Thu hẹp khoảng cách ebook giữa Việt Nam và thế giới: Bài học từ Waka

Xây dựng nền tảng công nghệ hiện đại để phát triển

Trao đổi với PV Tạp chí T&TT, ông Đinh Quang Hoàng, Giám đốc Waka cho biết: Waka đã có lịch sử hoạt động trong lĩnh vực xuất bản điện tử ở Việt Nam từ những năm 2009, khi làn sóng ebook lần thứ nhất đang phát triển rất mạnh mẽ trên toàn cầu và bắt đầu "tràn" vào Việt Nam. Ngay từ khi công nghệ di động 2G chuẩn GPRS và sau đó là công nghệ 2,5G EDGE, các "ebook" được số hóa thời đó bản chất là những trang sách được quét (scan) thành tệp (file) ảnh và nén để giảm dung lượng truy cập.

Trải qua 5 năm phát triển với nhiều thăng trầm, chứng kiến sự gia nhập thị trường xuất bản điện tử của nhiều nhà cung cấp cũng như sự rời bỏ thị trường của một số nhà đầu tư, xong ngay từ đầu, Ban điều hành dự án Waka hồi đó (nay là Ban lãnh đạo công ty Waka) cũng đã nhận định sách điện tử (bao gồm: ebook, audiobook và tới đây là videobook) sẽ song hành cùng phát triển, bổ sung cho những mặt hạn chế, những tồn tại của sách in trong việc tiếp cận và phổ biến đối với người dùng cuối. 

Nhu cầu đọc nói chung và đọc sách nói riêng luôn luôn tồn tại và có xu hướng ngày càng phát triển hơn với sự giúp sức của công nghệ, chỉ thay đổi về phương thức tiếp cận, cách thức tương tác với người dùng, do đó, các nền tảng xuất bản điện tử là những yếu tố không thể thiếu trong một ngành xuất bản phát triển và năng động. Ngành Xuất bản ở Việt Nam chắc chắn sẽ không đứng ngoài xu thế này.

Ông Hoàng cũng chia sẻ: Từ khi thành lập đến nay công ty Waka đã trải qua 3 giai đoạn kinh doanh để phát triển. Giai đoạn đầu tiên, là giai đoạn làm quen và bước vào thị trường. Đặc trưng của giai đoạn này là hoạt động số hoá. Lúc này 100% sách điện tử trên nền tảng của Waka là phiên bản điện tử của sách in - nghĩa là sách in có trước và sách điện tử phản ánh lại sách in. Việc phối hợp với nhiều nhà xuất bản, nhà phát hành là bước đi cần thiết của giai đoạn này. Mô hình kinh doanh giai đoạn này là bán lẻ các phiên bản ebook.

Giai đoạn tiếp theo chính là việc phát triển các phiên bản ebook loại 2, nghĩa là xuất bản điện tử trực tiếp và không có phiên bản sách in tương ứng. Khi này Waka chuyển sang mô hình thu phí thuê bao (theo tháng, theo quý) với kho sách.

Giai đoạn 3 hiện nay, Waka đã và đang triển khai thêm rất nhiều nội dung mới cũng như cách thức tương tác mới (yếu tố công nghệ) nhằm nâng cao trải nghiệm của người dùng với nền tảng điện tử. Song song với đó thì việc mở rộng kho nội dung luôn là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi.

Ứng dụng blockchain bảo vệ bản quyền sách điện tử

Vấn đề bản quyền sách luôn là vấn đề lo ngại của các nhà làm sách, đặc biệt là tình trạng vi phạm bản quyền sách điện tử. Anh Hoàng cũng chia sẻ về những giải pháp để bảo vệ sách của Waka đồng thời ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng vi phạm bản quyền hiện nay.

Ông Hoàng nhận định: Thực tế thì vấn đề vi phạm bản quyền đã tồn tại và được nhắc đến rất nhiều từ trước đến nay, đến nỗi các đơn vị hoạt động trong ngành đã có tâm lý "sống chung" với vi phạm. Bản thân Waka là đơn vị phân phối sách điện tử cho các nhà phát hành, nhà cung cấp nên cũng thường xuyên gặp phải các vấn đề liên quan. Đơn cử như trường hợp gần đây nhất, có một tựa sách ebook do một nhà phát hành cung cấp cho Waka đã hết hạn nhưng đơn vị phát hành không thông báo kịp thời cho Waka, dẫn đến những vấn đề phát sinh làm ảnh hưởng đến quyền lợi trực tiếp của tác giả hoặc đơn vị đang giữ quyền tác giả - đó là điều vô cùng đáng tiếc.

Thông qua sự việc, Waka cũng đã điều chỉnh thắt chặt các quy trình ký kết hợp tác bản quyền hơn nữa, chấp nhận việc giảm số lượng đầu sách trên nền tảng, tăng số lượng công việc cần xử lý (trước đây đó là phần việc của đối tác) nhưng đảm bảo được các quyền và hồ sơ bản quyền trên dịch vụ được đầy đủ.

Sắp tới, Waka cũng sẽ ứng dụng thêm các kỹ thuật như chuỗi khối (blockchain) nhằm lưu vết và xác thực quyền sở hữu thông qua các hợp đồng thông minh (smart contract) để đảm bảo việc ký kết và thỏa thuận bản quyền là chính xác.

Trong thời gian tới, ông Hoàng cũng cho biết: "Waka vẫn giữ nguyên định hướng cũng như cam kết phát triển lâu dài cùng sách điện tử ở Việt Nam. Lấy việc nâng cao chất lượng trải nghiệm dịch vụ, thay đổi cách thức tương tác cũ và tăng mạnh số lượng đầu sách ebook cung cấp cho người dùng cuối làm mục tiêu phát triển. Đồng thời chúng tôi cũng theo sát các xu thế phát triển mới nhất của ebook tại các quốc gia phát triển, kéo gần hơn khoảng cách giữa Việt Nam và thế giới trong lĩnh vực ứng dụng và triển khai sách điện tử"./.