Công nghệ và AI trở thành động lực đột phá cho xu hướng “học chủ động”

Ngày 14/02/2025, Thông tư 29/2024/TT-BGDĐT chính thức có hiệu lực, đánh dấu bước chuyển mình trong việc quản lý dạy thêm, học thêm - một hoạt động vốn gắn bó lâu dài với đời sống học đường.

Thông tư không chỉ nhằm siết chặt "ngành công nghiệp" dạy thêm trị giá hàng nghìn tỷ đồng, mà còn mở ra cơ hội để học sinh Việt Nam thay đổi tư duy, làm chủ việc tự học - một kỹ năng thiết yếu trong thời đại số. Trong bối cảnh này, công nghệ, đặc biệt là AI, đang trở thành "trợ thủ đắc lực" giúp học sinh tự học hiệu quả và đạt kết quả vượt trội.

Công nghệ đang thay đổi cách học sinh tiếp cận tri thức

Tự học không phải là khái niệm mới, nhưng tầm quan trọng của nó ngày càng được khẳng định trong kỷ nguyên công nghệ 4.0. Thay vì phụ thuộc vào các lớp học thêm để "nhồi nhét" kiến thức, học sinh cần phát triển khả năng tự tìm tòi, quản lý thời gian và làm chủ quá trình học tập của mình.

Đây cũng là hướng đi mà Thông tư 29 khuyến khích, nhằm đưa giáo dục Việt Nam tiến gần hơn với các nền giáo dục tiên tiến như Phần Lan hay Singapore - nơi tinh thần tự học được đề cao thông qua các dự án thực tế và kỹ năng tự quản lý.

Thực tế tại Việt Nam cho thấy, nhiều học sinh vẫn chưa quen với việc tự học một cách bài bản. Em Mai Lê Minh, học sinh lớp 10A8, trường THPT Thăng Long, Hà Nội, chia sẻ: "Tự học tốt với những bạn có kỷ luật, nhưng nếu không có ai định hướng, em dễ bị mất phương hướng".

Ngược lại, em Chu Khánh Ly, học sinh lớp 7A3, trường THCS Kiến Hưng, lại nhận thấy: "Tự học qua các ứng dụng như HOCMAI giúp em nhớ lâu hơn so với ngồi nghe thụ động ở lớp học thêm". Những góc nhìn này phản ánh một thực trạng: tự học là chìa khóa, nhưng để thành công, học sinh cần sự hỗ trợ phù hợp.

Trong thời đại số, công nghệ đang thay đổi cách học sinh tiếp cận tri thức. Thầy Vũ Khắc Ngọc, giáo viên Hệ thống Giáo dục HOCMAI, nhận định: "Học thêm kiểu truyền thống – một thầy dạy hàng chục học sinh cùng một chương trình – không còn phù hợp. Công nghệ hiện đại, đặc biệt là AI, giúp cá nhân hóa việc học, tối ưu hóa hiệu quả tự học và phát huy tối đa tiềm năng của từng em".

Các nền tảng học trực tuyến như HOCMAI là minh chứng rõ nét. Từ năm 2007, HOCMAI đã tiên phong cung cấp hình thức học đòi hỏi sự chủ động cao từ học sinh.

Ông Phạm Giang Linh, Tổng Giám đốc Galaxy Education, đơn vị sở hữu HOCMAI, nhấn mạnh: "Với công nghệ, học sinh ở bất kỳ đâu cũng có thể học với những giáo viên giỏi nhất. AI Chatbot của chúng tôi không chỉ giải đáp thắc mắc mà còn hướng dẫn phương pháp học hiệu quả, giúp các em tự tin làm chủ kiến thức".

Chẳng hạn, một học sinh ở Cà Mau có thể học Toán với giáo viên hàng đầu tại Hà Nội, nhận lộ trình học tập được cá nhân hóa dựa trên điểm mạnh, điểm yếu của mình nhờ AI. Công nghệ không chỉ thu hẹp khoảng cách địa lý mà còn giúp học sinh tiết kiệm thời gian, tập trung vào những môn học cần thiết thay vì tham gia học thêm đại trà.

Lợi ích đa chiều khi tự học với công nghệ

Tự học với sự hỗ trợ của công nghệ không chỉ mang lại hiệu quả học tập mà còn mở ra nhiều lợi ích khác. Em Chu Khánh Ly chia sẻ: "Giảm học thêm giúp em có thêm thời gian phụ giúp mẹ việc nhà và tham gia lớp vẽ - điều em luôn muốn làm nhưng trước đây không đủ thời gian."

Tương tự, phụ huynh như chị Nguyễn Thị Hậu, mẹ của Khánh Ly, nhận thấy: "Khi con tự học qua ứng dụng và lập kế hoạch rõ ràng, cháu tự giác hơn và không còn áp lực chạy theo lớp học thêm."

Từ góc độ giáo dục, tự học giúp học sinh phát triển tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề - những kỹ năng quan trọng không chỉ trong học tập mà còn trong cuộc sống sau này. Ông Phạm Giang Linh khẳng định: "Làm chủ việc tự học không chỉ hữu ích khi các em còn ngồi trên ghế nhà trường, mà còn là nền tảng để các em liên tục cập nhật kiến thức và kỹ năng trong thời đại số - khi mỗi cá nhân đều phải học tập suốt đời".

Theo các chuyên gia giáo dục, để tự học trở thành thói quen bền vững, học sinh cần sự đồng hành từ gia đình và nhà trường. Phụ huynh không nên áp đặt mà hãy hỗ trợ con lập kế hoạch học tập, kết hợp giữa học chính khóa, tự học qua công nghệ và các hoạt động ngoại khóa. Nhà trường cũng cần thay đổi cách giảng dạy, trang bị cho học sinh kỹ năng tự học thay vì chỉ truyền đạt kiến thức một chiều.

Thầy Vũ Khắc Ngọc nhấn mạnh: "Trong bối cảnh Internet và giải trí trực tuyến phát triển, khả năng tập trung là thách thức lớn. Nhà trường và phụ huynh cần hướng dẫn các em xây dựng thói quen tự học từ sớm". Công nghệ, dù mạnh mẽ đến đâu, cũng chỉ là công cụ. Sự chủ động của học sinh và sự hỗ trợ từ cộng đồng mới là yếu tố quyết định thành công.

Với sự hỗ trợ của công nghệ và AI, tự học không còn là thử thách mà trở thành cơ hội để học sinh Việt Nam khẳng định năng lực, làm chủ tương lai. Câu hỏi không còn là "Học thêm hay không học thêm?", mà là "Chúng ta đã sẵn sàng tận dụng công nghệ để kiến tạo một thế hệ trẻ tự tin, chủ động và sáng tạo chưa?" Khi học sinh làm chủ việc tự học, đó không chỉ là thành công của cá nhân, mà còn là nền tảng cho một xã hội học tập bền vững trong kỷ nguyên số./.