Triển vọng nào cho tin tức có trả phí?

Trong quá trình phát triển của các tờ báo điện tử, nhiều phương tiện truyền thông chính thống của phương Tây như New York Times và The Wall Street Journal không ngừng cố gắng triển khai các hình thức thu phí phù hợp. Nhiều vấn đề gây tranh cãi về thanh toán trong quá trình phát triển tích hợp cũng đã nảy sinh và việc Facebook thúc đẩy mô hình tin tức thu phí sẽ sẽ mang lại tác động gì cho ngành báo chí toàn cầu?

Báo chí thu phí gây ra cuộc tranh luận sôi nổi

“Facebook và Google thu lợi từ nội dung của hàng trăm tờ báo, nhưng không trả tiền bồi thường hợp lý”. Trong nhiều năm, những lời phàn nàn như vậy chưa bao giờ ngừng trên các phương tiện truyền thông chính thống của Mỹ và thế giới.

Với sự phát triển nhanh chóng của Internet, sở thích đọc sách của người dùng chuyển dần sang trực tuyến, người dùng các phương tiện truyền thống ngày càng ít đi và doanh thu quảng cáo ngày càng thu hẹp. Các tờ báo truyền thống, với tư cách là nhà cung cấp nội dung chính của các phương tiện truyền thông mới, phàn nàn rằng Google và Facebook đã cắt đứt các nguồn tài chính của riêng họ.

Ngày nay, các nền tảng truyền thông mới do Facebook đại diện đang cố gắng giải quyết mâu thuẫn này - áp dụng mô hình thanh toán bằng tin tức. Cách đây vài ngày, tại Hội nghị thượng đỉnh về đổi mới phân phối kỹ thuật số ở New York, Campbell Brown, người đứng đầu bộ phận hợp tác tin tức của Facebook, cho biết rằng nội dung trực tuyến sẽ được trả phí để đọc.

Người dùng chỉ có thể đọc 10 bài báo miễn phí và phần phụ có thể được đọc sau khi trả tiền. Brown cho biết: “Chúng tôi nhận thấy rằng các tờ báo và tổ chức xuất bản kỹ thuật số muốn Facebook tung ra một khu vực đăng ký trả phí và chúng tôi hiện đang đáp ứng các yêu cầu của họ”.

Theo Brown, sau cuộc họp với nhiều tổ chức tin tức và nhà xuất bản kỹ thuật số, Facebook đã quyết định tung ra sản phẩm đăng ký trả phí này. Trên thực tế, trong những năm gần đây, cộng đồng truyền thông Mỹ đã phản đối việc Facebook độc quyền phân phối nội dung và thu lợi nhuận.

Một tuần trước, ngành báo chí và xuất bản của Mỹ cũng đã đề nghị Quốc hội Mỹ cho phép họ đàm phán tập thể với các nền tảng Internet lớn bao gồm Facebook và Google. “Facebook và Google thu lợi từ nội dung của hàng trăm tờ báo, nhưng họ không trả tiền bồi thường hợp lý”, Hiệp hội xuất bản Mỹ cho biết.

Mô hình thanh toán bị rối

Thực tế, mô hìnhthu phí báo chí không phải là mới. Ngay từ năm 1997, Wall Street Journal đã thử nghiệm hình thức kinh doanh thanh toán nội dung trực tuyến. Trong hơn 20 năm sau đó, hầu hết tất cả các phương tiện truyền thông chính thống trên thế giới đều đã thử mô hình thanh toán tin tức trực tuyến.

“Tin tức chất lượng cao không nên miễn phí. Mô hình kinh doanh báo chí chủ yếu dựa vào quảng cáo trong quá khứ đã chết”. Năm 2009, ông trùm ngành tin tức thế giới Murdoch viết trên Wall Street Journal. Dưới sự lãnh đạo của ông, các tờ báo như Wall Street Journal, The Times và The Sun đã xây dựng nên những "bức tường trả tiền" (Paywall – thuật ngữ được sử dụng cho báo chí thu phí) trên Internet.

Năm 2011, Thời báo New York cũng mở lại dịch vụ thanh toán cho việc đọc trực tuyến, khiến nhiều phương tiện truyền thông làm theo, do đó tạo ra một làn sóng thanh toán tin tức trực tuyến trong ngành truyền thông.

Tuy nhiên, những cuộc khám phá này đã không được thuận buồm xuôi gió. Vì doanh thu thanh toán tin tức không thể bù đắp cho khoản lỗ do bán báo, New York Times đã phải trì hoãn nhiều lần giữa việc đóng cửa và bắt đầu lại hoạt động kinh doanh tin tức trả phí.

Mảng kinh doanh thanh toán tin tức của The Sun cũng gặp phải khó khăn, và cuối cùng đã thông báo khôi phục việc đọc miễn phí nội dung trang web. Chỉ một số ít phương tiện truyền thông như The Wall Street Journal luôn tuân thủ mô hình tính phí nội dung trực tuyến và đạt được kết quả tốt.

Ở Trung Quốc, một số tờ báo thử nghiệm mô hình thanh toán trực tuyến cũng kết thúc thất bại. Ví dụ, Nhật báo Ôn Châu, Tin tức Tiêu Tương buổi sáng (ở Hồ Nam), Nhật báo Nam Phương đô thị và nhiều phương tiện truyền thông khác đã thực hiện các dịch vụ thu phí, nhưng cuối cùng họ cũng chấm dứt việc trả tiền cho nội dung Internet.

Có thể nói, sự vướng mắc giữa trả phí và miễn phí đã xuyên suốt quá trình phát triển của ngành truyền thông toàn cầu trong 20 năm qua. Trong những năm gần đây, với sự xuất hiện của các hình thức truyền thông mới như mạng xã hội và các nền tảng phân phối tin tức, mô hình kinh doanh dựa trên quảng cáo trong ngành truyền thông đứng trước những thách thức mới.

Là nguồn chính của nội dung tin tức phương tiện truyền thông mới, hầu hết các tờ báo truyền thống không chỉ không đạt được một phần doanh thu từ nền tảng mới, mà còn mất rất nhiều công việc kinh doanh quảng cáo do chuyển đổi độc giả. Trong bối cảnh đó, ngành công nghiệp truyền thông một lần nữa đặt mục tiêu vào lĩnh vực kinh doanh tin tức trả phí.

David Chavern, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Liên minh truyền thông tin tức Mỹ (trước đây gọi là Hiệp hội báo chí Mỹ cho đến năm 2016), viết trên tờ Wall Street Journal rằng: “Vấn đề là hệ thống xuất bản Internet hiện tại đã bóp méo dòng chảy giá trị của các bản tin có giá trị”. Đó là nền tảng truyền thông mới dựa vào ngành công nghiệp tin tức không đạt yêu cầu về kinh tế để hoàn thành công việc tốn kém cho họ, và cách duy nhất để giải quyết vấn đề này là đoàn kết các nhà xuất bản.

Một trong những kết quả của việc “hợp nhất” giới truyền thông Mỹ là thúc đẩy sự xuất hiện của mô hình thanh toán Facebook. Có thể thấy, nếu mảng kinh doanh “khu vực trả tiền” của Facebook thành công, sẽ có thêm nhiều nền tảng truyền thông mới phát triển mô hình thanh toán trong tương lai.

Triển vọng trong tương lai?

Nhiều tờ báo triển khai thu phí đang lâm vào tình thế khó xử như vậy: Mặc dù doanh thu từ mảng kinh doanh kỹ thuật số tiếp tục tăng trưởng nhưng doanh thu tổng thể vẫn không được cải thiện. Một mặt, sự tăng trưởng của kinh doanh theo mạng chắc chắn sẽ tác động đến doanh thu của các tờ báo truyền thống. Mặt khác, việc chuyển từ miễn phí sang trả phí cũng sẽ dẫn đến giảm lượng độc giả nói chung.

Các chuyên gia cho rằng, việc áp dụng mô hình thanh toán nào và áp dụng mô hình thanh toán nào phụ thuộc vào đặc điểm của chính tờ báo. Hầu hết các nội dung thu hút người đọc trả tiền để đọc là các sản phẩm tin tức mang tính chuyên nghiệp và giá trị cao trong lĩnh vực ngành dọc. Sẽ không dễ tìm thấy nội dung miễn phí tương tự trên mạng, chẳng hạn như một số tin tức phân tích chuyên sâu về tài chính.

Mặt khác, phương tiện truyền thông tích hợp khó có thể thành công trong các dịch vụ trả phí mà sẽ làm mất đi một lượng lớn người đọc. Do đó, trong lĩnh vực thanh toán tin tức trực tuyến trong tương lai, có thể xảy ra tình trạng “chia để trị”, tức là các tờ báo chuyên nghiệp thúc đẩy mạnh mẽ dịch vụ thu phí trực tuyến, trong khi các phương tiện truyền thông tổng hợp quy mô lớn sẽ tiếp tục mô hình miễn phí trước đây.