Y tế số giải bài toán chăm sóc sức khoẻ toàn dân mọi nơi, mọi lúc

CĐS y tếlà sự phát triển tiếp theo của y tế điện tử nhưng có tính đột phá

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết trong 8 lĩnh vực được ưu tiên CĐS của Chương trình CĐS quốc gia mà Thủ tướng Chính phủ ban hành tháng 6/2020 thì giáo dục và y tế được xếp ở vị trí đầu tiên. Đây là hai lĩnh vực động chạm đến nhiều người dân nhất, độ bao phủ rộng khắp nhất, tiêu tốn nhiều ngân sách nhất và là hai lĩnh vực nền tảng của một quốc gia phát triển. Cũng vì thế mà CĐS sẽ phát huy hiệu quả nhất.

Theo Bộ trưởng, CĐS là sự phát triển tiếp theo của ứng dụng CNTT, nhưng là sự phát triển mang tính đột phá. Đột phá ở chỗ nó đưa mọi hoạt động lên môi trường số, toàn dân và toàn diện, tạo ra một không gian hoạt động hoàn toàn mới. Đột phá ở chỗ nó thay đổi cách chúng ta vận hành công việc và cuộc sống. Đột phá ở chỗ càng nhiều người dùng thì càng rẻ, càng dùng thì càng giỏi lên, công nghệ càng phát triển. Đột phá ở chỗ nơi nào khó khăn hơn, đói nghèo hơn thì ứng dụng hiệu quả hơn. Đột phá ở chỗ nó làm cho những người nghèo nhất tiếp cận được những dịch vụ tốt nhất, nhưng với giá rất rẻ…

CĐS y tế, hay y tế số, theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, là sự phát triển tiếp theo của y tế điện tử, nhưng có tính đột phá. Y tế điện tử thì sử dụng CNTT và trọng tâm là nâng cao hiệu quả của các nhà cung cấp dịch vụ y tế, như bệnh viện, nhưng cách thức vận hành cơ bản vẫn như cũ.

Y tế số thì dùng công nghệ số là chính và trọng tâm là tập trung vào người bệnh, thay đổi mô hình, cách thức cung cấp dịch vụ y tế. Bệnh nhân nay sẽ trở thành khách hàng. Dữ liệu y tế vốn bị bỏ quên thì nay sẽ trở thành tài sản lớn nhất, tạo ra sự khác biệt lớn nhất trong chăm sóc sức khoẻ. Y tế vốn do nhà nước đầu tư là chính thì nay sẽ có thêm nguồn lực là các doanh nghiệp (DN) khởi nghiệp sáng tạo trong lĩnh vực y tế, riêng quí 3/2020 số vốn đổ vào đây đã gần 7 tỷ USD.

Bộ trưởng lấy ví dụ về những ứng dụng sức khỏe do các DN phát triển, giúp người bệnh tự quản lý các bệnh mãn tính của mình. Đến cuối năm 2018, thế giới đã có thể truy nhập 250.000 các ứng dụng y tế số khác nhau, rất dễ sử dụng và phù hợp với những nhu cầu cá thể hóa của người bệnh.

Y tế số giải bài toán chăm sóc sức khỏe mọi người mọi nơi, mọi lúc

Việt Nam mới có 8 bác sĩ trên một vạn dân. Bằng cách triển khai phần mềm tư vấn khám chữa bệnh từ xa, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết người dân ở một xã của Ninh Bình đã có thể tiếp cận được hàng ngàn bác sĩ giỏi trên toàn quốc để tư vấn 24/24 giờ. Vừa qua, 1000 bệnh viện tuyến dưới đã được kết nối với các bệnh viện TW. Qua đó, các bác sĩ tuyến trên đã có thể chuẩn đoán hình ảnh từ xa, tư vấn mổ từ xa. Bà con đã không phải tập trung về Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các thành phố lớn khác.

Theo đó, Bộ trưởng khẳng định: "Y tế số thì có thể giải được bài toán chăm sóc sức khỏe cho mọi người, ở mọi nơi, mọi lúc và cá thể hoá. Đây là mơ ước lớn nhất của nhân loại. CĐS y tế có thể hiện thực hóa ước mơ này".

Ngày 23/12/2020, tại Diễn đàn DN công nghệ số Việt Nam lần thứ 2, Ban tổ chức đã trao giải Nhì ở hạng mục Giải pháp số xuất sắc cho sản phẩm DrAid của VinBrain. Với sự trợ giúp của AI, DrAid có thể chuẩn đoán hình ảnh X-quang với độ chính xác cao, trợ giúp đắc lực cho các bác sĩ, nhất là tuyến dưới, trong chẩn đoán hình ảnh.

Theo Bộ trưởng, chúng ta có hàng trăm ngàn bác sĩ, nếu có thể kết nối họ với các hộ gia đình, mỗi bác sĩ 200-300 hộ, thì mỗi hộ gia đình đều có thể kết nối với bác sĩ của mình, có thể tư vấn khám bệnh từ xa, và như vậy sẽ dần tiến tới mô hình bác sĩ gia đình kiểu mới.

Bộ trưởng nhận định: "Kết nối hàng trăm ngàn bác sĩ tới hơn 25 triệu hộ gia đình thì phải là một nền tảng công nghệ số. Mô hình hoạt động ở đây là nền tảng chỉ cung cấp dịch vụ kết nối và quản lý, không cung cấp dịch vụ tư vấn khám bệnh. Các bác sĩ mới là người cung cấp và chịu trách nhiệm về dịch vụ tư vấn khám bệnh. Nền tảng tạo ra công cụ, giúp hàng ngàn bác sĩ có thể kết nối để tận dụng thời gian, tri thức và kinh nghiệm của mình cho việc tư vấn người bệnh. Và do vậy, huy động thêm các nguồn lực xã hội để hỗ trợ phát triển lĩnh vực y tế nước nhà".

Bộ trưởng cũng cho rằng CĐS y tế sẽ giúp hình thành lên con người số y học của mỗi chúng ta. Trên những con người số y học này thì việc khám chữa bệnh, dự báo trước, quản lý y tế quốc gia, chăm sóc y tế cá nhân hoá, v.v... sẽ có thay đổi căn bản và rất căn bản. Những giá trị mới mà nó mang lại sẽ là vô cùng to lớn cho người dân.

CĐS thì càng dùng càng rẻ, càng dùng càng giỏi. 1000 phòng thí nghiệm y tế thì giá gấp 1000 lần giá của 1 phòng thí nghiệm. Nhưng phòng thí nghiệm y tế mô phỏng mà có hàng ngàn trường y sử dụng thì giá sẽ giảm đi rất nhiều. Phòng thí nghiệm mô phỏng thì hàng ngàn người có thể dùng cùng một lúc và có thể sử dụng, thực hành sáng tạo bất kỳ khi nào.

Công nghệ số sinh ra khái niệm nền tảng. Một nền tảng dùng chung cho các bệnh viện, một nền tảng dùng chung cho mọi người bệnh. Không như trước đây, một việc như nhau, một vấn đề giống nhau nhưng được giải quyết bằng hàng ngàn phần mềm khác nhau ở các bệnh viện.

Vì sử dụng nền tảng mà triển khai nhanh, mở rộng nhanh, giá trên đầu người ngày càng rẻ. Nền tảng thì dễ dùng, không phải đào tạo nhiều. Chương trình CĐS quốc gia coi nền tảng là giải pháp chính để đẩy nhanh CĐS. Bộ Y tế nên khởi động CĐS bằng một số nền tảng để giải quyết một số vấn đề cơ bản nhất của ngành y tế.

CĐS thì sẽ sáng tạo ra các tài sản vô hình. Tài sản vô hình thì vô hạn. Tài sản vô hình thì càng dùng càng không mất đi, càng dùng càng sinh ra và càng dùng càng rẻ đi, càng dùng thì càng thúc đẩy sinh ra những tài sản mới, giá trị mới. Các quốc gia phát triển thì tài sản vô hình là chính.

Các nguồn lực vật chất trên toàn cầu đang cạn kiệt. Đối với Việt Nam chúng ta, khi các nguồn lực vật chất còn rất hạn chế, việc phát triển và sáng tạo các tài sản vô hình để phát triển nhanh và bền vững đất nước sẽ là con đường đúng nhất, thậm chí là duy nhất. Và CĐS y tế mà hôm nay chúng ta đang bàn và đang làm là hướng đi vô cùng tích cực để phát triển và sáng tạo các tài sản vô hình trong lĩnh vực y tế.

"Đại dịch Covid-19 là "cú huých trăm năm", nhất là đối với ngành y tế. Năm 2020, ngành y tế đã có những thay đổi về CĐS nhiều hơn so với hàng chục năm trước đó. Hãy để những thay đổi mạnh mẽ này không dừng lại mà còn nhanh hơn", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Một số điểm sáng về CĐS Y tế

Cho biết về CĐS trong ngành Y tế, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long khẳng định: Trong thời gian qua, mặc dù có những khó khăn, thách thức, đặc biệt đại dịch Covid-19 Ngành đã cố gắng để thực hiện CĐS theo định hướng của Đảng, Chính phủ. Mục tiêu cao nhất của ngành là phục vụ người dân tốt hơn, người dân được tiếp cận dịch vụ y tế tiện ích, thuận lợi hơn. Chất lượng y tế, khám chữa bệnh cho người dân được nâng lên. Đây cũng là mục tiêu quan trọng trong tiến trình CĐS của ngành Y tế.

Theo đó, trong thời gian qua, ngành Y tế triển khai nhiều hoạt động CĐS từ điều hành điện tử, đến điều hành các trạm y tế xã, hồ sơ sức khoẻ… Ngành Y tế đã làm bài bản, căn cơ, hiệu quả hơn.

Đối với hệ thống Điều hành điện tử, Bộ Y tế hiện nay hoàn toàn điều hành bằng điện tử, chữ ký điện tử. Về dịch vụ công (DVC), đến nay 100% DVC trực tuyến cấp độ 4 của Bộ đã được kết nối với Cổng DVC quốc gia, Bộ Y tế cùng với Bộ TT&TT là hai Bộ hoàn thành mục tiêu này. Ngành Y tế cam kết tới đây sẽ cắt giảm 30% TTHC, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và DN.

Một hoạt động CĐS hết sức quan trọng được Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long nhấn mạnh là Bộ Y tế đã khai trương Cổng công khai dịch vụ y tế, đưa lên Cổng 62.000 loại dược phẩm, công khai giá trúng thầu của tất cả các đơn vị, giá bán lẻ của các nhà thuốc. "Đây là lần đầu tiên Bộ Y tế công khai toàn bộ các thông tin dịch vụ của ngành Y tế được cung ứng cho người dân. Có thể nói đây là công cuộc trường chinh và hiện nay đã được khoảng 50% các nhà thuốc đã công khai giá bán lẻ trên thị trường dược phẩm".

Bộ Y tế cũng đã công khai trên Cổng 17.000 thiết bị, vật tư y tế để tránh mua bán lòng vòng, thổi giá; 93.000 kết quả đấu thầu của tất cả các đơn vị. Tới đây, Bộ cũng sẽ yêu cầu tất cả các Sở Y tế, các đơn vị y tế trên toàn quốc phải công khai các kế hoạch, kết quả mua sắm đấu thầu.

Tới đây, Bộ Y tế sẽ từng bước công khai toàn bộ những điểm bán lẻ về dược phẩm, công khai về giá thực phẩm chức năng, công khai dịch vụ ngành y tế cung cấp để tạo ra môi trường minh bạch, lành mạnh để đảm bảo cạnh tranh cho tất cả các đơn vị. Người dân có thể tra cứu trên Cổng để biết được giá thuốc bình quân như thế nào và so sánh ngay giữa các cửa hàng khác nhau trong khu vực để người dân biết được để lựa chọn loại thuốc tốt nhất, giá tốt nhất.

Đối với phòng chống Covid-19, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Long cho biết có nhiều bài học trong phòng chống đại dịch Covid-19 thành công và 1 trong những bài học đó là tập trung ứng dụng để đẩy mạnh CNTT trong phòng chống dịch bệnh. Nhiều phần mềm, ứng dụng đã ra đời. Việt Nam là quốc gia đầu tiên trên thế giới là ứng dụng tờ khai y tế điện tử khi mà chưa có nước nào ứng dụng và sau đó một số nước ứng dụng theo.

Một hoạt động cũng gây ra ấn tượng, tạo tiện ích cho người dân nhất trong thời gian qua, theo Bộ trưởng, là đề án khám bệnh, chữa bệnh từ xa. Trong thời gian ngắn 45 ngày, Viettel cùng với Bộ Y tế đã tiến hành khai trương 1.000 điểm khám bệnh, chữa bệnh từ xa. Hết năm nay thì có 1.500 điểm khám bệnh, chữa bệnh từ xa và người dân được tiếp cận với dịch vụ y tế có chất lượng. Bộ Y tế cũng sẽ kết nối tất cả khám chữa bệnh từ xa trên toàn quốc, kể cả điểm khám chữa bệnh tư nhân.

Đặc biệt, hôm nay, Bộ Y tế cũng khai trương mạng kết nối y tế Việt Nam, nền tảng quản lý thông tin y tế cơ sở V20 và nền tảng hồ sơ sức khỏe điện tử.