Những ấn phẩm văn học đặc sắc tham dự Giải thưởng Sách Quốc gia năm 2024

Theo Nhà xuất bản (NXB) Văn học, những tác phẩm được đơn vị gửi tham dự Giải thưởng phục vụ đông đảo các tầng lớp bạn đọc nhằm thỏa mãn nhu cầu tiếp nhận tri thức, nâng cao văn hóa và làm phong phú hơn đời sống tinh thần, góp phần hình thành phát triển nhân cách con người mới, xây dựng một nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.

1. Những người muôn năm “chưa” cũ (60 chân dung văn nghệ sĩ Việt Nam một thời)

Cuốn sách gồm 60 gương mặt của nền văn hóa nghệ thuật Việt Nam, mà tác giả Trần Thị Trường có dịp gặp gỡ, trò chuyện và thưởng thức các tác phẩm của họ.

Đọc 60 chân dung văn học này, độc giả sẽ biết được rõ về hơn về một người nghệ sĩ (sống, làm việc, yêu thương, thành công hay thất bại), đồng thời hình dung được môi trường sống của văn nghệ sĩ trong một giai đoạn lịch sử của đất nước.

Ở cuốn sách này, độc giả sẽ bắt gặp những cái tên quen thuộc, như các nhà thơ: Lưu Quang Vũ, Phan Thị Thanh Nhàn, Nguyễn Thị Hồng Ngát, Đoàn Thị Lam Luyến…; các dịch giả như: Dương Tường, Phan Hồng Giang…; các nhà văn: Bùi Ngọc Tấn, Nguyễn Huy Thiệp, Phan Thị Vàng Anh…; các nhạc sĩ: Phó Đức Phương, Dương Thụ, Trần Tiến, Nguyễn Cường…; các nhạc trưởng: Lê Phi Phi, Trần Nhật Minh; các ca sĩ: Lê Dung, Mỹ Linh, Thanh Lam, Tùng Dương, Vũ Mạnh Dũng…

60 con người trong cuốn sách, có người đã rời cuộc sống đến một nơi xa khác, có người tác giả Trần Thị Trường vẫn gặp gỡ hằng ngày. Tác giả viết về những gì tác giả biết về họ và một số điều là riêng tư nhất. Bên cạnh những khắc họa về chân dung, còn có ký họa chân dung được họa sĩ Hải Kiên thực hiện trên smartphone vô cùng đặc biệt.

2. Nguyễn Bính - Hồn dân tộc sáng bừng trên giấy điệp

"Nguyễn Bính, hồn dân tộc sáng bừng trên giấy điệp" của tác giả Nguyễn Sĩ Đại, gồm 8 phần là các bài tiểu luận, phê bình nghiên cứu về cuộc đời, sự nghiệp và các tác phẩm của nhà thơ Nguyễn Bính. Tác giả cũng phân tích về thi pháp, sự trong trẻo, bình dị, tính cách khảng khái và sự độc đáo trong thơ Nguyễn Bính.

Nguyễn Sĩ Đại không dụng công "bình thơ" mà là chứng minh các luận điểm từ "gia tài" Nguyễn Bính. Ông còn nghiên cứu về những "điểm mờ" trong hành trình "lãng du" của thi nhân, làm rõ thêm về cuộc đời Nguyễn Bính - con người mà ông khẳng định "một lãng tử, một lãng du chưa từng có trong văn học cổ điển".

Nguyễn Sĩ Đại làm việc với thái độ, phương pháp của một nhà khoa học, về một tác gia tiêu biểu của văn học trung đại.

3. Tâm trạng Tương An quận vương qua thi ca của ông

Cuốn sách của tác giả Nguyễn Khuê viết về Tương An quận vương hầu giới thiệu với độc giả đầy đủ hơn một thi tài lỗi lạc gần như bị bỏ quên từ bao năm qua. Tác giả đã có công sưu tầm nhiều tài liệu quý báu về tiểu sử cùng thơ văn của Tương An.

Với nhan đề “Tâm trạng Tương An quận vương qua thi ca của ông”, tác giả đã xây dựng lại một cách rõ ràng thân thế Tương An, phân tích tinh tế tâm trạng thi nhân, đi tìm những nguyên nhân sâu xa cắt nghĩa tâm trạng ấy. Ngoài ra, ông Nguyễn Khuê còn dịch được khá nhiều thơ chữ Hán trong Khiêm Trai thi tập, hiệu đính Hoài cổ ngâm và sao lục một số thơ Nôm của Tương An.

4. Tổng tập Nhà văn Quân đội - Kỷ yếu - Tác phẩm (5 tập)

Tổng tập Nhà văn Quân đội - Tạp chí Văn nghệ Quân đội là bộ sách đồ sộ khoảng 3.000 trang in với 5 tập bao gồm kỷ yếu và tác phẩm của 366 nhà văn, nhà thơ, nhà lý luận phê bình, dịch giả tiêu biểu trong đội ngũ nhà văn chiến sĩ của cả nước các thế hệ.

Bộ sách được Tạp chí Văn nghệ Quân đội tổ chức biên soạn, in ấn, phát hành trong năm 2023 như một công trình mang đậm tính văn học chào mừng kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024), được NXB Văn học cấp phép.

Bộ sách cũng còn là sự tri ân các thế hệ nhà văn áo lính, những người đã dành tâm huyết đời văn để cống hiến cho dòng văn học chiến tranh cách mạng và người lính.

Bằng sức sáng tạo của mình, các nhà văn chiến sĩ đã góp phần làm nổi bật tinh thần quả cảm, chiến đấu hy sinh vì nền độc lập tự do của dân tộc, sự toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc suốt chiều dài lịch sử ấy, thể hiện qua những tác giả - tác phẩm tiêu biểu trong bộ sách.

Những tác phẩm văn học được viết ra bởi những người lính được tuyển lựa trong bộ sách cũng góp phần nâng cánh cho tâm hồn những người cầm súng trong chiến tranh, gieo vào họ tình yêu quê hương đất nước, tinh thần nhân đạo và sự chính nghĩa, củng cố nghị lực sống, chiến đấu vì ngày mai tươi sáng. Những tác phẩm văn học được tuyển chọn ấy cũng đã góp phần tôn vinh những phẩm chất cao quý của Bộ đội Cụ Hồ.

5. Tiếng gọi của dân cày

“Tiếng gọi của dân cày”, của tác giả Khachik Dashtents, do Nguyễn Văn Chiến, Nguyễn Ngọc Hùng, Lê Đức Mẫn, Trần Bích Thư dịch, gồm 3 phần, là cuốn sách miêu tả thảm kịch của người Armenia miền Tây trong Chiến tranh thế giới thứ nhất vào những năm 1914 - 1918.

Họ là những người phải hứng chịu nạn diệt chủng người Armenia ở Thổ Nhĩ Kỳ, là sự phản ánh những quan điểm lịch sử và nghệ thuật nhất định của nhà văn tài ba người Armenia.

Theo chuyện kể của những người chứng kiến, các chiến binh fedayi hy sinh quên mình cho phong trào giải phóng người Armenia là những người thợ cày hiền lành, yêu hòa bình, những người nông dân yêu đồng ruộng và sàn đập lúa, yêu đất và nước của họ, vì hoàn cảnh tàn khốc họ buộc phải cầm vũ khí đứng lên bảo vệ quyền con người và danh dự của mình.

6. Chảo lửa bất tử (Hồi ký chiến trường)

Chảo lửa bất tử của tác giả Võ Quang Tiến, là câu chuyện về những tháng năm chiến đấu và hy sinh anh dũng của những người lính cụ Hồ trên chiến trường Quảng Nam - Đà Nẵng.

Tác giả Võ Quang Tiến - một trong số những người còn được trở về từ “chảo lửa” khốc liệt ấy - đã cầm bút để ghi lại những thời khắc không bao giờ quên trong cuộc đời ông và những người đồng đội.

Chiến đấu là vinh quang, chiến thắng là tự hào. Nhưng phía sau tất cả những điều ấy, là nỗi sợ của những thiếu niên vừa mới bước vào độ xanh, nỗi sợ bom đạn, sợ chết, sợ không được về nhà nữa. Sau những nụ cười là những giọt nước mắt, là tình yêu chớm nở nhưng bị buộc phải lụi tàn, là những lần chia tay vội vã, là những cái sự đứt dây tơ duyên giữa chừng.

Ngày hôm nay, sau hơn nửa thế kỷ độc lập, bạn đọc lại được cầm trên tay cuốn sách về “thời chiến”, có niềm vui, có ca ngợi nhưng hơn hết, cuốn sách là câu chuyện thật, được viết bởi một người lính, chứa nỗi đau và nỗi nhớ của một người bước ra từ ngọn lửa đạn bom.

7. Sách Tết - Hợp tuyển văn thơ nhạc họa chủ đề mùa xuân và ngày tết - Giáp Thìn 2024

Sách được Hồ Anh Thái tuyển, gồm 5 phần: Khúc dạo đầu của mùa xuân, Văn, Thơ, Nhạc, và Họa. Qua 5 phần nội dung, bạn đọc sẽ lần lượt đi qua những cung bậc cảm xúc khác nhau, đầy thú vị.

Ở phần Khúc dạo đầu của mùa xuân, bạn đọc được quay về những ngày xưa cũ, hồi tưởng không khí đón tết ở làng quê Bắc Bộ với mùi hoa xoan thơm ngát dìu dịu, một miền ký ức xa xăm mà giờ đây chỉ còn trong hoài niệm.

Những sáng tác đầy xúc cảm trong phần Văn và Thơ sẽ đem cho bạn đọc cái thú nghiền ngẫm chữ nghĩa đầu năm, để cảm nhận mùa xuân, cảm nhận cuộc đời thêm phần ý vị, bay bổng.

Ở phần Nhạc là những bài hát về mùa xuân nổi tiếng như Cánh én tuổi thơ (Phạm Tuyên), Ru em từng ngón xuân nồng (Trịnh Công Sơn), với lời bình của Nguyễn Thị Minh Châu.

Phần Họa năm nay giới thiệu họa sĩ tuổi Thìn - Nguyễn Trung cùng những bức tranh sơn dầu mà ông vẽ thiếu nữ Việt Nam. Lịch sử ghi lại chân dung, từ tranh vẽ đến ảnh chụp và giờ đây là những bức ảnh "selfie" thời kỹ thuật số được Nguyên Đăng ghi lại trong "Chân dung tự họa và tự chụp". Codex Leicester của thiên tài Leonardo da Vinci được Đăng Bảy giới thiệu trong "Một kiệt tác bí ẩn" sẽ khép lại Sách Tết.

Cũng như các cuốn Sách Tết đã ra mắt trước đây, Sách Tết Giáp Thìn 2024 thành hình từ sự góp sức của đội ngũ đông đảo tác giả, họa sĩ. Người đọc sẽ gặp lại những cái tên đã trở nên quen thuộc: Nguyễn Thị Thu Huệ, Ma Văn Kháng, Hồ Anh Thái, Phan Thị Vàng Anh... cả những cái tên mới hơn nhưng cũng đã ít nhiều ghi dấu trong lòng bạn đọc: Huỳnh Trọng Khang, Hiền Trang...

Ấn phẩm còn có phần minh họa của Hoàng Phượng Vỹ, Quyên Thái, Đào Hải Phong, Ngô Xuân Khôi, Đặng Xuân Hòa, Kim Duẩn... cùng nhiều họa sĩ khác./.