Nhà báo Catherine Shu, người chuyên viết về các doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp trên trang Techcrunch, cho rằng các startup Đông Nam Á đã có một năm 2021 thành công rực rỡ. Trong năm vừa qua, các nhà đầu tư toàn cầu không chỉ bắt đầu chú ý đến các hệ sinh thái công nghệ của khu vực mà còn bắt đầu đổ nhiều tiền vào hệ sinh thái này.
Được các nhà đầu tư quốc tế hỗ trợ, các công ty mạo hiểm Đông Nam Á như Alpha JWC, AC Ventures và Jungle Ventures đã huy động được số tiền lớn nhất.
Nhận xét về hệ sinh thái khởi nghiệp Đông Nam Á, Techcrunch cho rằng các quốc gia Đông Nam Á có sự khác biệt nhau khá lớn. Chẳng hạn, Singapore là một trung tâm tài chính toàn cầu, vì vậy hệ sinh thái khởi nghiệp của Singapore ở vào một hạng mục riêng khi so sánh với các nước láng giềng. Indonesia đặc biệt được chú ý, vì đó là nền kinh tế lớn thứ tư trên thế giới và là quốc gia Đông Nam Á đông dân nhất với 273,5 triệu người.
Cả hai quốc gia đều sản xuất ra một lượng lớn kỳ lân vào năm 2021. Ví dụ, ở Singapore, Ninja Van, Carousell, Carro và Nium là một trong số các startup đạt được đến thành công kỳ lân.
Trong khi các startup ở Singapore có xu hướng tập trung vào các quốc gia Đông Nam Á khác, thì ngược lại, những nhà sáng lập tại Indonesia có thể có kế hoạch trung hoặc dài hạn mở rộng ra quốc tế, nhưng hầu hết có kế hoạch tập trung vào việc mở rộng ở trong nước ít nhất là trong năm tới hoặc lâu hơn. Indonesia không chỉ rất rộng lớn mà còn rất phức tạp về mặt địa lý, với hơn 17.000 hòn đảo, trong đó có khoảng 6.000 người sinh sống. Các startup có xu hướng ra mắt ở khu vực Greater Jakarta trước khi mở rộng sang các thành phố cấp 1 khác như Bandung và Surabaya, nhưng nhiều công ty cũng đang chú ý đến các thành phố nhỏ hơn, đặc biệt là các startup fintech và thương mại điện tử.
Dưới đây là một số lĩnh vực khởi nghiệp thành công ở Đông Nam Á vào năm 2021 và rất đáng theo dõi trong năm 2022:
Ứng dụng đầu tư
Một loạt ứng dụng đầu tư, trong đó nhiều ứng dụng nhắm đến các nhà đầu tư bán lẻ thế hệ trẻ và lần đầu, đã huy động các vòng đầu tư nhỏ vào đầu năm 2021. Ngay sau đó vài tháng, họ cũng đã nhanh chóng nhận được nguồn tài trợ lớn hơn tiếp theo. Một số ví dụ bao gồm startup Pintu tập trung vào tiền điện tử có trụ sở tại Indonesia, hãng cố vấn robot Bibit, Ajaib và Pluang và Syfe có trụ sở tại Singapore.
Mặc dù tỷ lệ đầu tư bán lẻ còn tương đối thấp ở Indonesia, nhưng tỷ lệ đó đang tăng lên do mọi người ngày càng quan tâm lớn đến việc lập kế hoạch tài chính trong thời kỳ đại dịch, thậm chí là do sự phổ biến của một số cổ phiếu có ảnh hưởng lớn.
Startup Indonesia tập trung mạnh vào fintech
Theo số liệu của chính phủ, có 62 triệu DN vừa và nhỏ ở Indonesia, nhưng con số thực tế có thể cao hơn nhiều, do chưa tính hết những DN gia đình hoặc các doanh nhân cá nhân. Bất kể con số chính xác của họ là bao nhiêu, các DN vừa và nhỏ, nhiều DN đang sử dụng bảng tính Excel hoặc sổ cái giấy để xử lý kế toán. Đây chính là một mảnh đất mang lại cơ hội sinh lợi cho các startup công nghệ.
Đáng chú ý nhất là BukuWarung và BukuKas, hai ứng dụng kế toán cạnh tranh, đều đã huy động được số tiền đáng kể trong năm nay. Hai startup này giống nhau ở chỗ ban đầu tập trung vào việc giúp các DN vừa và nhỏ số hóa, nhưng cuối cùng đều có kế hoạch mở rộng danh mục sản phẩm của mình sang các dịch vụ tài chính như cho vay vốn lưu động, sử dụng dữ liệu mà người dùng đã nhập vào phần mềm của họ để đánh giá mức độ tín nhiệm.
Một số startup khác nhắm mục tiêu đến các DN vừa và nhỏ bao gồm các nền tảng quản lý tiền lương GajiGesa và Wagely.
Thương mại xã hội
Những người sống ở các thành phố lớn nhất của Indonesia có nhiều nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) để lựa chọn, nhưng các vùng xa xôi có ít lựa chọn hơn. Điều này một phần là do cơ sở hạ tầng hậu cần bị phân mảnh, đồng nghĩa với phí nhận hàng rất tốn kém và mất thời gian.
Những bất cập này chính là “miếng bánh” cho các startup thương mại xã hội như Super, Evermos và KitaBeli, với hy vọng nhân rộng thành công của Pinduoduo ở Trung Quốc và Meesho ở Ấn Độ. Tất cả đều tập trung vào các nhu cầu thiết yếu hàng ngày như hàng tiêu dùng nhanh và thực phẩm, đồng thời sử dụng mô hình thương mại xã hội để làm cho chuỗi cung ứng hiệu quả hơn và giá cả phải chăng hơn, vì đơn đặt hàng được những người sống trong cùng cộng đồng thực hiện theo từng đợt. Theo nghĩa đó, những DN này cũng có thể được mô tả là các startup về hậu cần.
Công cụ tổng hợp TMĐT
Các startup mua lại các thương hiệu TMĐT nhỏ, như Thrasio, đã thu hút được rất nhiều nguồn vốn ở Mỹ và Châu Âu trong vài năm qua. Nhưng các công ty tổng hợp TMĐT phải mất một thời gian dài hơn nữa để tiếp cận Đông Nam Á.
Năm nay, hai công ty tổng hợp TMĐT đã chính thức ra mắt bằng nguồn vốn đầu tư mạo hiểm và cả hai đều tăng các vòng gọi vốn tiếp theo sau đó vài tháng. Trong khi nhiều công ty tổng hợp TMĐT tập trung vào người bán trên Amazon, thì Una Brands lại tự gọi mình là "lĩnh vực bất khả tri". Không có thị trường thống trị trên khắp Châu Á - Thái Bình Dương, vì vậy, công ty đã phát triển một hệ thống để tìm thương hiệu trên các nền tảng như Tokopedia, Lazada, Shopee, Rakuten và eBay.
Mặt khác, Rainforest tập trung vào những người bán hàng trên Amazon tại Châu Á, nhưng điểm khác biệt của Rainforest với các công ty tổng hợp khác là họ đặt mục tiêu trở thành phiên bản trực tuyến của tập đoàn hàng tiêu dùng Newell Brands. Với nền TMĐT đang phát triển mạnh ở châu Á, cả Una Brands và Rainforest đều được mong đợi sẽ phát triển. Không những thế, các startup khác về công cụ tổng hợp TMĐT sẽ ra mắt.
Thế hệ lao động trẻ ở Đông Nam Á sẵn sàng chấp nhận rủi ro và làm việc cho một startup. Trong khi chỉ cách đây vài năm, các bạn trẻ đều muốn làm việc trong một công ty lớn, có công việc đảm bảo cao. Ảnh: Google for startup
Người trẻ Đông Nam Á sẵn sàng từ bỏ tập đoàn lớn, đầu quân cho startup
Một bài viết trên hãng tin Bloomberg cho rằng không khí khởi nghiệp tại Đông Nam Á đang rất mạnh mẽ trong đại dịch. Bloomberg cho rằng một thế hệ lao động có kỹ năng mới, đứng trước thực tế của đại dịch COVID-19 toàn cầu, họ không muốn làm việc tại các tập đoàn lớn mà lại đầu quân vào các startup. Một nhà đầu tư mạo hiểm người Thái Lan đang điều hành quỹ 30 triệu USD để tìm kiếm các khoản đầu tư cho biết đây là một xu hướng dẫn đến nhiều startup công nghệ hơn ở Đông Nam Á.
Luck Saraya, Giám đốc Điều hành của TOP Ventures, cho biết trong một cuộc phỏng vấn tại Bangkok rằng nhóm doanh nhân mới sẵn sàng bỏ qua thái độ bảo thủ về ưu thế làm việc tại các tập đoàn lớn, và họ chuyển sang làm việc trong các startup.
Saraya nói: “Thế hệ trẻ này sẵn sàng chấp nhận rủi ro để làm việc cho một startup - đó là tư duy chưa từng có trước đây. Chỉ vài năm trước, các bạn trẻ đều muốn làm việc trong một công ty lớn, có công việc đảm bảo cao. Giờ đây, chúng tôi thấy nhiều người nghiêng về startup công nghệ hơn”.
Mặc dù dịch COVID-19 đã khiến ngành du lịch và bán lẻ ở Đông Nam Á gặp khó khăn, nhưng khu vực này là nơi có một số thị trường Internet phát triển nhanh nhất. Những người ủng hộ đầu tư mạo hiểm đã thực hiện 393 thương vụ kỷ lục trong nửa đầu năm 2021, huy động 4,4 tỷ USD bằng cách đầu tư vào các startup trên khắp Đông Nam Á, theo Cento Ventures.
TOP Ventures cũng đã tham gia vào xu hướng này “một cách điên cuồng”. Kể từ năm 2020, công ty đã hỗ trợ ba quỹ đầu tư mạo hiểm và đầu tư trực tiếp vào 4 startup, triển khai khoảng 18 triệu USD. Hãng có kế hoạch đầu tư phần còn lại của quỹ vào năm tới và đang tìm kiếm các startup với những đổi mới trong sản xuất, thực phẩm và công nghệ sinh học cũng như các đổi mới về xe điện và pin.
Saraya cho biết hồi tháng 9, TOP Ventures cũng đã đầu tư 5 triệu USD vào Quỹ AEF Greater Bay Area, trong đó quỹ Alibaba Hong Kong Entrepreneurs Fund là nhà đầu tư cố định. TOP Ventures đặt mục tiêu đầu tư vào các startup đầy triển vọng của Trung Quốc làm việc trong lĩnh vực xe điện hoặc không gian lái xe tự động./.
