Hướng tới xã hội số và Việt Nam số trong tương lai

Tại Hội thảo trực tuyến "Chia sẻ kinh nghiệm và chính sách mới của Nhật Bản nhằm thúc đẩy phát triển CPĐT, hướng tới Chính phủ số" diễn ra sáng ngày 8/1, Bộ trưởng, Chủ nhiệm VPCP Mai Tiến Dũng cho biết, những thông tin và bài học kinh nghiệm được các chuyên gia của Nhật Bản cung cấp, chia sẻ, trao đổi là hết sức quý báu và có ý nghĩa thiết thực đối với quá trình xây dựng CPĐT, CĐS của Việt Nam.

Hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số và Việt Nam số trong tương lai

Theo Bộ trưởng Mai Tiến Dũng, tỷ lệ hồ sơ điện tử tại Việt Nam còn thấp, vì vậy phải tái cấu trúc lại các thủ tục và có sự kết nối, chia sẻ, "nếu còn cát cứ dữ liệu ở đâu đó thì không thành công". Lấy ví dụ về việc, chúng ta đã thực hiện nộp phí trước bạ ô tô, xe máy trên Cổng dịch vụ công quốc gia (DVCQG), hay như Trung tâm hành chính công Quảng Ninh đã thực hiện 5 tại chỗ, tại Bình Định đã thực hiện chứng thực bản sao từ bản chính trên Cổng DVCQG, Bộ trưởng Mai Tiến Dũng cho rằng, thời gian qua vấn đề kết nối, chia sẻ đã có sự chuyển biến lớn nhưng mới là kết quả ban đầu.

Bộ trưởng Mai Tiến Dũng nhấn mạnh quan điểm không chạy theo thành tích, số lượng dịch vụ công trực tuyến (DVCTT) đưa lên; đề nghị các bộ, ngành, địa phương cung cấp các dịch vụ công thiết yếu, phù hợp với nhu cầu người dân, doanh nghiệp (DN), phối hợp với VPCP tái cấu trúc, đơn giản hóa thủ tục, quy trình…

"Với quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương Việt Nam cùng với sự hỗ trợ, kinh nghiệm của Nhật Bản, chúng ta sẽ tiếp tục có những bước đi vững chắc, hoàn thành tốt các nhiệm vụ đặt ra trong triển khai CPĐT hướng tới Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số và Việt Nam số trong tương lai".

CĐS thân thiện với con người

Trao đổi tại Hội thảo, ông Okuda Naohiko, Cục Quản lý hành chính, Bộ Nội vụ Nhật Bản cho biết, tại Nhật Bản, việc đối phó với dịch COVID-19 đã làm nổi lên nhiều vấn đề liên quan đến CĐS như: Chậm trễ CĐS và thiếu nhân lực của nhà nước, của địa phương, quản lý hành chính kém hiệu quả do kết nối hệ thống không đầy đủ, thủ tục hành chính (TTHC) phức tạp và sự chi trả chậm trễ, sự suy giảm dịch vụ đối với người dân, sự CĐS tại DN và xã hội...

Trong khó khăn như vậy đặt ra yêu cầu cấp thiết về CĐS tại Nhật Bản, làm thế nào để bảo đảm an toàn cho người dân trong thiên tai, tình hình dịch bệnh. Trong sự biến đổi về các vấn đề xã hội và kinh tế, từ góc độ quản lý hành chính buộc Chính phủ Nhật Bản phải thuận tiện hóa hơn các thủ tục cho người dân.

Để giải quyết một cách cơ bản vấn đề trên, Chính phủ Nhật Bản đã quyết định thực hiện cải cách quy chế một cách toàn diện, xóa bỏ quản lý hành chính theo chiều dọc.

"Một sự đột phá là thành lập Cục Kỹ thuật số (Digital Agency), dự kiến sẽ được thành lập vào tháng 9/2021", ông Okuda Naohiko cho biết.

Cục Kỹ thuật số như một bộ chỉ huy để thúc đẩy CĐS tại Nhật Bản, đóng vai trò trọng trách về chính phủ số trong thời gian tới. Tuy nhiên sẽ mất 1-2 năm để triển khai và dự kiến tập hợp nhân lực trình độ cao không phụ thuộc nhà nước hay tư nhân tham gia. Đây là tổ chức dẫn đầu quá trình CĐS trong toàn xã hội tại Nhật Bản.

Ông Okuda Naohiko cho biết, CĐS thân thiện với con người là mục tiêu của Nhật Bản trong quá trình CĐS. Đồng thời, ông Okuda Naohiko cũng đưa ra 10 nguyên tắc cơ bản trong định hướng tới xã hội số là: Mở/Minh bạch, Công bằng/Đạo lý, An toàn/an tâm, Liên tục/ổn định/tăng cường, Giải quyết các vấn đề xã hội, Nhanh chóng/linh hoạt; Bao trùm/đa dạng, Sự xâm nhập vào cuộc sống, Tạo ra giá trị mới; Sự nhảy vọt/đóng góp cho cộng đồng quốc tế.

Lấy người dân làm trung tâm

Chia sẻ một số kết quả về công tác cải cách TTHC, xây dựng CPĐT tại Việt Nam, Cục trưởng Cục Kiểm soát TTHC (VPCP) Ngô Hải Phan cho biết, lấy người dùng làm trung tâm là điểm nhấn của Chính phủ nhiệm kỳ này. Giai đoạn 2016-2020, Việt Nam đã cắt giảm trên 3.800 điều kiện kinh doanh, trên 6.700 danh mục hàng hóa kiểm tra chuyên ngành.

Năm 2020, Chính phủ Việt Nam đã ban hành Chương trình cắt giảm, đơn giản hóa quy định liên quan đến hoạt động kinh doanh giai đoạn 2020-2025 (Nghị quyết 68); thông qua phương án đơn giản hóa trên 1.000 TTHC, giấy tờ công dân làm tiền đề đổi mới căn bản quản lý nhà nước về dân cư.

Về thực hiện cơ chế một cửa, một cửa liên thông, 100% các bộ ngành, địa phương đã kiện toàn bộ phận một cửa, 59/63 địa phương tổ chức Trung tâm phục vụ hành chính cấp tỉnh; chất lượng giải quyết TTHC được nâng cao, có phản hồi tích cực, đạt tỷ lệ 97,37% đúng hẹn.

Tuy nhiên, trong bối cảnh cách mạng 4.0, Việt Nam đang thực hiện chuyển đổi số, điểm nghẽn mang tính cốt yếu nhất chính là tại điểm một cửa. Qua khảo sát của VPCP cũng như báo cáo của các địa phương, các bộ, ngành, tại điểm một cửa các cấp, 93,7% hồ sơ vẫn là hồ sơ giấy, chỉ có 6,3% là hồ sơ điện tử.

"Nếu chúng ta muốn CĐS thành công thì bộ phận một cửa từ cấp xã, huyện, tỉnh phải trở thành những trung tâm CĐS. Đây chính là điểm nghẽn sẽ được tập trung giải quyết trong thời gian tới", ông Ngô Hải Phan cho biết.

Cục trưởng Cục Kiểm soát TTHC Ngô Hải Phan cũng cho biết, VPCP đang phối hợp với các bộ, ngành, địa phương để xây dựng Đề án đổi mới việc thực hiện cơ chế một cửa theo hướng nâng cao chất lượng phục vụ, không theo địa giới hành chính, tăng cường ứng dụng CNTT, tạo thuận lợi tối đa, cắt giảm chi phí cho DN và người dân.

Về CPĐT, Nghị quyết số 17/NQ-CP về CPĐT đã nhận diện ra những điểm nghẽn về mặt thể chế, hạ tầng, nguồn lực. Trong thời gian qua, Việt Nam đã ban hành nhiều văn bản để tạo nền tảng cho triển khai CPĐT và vận hành nhiều hệ thống thông tin do VPCP chủ trì cùng với các bộ, ngành, địa phương thực hiện như: Trục liên thông văn bản quốc gia, Hệ thống e-cabine, Hệ thống báo cáo quốc gia, Cổng DVCQG.

VPCP cũng đã đổi mới cách thức làm việc, đẩy mạnh ứng dụng CNTT. Tháng 5/2018, đã thực hiện ký số xử lý hồ sơ công việc, ký số văn bản điện tử, từ đó lan tỏa đến các bộ, ngành địa phương…

Theo ông Ngô Hải Phan, chúng ta muốn CĐS thành công thì trước hết, trong nội khối các cơ quan hành chính, đó là việc xử lý hồ sơ trên môi trường điện tử của từng cán bộ, công chức, viên chức, số hóa các báo cáo để có thể điều hành dựa trên dữ liệu cũng như xây dựng cơ sở dữ liệu của ngành, quốc gia, tăng tương tác kết nối, chia sẻ.

Trong mối quan hệ người dân, DN, vấn đề cần tập trung là số hóa các hồ sơ TTHC tại điểm một cửa các cấp chính quyền cũng như thực hiện xây dựng hoàn thiện Hệ thống thông tin một cửa điện tử, Cổng dịch vụ công cấp bộ, tỉnh tích hợp, kết nối với Cổng DVCQG, bảo đảm an ninh, an toàn thông tin cũng như thực hiện truyền thông…

"Lấy người dùng làm trung tâm, tái cấu trúc quy trình theo hướng thuận lợi, đơn giản rồi sau đó mới ứng dụng CNTT", ông Ngô Hải Phan nhấn mạnh.

Cũng theo ông Ngô Hải Phan, một số bài học kinh nghiệm được rút ra như: Quyết tâm chính trị của người đứng đầu cơ quan hành chính; thể chế phải đi trước, cải cách là dẫn dắt, công nghệ là công cụ hỗ trợ; lấy người dùng làm trung tâm CĐS; tăng cường công tác đào tạo, tập huấn, tuyên truyền hướng dẫn người dùng trong quá trình triển khai; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc sử dụng hệ thống trong điều hành, tác nghiệp; triển khai phương án thuê dịch vụ CNTT trọn gói trong triển khai hệ thống.