Chống hàng giả trong TMĐT: Cần sự chung tay của cơ quan chức năng, người dân và doanh nghiệp

Theo Cục TMĐT và Kinh tế số, Bộ Công thương, tình trạng gian lận thương mại, cạnh tranh không lành mạnh, kinh doanh hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ qua mạng Internet ngày càng diễn biến phức tạp nhưng trên thực tế, chế tài xử lý chưa được hoàn thiện, gây khó khăn trong việc thu thập thông tin, chứng cứ bảo đảm căn cứ pháp lý để xử lý vi phạm.

Lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội đã và đang đẩy mạnh phối hợp trong kiểm tra, xử lý

Những năm vừa qua, với sự phát triển mạnh mẽ của hạ tầng Internet, việc thanh toán điện tử ngày càng được người tiêu dùng sử dụng. Tuy nhiên, tình trạng gian lận thương mại, cạnh tranh không lành mạnh, kinh doanh hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ qua mạng Internet ngày càng diễn biến phức tạp. Nhằm ngăn chặn hàng giả, không rõ nguồn gốc xuất xứ trên các sàn TMĐT, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội đã và đang đẩy mạnh phối hợp trong kiểm tra, xử lý vấn nạn này.

Thực tiễn cho thấy, mọi hoạt động từ xét duyệt thông tin người bán, đăng tải thông tin hàng hóa, giao dịch, thanh toán đều thông qua đơn vị vận hành sàn giao dịch TMĐT. Trong khi đó, nhiều sàn do có doanh thu từ việc thu phí giao dịch, đã thả lỏng việc xét duyệt hồ sơ của đối tượng tham gia sàn, dẫn đến hàng hóa không rõ nguồn gốc xuất xứ, hàng giả, hàng nhái tràn lan trên mạng mà không có biện pháp kiểm soát. Nhiều mặt hàng còn đăng tải bằng ngôn ngữ bản địa như tiếng Trung, tiếng Hàn... khiến người tiêu dùng lúng túng khi tiếp cận thông tin.

Hiện nay, các sàn giao dịch TMĐT là nơi tập trung phần lớn giao dịch TMĐT B2C (từ doanh nghiệp tới khách hàng) và C2C (người tiêu dùng liên kết trực tuyến với nhau), đồng thời, cũng là nơi mà vấn nạn hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ được phản ánh rõ nét nhất.

Điển hình là cuối tháng 2, đầu tháng 3/2020, Cục TMĐT và Kinh tế số cho biết đã rà soát tổng số 463.865 gian hàng và 1.755.559 sản phẩm; đã xử lý khoảng 5.200 gian hàng với trên 21.000 sản phẩm vi phạm. Cụ thể, sàn TMĐT có số sản phẩm vi phạm nhiều nhất là Sendo.vn với hơn 400 gian hàng và gần 4.000 sản phẩm khẩu trang vi phạm. Sàn có nhiều sản phẩm vi phạm thứ hai là Shopee.vn với gần 3.000 gian hàng và hơn 3.500 khẩu trang y tế vi phạm.

Ở một số sàn TMĐT khác, số gian hàng phân phối khẩu trang và khẩu trang y tế bị xử lý vi phạm là gần 1.000, với khoảng 10.000 sản phẩm vi phạm. Gần 700 gian hàng với gần 1.000 sản phẩm dung dịch, gel rửa tay khô cũng bị xử lý sau công tác rà soát.

Theo Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả thành phố Hà Nội, Cục Quản lý thị trường Hà Nội, mặc dù đã quyết liệt đấu tranh, ngăn chặn, nhưng số lượng các vụ việc được phát hiện, xử lý còn thấp. Trong khi đó, các hành vi lợi dụng hoạt động thương mại điện tử vi phạm pháp luật ngày càng phức tạp.

Ban Chỉ đạo chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả thành phố Hà Nội cũng cho biết, khó khăn lớn nhất là các đối tượng không có cửa hàng, chỉ thông qua các website, mạng xã hội để quảng bá, giới thiệu sản phẩm, sau đó chuyển hàng và thanh toán trực tiếp theo thỏa thuận. Hàng hóa được phân tán, nhỏ lẻ, cất giấu ở nhiều nơi, thậm chí chỉ bán hàng qua cộng tác viên, trung gian, đồng thời các website được tạo ra và đóng lại trong thời gian ngắn, khiến lực lượng chức năng khó kiểm soát, cũng như khó xác định chứng cứ để đấu tranh, xử lý.

Để công tác phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng sản xuất, kinh doanh hàng nhập lậu, vi phạm sở hữu trí tuệ... hiệu quả hơn trong thời gian tới, Cục Quản lý thị trường Hà Nội đã chỉ đạo các lực lượng chức năng tiếp tục tăng cường quản lý địa bàn, thống kê và nắm thông tin về các tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh.

Đồng thời, Cục Quản lý thị trường Hà Nội cũng kiểm tra địa bàn trọng điểm, kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các đối tượng lợi dụng chính sách của Nhà nước về kích cầu, nhằm trà trộn hàng lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng...

Về phía người tiêu dùng, để tránh bị lừa đảo khi mua hàng trực tuyến, người tiêu dùng nên chọn các website uy tín, hợp pháp. Đây là các website được thông báo trên Cổng thông tin quản lý hoạt động thương mại điện tử, địa chỉ: http://www.online.gov.vn. Ngoài ra, người tiêu dùng cũng nên chú ý thông tin người bán, thông tin sản phẩm phải chi tiết, đầy đủ, rõ ràng; đọc kỹ các điều khoản, chính sách bán hàng, lưu trữ đầy đủ thông tin giao dịch…

Cần sự chung tay của các lực lượng chức năng cũng như doanh nghiệp

Về khung pháp lý, theo Tổng cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương, hiện nay đang có những bất bình đẳng giữa việc kinh doanh trực tuyến (online) và kinh doanh theo phương thức truyền thống (offline) khi việc thực hiện công việc kinh doanh online rất đơn giản, dễ dàng. Vì vậy, Bộ Công thương đang cố gắng xây dựng khung pháp lý hoàn thiện để mang lại sự bình đẳng cho 2 loại hình kinh doanh này.

Tại "Hội thảo Công tác phối hợp bảo vệ người tiêu dùng và quyền sở hữu trí tuệ từ môi trường thương mại tới môi trường mạng đến thị trường khu vực châu Á - Thái Bình Dương" đầu năm nay, Giám đốc điều hành Hiệp hội Chống hàng giả quốc tế (React), ông Ronald Brohm cho biết, hàng giả đang trở thành một vấn nạn nghiêm trọng tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương, trong đó có Việt Nam.

Trên thế giới, 3,3% tổng sản lượng kinh doanh bị ảnh hưởng bởi hàng giả. Vì vậy, cần có sự chung tay của các lực lượng chức năng cũng như doanh nghiệp mới có thể giải quyết và ngăn ngừa tình trạng này.

React cũng đề nghị, lực lượng Quản lý thị trường Việt Nam cần đề cao sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, lực lượng chức năng, các nhãn hàng và chính người tiêu dùng. Theo đó, các cơ quan tăng cường thông tin, tuyên truyền để người dân quan tâm đến tính minh bạch của các trang TMĐT, không mua hàng ở những nơi không có địa chỉ rõ ràng hoặc niêm yết giá bán rẻ hơn nhiều so với giá trị thực tế hàng hóa. Đồng thời, có giải pháp cụ thể để xác minh, xác định địa chỉ các website đang hoạt động, đặc biệt là các website có tên miền quốc tế.

Cùng với đó, chủ sở hữu của các nhãn hàng hóa cần phối hợp với các cơ quan chức năng nhằm có được những thông tin nhanh, kịp thời xử lý, ngăn chặn các hành vi vi phạm trong TMĐT.