Chia sẻ dữ liệu mở - chìa khóa cho phát triển bền vững

Liên minh dữ liệu mở châu Á (AODP) là một diễn đàn đa phương chuyên vận động cho phát triển và ứng dụng dữ liệu mở tại khu vực được thành lập vào năm 2015. Hiện tại, cổng dữ liệu mở của AODP (Dataportal.asia) đã công khai 166.916 tệp dữ liệu từ 12 lĩnh vực khác nhau, phục vụ hơn 10 triệu cá nhân, tổ chức.

Liên minh AODP không chỉ kết nối các đối tác, thúc đẩy phát triển cổng dữ liệu mở châu Á, mà còn nghiên cứu ứng dụng dữ liệu mở phục vụ cho phát triển công nghệ và đưa ra các giải pháp thương mại hóa thành công.

Ngày 16/11/2021, dưới sự bảo trợ của Bộ TT&TT, Hội Truyền thông số Việt Nam (VDCA) và Khối liên minh dữ liệu mở châu Á (Asia Open Data Partnership Summit - AODP), Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng Việt Nam (AVU&C) đã đồng tổ chức Hội nghị Đối tác dữ liệu mở châu Á 2021 dưới hình thức trực tuyến. Đây là sự kiện thường niên do AODP và các đối tác tổ chức kể từ năm 2015.

Dữ liệu mở - chìa khóa cho phát triển bền vững

Năm 2021 là năm đầu tiên Việt Nam chủ trì tổ chức Hội nghị Đối tác dữ liệu mở châu Á 2021. Đây là cơ hội để Việt Nam và các nước châu Á khác trong diễn đàn chia sẻ những thành tựu, thách thức trong công cuộc chuyển đổi số (CĐS) cũng như học hỏi kinh nghiệm, hợp tác lẫn nhau để cùng nhau để thúc đẩy dữ liệu mở - nguồn tài nguyên quan trọng cho phát triển công nghệ số, đổi mới, sáng tạo.

Hội nghị Đối tác dữ liệu mở châu Á 2021 hướng đến mục tiêu vận động chính sách dữ liệu mở, tạo diễn đàn trao đổi kinh nghiệm triển khai dữ liệu mở giữa chính quyền các quốc gia khu vực châu Á; vận động hợp tác, kết nối hệ sinh thái dữ liệu mở châu Á nhằm thúc đẩy hội nhập kinh tế số khu vực và phát triển chuỗi cung ứng số châu Á - Thái Bình Dương; tạo cơ hội đối thoại, kết nối (Business Matching) giữa các doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam và các quốc gia khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, ông Nguyễn Minh Hồng – Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, nguyên Thứ trưởng TT&TT cho biết: Đại dịch COVID-19 bùng phát gần 2 năm qua đã và đang thúc đẩy mạnh mẽ hơn quá trình CĐS. Đại dịch là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để nhìn nhận lại tầm quan trọng của dữ liệu, không chỉ trong tham gia ứng phó trực tiếp chống dịch mà còn trong vận hành của đời sống kinh tế - xã hội toàn cầu trong 2 năm vừa qua.

"Trên quy mô toàn cầu cũng như khu vực châu Á, trong tiến trình CĐS toàn diện, dữ liệu và ứng dụng dữ liệu đang trở thành phương thức phát triển mới, giúp tối ưu hóa các nguồn lực, phát triển bền vững, góp phần quan trọng đem lại an toàn, tiện ích hơn cho người dân và phát triển kinh tế - xã hội phồn vinh, thịnh vượng", ông Nguyễn Minh Hồng nhận định.

Theo Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam, giá trị kinh tế mà các luồng dữ liệu tạo ra thông qua việc áp dụng các công nghệ số trong thương mại tại Việt Nam đạt 81 nghìn tỉ đồng vào năm 2017. Con số này có thể đạt tới 953 nghìn tỉ đồng vào năm 2030. Theo Dự thảo Chiến lược dữ liệu quốc gia giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030, mục tiêu của Việt Nam là kinh tế dữ liệu đóng góp 5% GDP.

Để thực hiện được mục tiêu đó, kết nối, chia sẻ dữ liệu, đặc biệt là dữ liệu mở, chính là chìa khóa. Việt Nam đã sớm công nhận tầm quan trọng của dữ liệu mở. Trong Nghị quyết số 52-NQ/TW do Bộ Chính trị ban hành có nhấn mạnh sự cấp thiết "Hoàn thiện pháp luật, chính sách về dữ liệu, quản trị dữ liệu, tạo thuận lợi cho việc tạo dựng kết nối, chia sẻ, và khai thác dữ liệu bảo đảm an toàn, an ninh mạng trong nước, tiến tới kết nối với khu vực ASEAN và quốc tế". Đó cũng chính là tinh thần mà Hội nghị Đối tác dữ liệu mở châu Á 2021 hướng tới.

Hội nghị năm 2021 được kỳ vọng là sự kiện góp phần tạo điều kiện cho Việt Nam tiếp cận, học hỏi kinh nghiệm mở dữ liệu để phục vụ phát triển kinh tế số, sáng tạo công nghệ số và quản trị Nhà nước. Đồng thời, việc chủ trì tổ chức Hội nghị tại Việt Nam đã khẳng định uy tín, năng lực và cam kết định hướng phát triển số bền vững, toàn diện của Việt Nam.

Tài nguyên dữ liệu càng chia sẻ càng có sự cộng hưởng

Đại dịch COVID-19 đã cho chúng ta thấy bài học quý giá về tầm quan trọng của dữ liệu mở và chia sẻ dữ liệu trong việc hoạch định chiến lược phòng, chống dịch của mỗi quốc gia. Việt Nam đã sớm nhận thấy tầm quan trọng của dữ liệu và dữ liệu mở. Gần đây nhất, Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021 – 2025, định hướng đến năm 2030 của Việt Nam đã xác định rất rõ: "Dữ liệu là tài nguyên mới, cơ quan Nhà nước mở dữ liệu và cung cấp dữ liệu mở phục vụ phát triển Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số".

Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng phát biểu tại Hội nghị.

Chia sẻ tại Hội nghị, Thứ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Huy Dũng cho biết: Trên bình diện quốc gia, phát triển dữ liệu mở cần có sự hợp tác liên ngành. Bộ TT&TT với vai trò điều phối chương trình CĐS quốc gia đã và đang xây dựng lộ trình, thiết lập các quy chuẩn, tiêu chuẩn dữ liệu, bảo đảm dữ liệu của các bộ, ngành, chính quyền từ Trung ương đến địa phương được phân loại, chia sẻ một cách thông suốt, khoa học bảo đảm an toàn thông tin mạng.

Bên cạnh đó, trên bình diện quốc tế, phát triển dữ liệu mở cũng cần có sự hợp tác liên quốc gia, bởi lẽ kinh tế số là vấn đề toàn cầu. Theo Thứ trưởng Nguyễn Huy Dũng, nếu coi dữ liệu là mạch máu của nền kinh tế số toàn cầu thì mạch máu dữ liệu này cần được thiết lập dựa trên một khung tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật được chấp nhận rộng rãi trên toàn cầu.

"Dữ liệu là nguồn tài nguyên đặc biệt được sinh ra trong quá trình con người sử dụng công nghệ. Không như tài nguyên trong tự nhiên, tài nguyên dữ liệu càng dùng nhiều càng sinh ra nhiều, càng dùng nhiều càng tạo ra giá trị lớn, và càng chia sẻ càng có sự cộng hưởng", ông Nguyễn Huy Dũng chia sẻ.

Tuy nhiên, việc chia sẻ dữ liệu cần được thực hiện một cách phù hợp, đảm bảo hài hòa dòng chảy dữ liệu xuyên quốc gia, vừa đảm bảo an toàn thông tin mạng vừa bảo vệ quyền riêng tư của mỗi cá nhân, mỗi người dân phù hợp với quy định pháp luật của mỗi quốc gia. Chỉ có như vậy, những chiến lược, tiêu chuẩn dữ liệu mới thực sự đi vào cuộc sống, thực sự phục vụ việc tạo ra giá trị mới cho người dân và doanh nghiệp.

Cũng chia sẻ về vấn đề này, ông Lê Quang Huy, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội cho biết: "Châu Á, với dân số đông nhất thế giới, với lực lượng lao động trẻ rất năng động và sáng tạo cần phải tiên phong trong lĩnh vực phát triển công nghệ số, phát triển các dữ liệu, khai thác, chia sẻ và ứng dụng các dữ liệu sao cho đạt hiệu quả cao nhất để các quốc gia ở châu lục có thể phát triển, thịnh vượng hơn, giúp cho chúng ta hòa chung vào dòng chảy của toàn cầu để giải quyết những khó khăn và thách thức mà chúng ta đang phải đối mặt".

Tại Hội nghị, các chuyên gia đều cho rằng, dựa trên kinh nghiệm quốc tế, để phát triển dữ liệu mở, nhất thiết cần sự hợp tác liên ngành, liên quốc gia. Mỗi quốc gia cần có các chính sách và hành lang pháp lý phù hợp để tạo điều kiện thúc đẩy sự phát triển của dữ liệu mở, tập trung vào sự tham gia của các bên và nhu cầu sử dụng dữ liệu của họ.

Ở cấp độ khu vực, hợp tác dữ liệu mở chính phủ, đổi mới sáng tạo công nghệ dựa trên dữ liệu cũng như quản trị đạo đức công nghệ số (AI, IoT, Blockchain) đang nhận được nhiều sự quan tâm trên các diễn đàn thảo luận đa phương. Xu thế này thể hiện ở các đối thoại khu vực như APEC và các Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới.

Quan trọng hơn, hợp tác liên quốc gia về phát triển dữ liệu mở chính phủ cũng chính là đối thoại về tiêu chuẩn, giải pháp kỹ thuật và khung pháp lý sao cho vừa bảo đảm tự do lưu thông dòng chảy dữ liệu xuyên quốc gia, vừa bảo đảm an toàn, an ninh, và bảo vệ quyền riêng tư dữ liệu cá nhân.

Nhận định về vấn đề này ông Nguyễn Huy Dũng cũng chia sẻ: "Thông qua hợp tác khu vực, chúng ta có thể hướng tới hệ sinh thái dữ liệu mở toàn diện, thúc đẩy hội nhập kinh tế số khu vực và toàn cầu".

"Bộ TT&TT cam kết đồng hành cùng với cộng đồng công nghệ, cộng đồng dữ liệu mở trong và ngoài nước để cùng thiết lập quy chuẩn, tiêu chuẩn dữ liệu toàn cầu, qua đó khai phá và tạo ra những giá trị lớn nhất từ dữ liệu mở", Thứ trưởng Bộ TT&TT khẳng định./.