iTanong: ChatGPT phiên bản Philippines, giúp cách mạng hóa dịch vụ công

iTanong phiên bản ChatGPT dành riêng cho Philippines

ChatGPT đã gây ấn tượng với hàng triệu người dùng internet khi được ra mắt lần đầu vào tháng 12/2022. Tuy nhiên, đối với Elmer Peramo, một nhà khoa học người Philippines, công nghệ này lại mang đến cảm giác quen thuộc. Sau khi nhập một số lệnh và xem các phản hồi từ chatbot trí tuệ nhân tạo, ông nhận ra rằng công nghệ này có nhiều điểm tương đồng với một dự án mà ông và nhóm của mình tại Viện Khoa học và Công nghệ Tiên tiến - một cơ quan thuộc chính phủ - đang phát triển.

Đó chính là dự án mang tên iTanong, được xem như một phiên bản ChatGPT dành riêng cho Philippines. Thông qua một trang web, người dùng có thể đặt câu hỏi bằng tiếng Anh hoặc tiếng Filipino và nhận được câu trả lời do AI tạo ra. Ý tưởng này được hình thành từ năm 2017, nhưng tại thời điểm đó, ông Peramo và nhóm 12 người của ông không có đủ cơ sở hạ tầng và nguồn lực để phát triển. Giờ đây, họ dự kiến sẽ ra mắt iTanong vào năm sau.

iTanong, có nghĩa là “đặt câu hỏi” trong tiếng Philippines, vượt xa chức năng của các công cụ tìm kiếm hoặc chatbot thông thường. Nền tảng này tích hợp dữ liệu công khai với cơ sở dữ liệu của chính phủ, cho phép người dùng truy cập thông tin và thực hiện các tác vụ như đăng ký chương trình phúc lợi, theo dõi trợ cấp hoặc tìm kiếm các trung tâm sơ tán trong trường hợp khẩn cấp.

Cụ thể, khác với các công cụ tìm kiếm hay chatbot thông thường, iTanong lấy dữ liệu từ cả thông tin công khai và cơ sở dữ liệu của chính phủ, bao gồm các thông tin riêng tư. Ngoài việc thực hiện mọi tính năng mà tìm kiếm Google hay ChatGPT có thể làm, người dân Philippines còn có thể sử dụng iTanong để đăng ký các chương trình phúc lợi, theo dõi tình trạng thanh toán trợ cấp, hoặc tìm kiếm địa điểm sơ tán trong trường hợp xảy ra thiên tai, ông Peramo cho biết.

“Thông qua iTanong, chúng tôi muốn tạo sự công bằng và dân chủ hóa khả năng tiếp cận thông tin”, ông chia sẻ.

"Vị cứu tinh" trong việc xử lý các thủ tục hành chính phức tạp và mất thời gian

Trước khi được ra mắt công chúng, iTanong sẽ được triển khai tại các cơ quan chính phủ, nơi nó sẽ thay thế Citizen’s Charter – một tài liệu thường được đặt tại sảnh của mỗi cơ quan chính phủ ở Philippines để công khai các chính sách của văn phòng. Nếu như Citizen’s Charter chỉ được cập nhật mỗi năm một lần, iTanong có thể được cập nhật linh hoạt bất cứ khi nào cần, ông Peramo cho biết.

Điều đó sẽ rất hữu ích cho Bianca Aguilar, một nhà thiết kế sản phẩm đang tìm kiếm việc làm mới. Aguilar cho biết, iTanong sẽ là một "vị cứu tinh" trong việc xử lý các thủ tục hành chính (TTHC) phức tạp và mất thời gian trước khi đi làm, như đăng ký mã số thuế, thẻ bảo hiểm y tế, hay giấy chứng nhận hạnh kiểm, cô chia sẻ.

"Việc giải quyết các TTHC như dịch vụ chính phủ vẫn còn rất rắc rối rắm, vì vậy đây là một cách mà tôi thấy iTanong có thể hữu ích", cô nói. Điều đặc biệt là cô có thể đặt câu hỏi và nhận thông tin bằng tiếng Filipino, cô bổ sung thêm.

Chỉ 55% người dân Philippines cho biết họ có thể nói tiếng Anh thành thạo. Mặc dù ChatGPT có khả năng tạo ra các câu văn đúng ngữ pháp bằng tiếng Anh, nhưng phản hồi của nó không phải lúc nào cũng mang tính hội thoại hoặc đủ tự nhiên để người Philippines dễ dàng hiểu.

“Nó vẫn gặp khó khăn trong việc phát âm đúng, và tôi không chắc liệu nó có hoạt động tốt với ngôn ngữ của chúng tôi hay không,” Aguilar nói.

Những mô hình ngôn ngữ lớn phổ biến như GPT của OpenAI, Gemini của Google, và Llama của Meta chủ yếu được đào tạo bằng tiếng Anh, khiến hàng tỷ người nói các ngôn ngữ không phổ biến trên internet bị loại trừ.

“Các ngôn ngữ thiểu số và phương ngữ, đặc biệt là những ngôn ngữ có số lượng người nói ít, thường bị bỏ qua”, Nuurrianti Jalli, phó giáo sư tại trường truyền thông thuộc Đại học Bang Oklahoma, chia sẻ với Rest of World. “Sự loại trừ này bắt nguồn từ việc thiếu sự hiện diện kỹ thuật số và các nguồn lực dành cho những ngôn ngữ này.”

Trong lĩnh vực xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP), tiếng Filipino được coi là một ngôn ngữ "tài nguyên thấp", tức là có rất ít dữ liệu tiếng Filipino để đào tạo các hệ thống AI. Để huấn luyện iTanong, nhóm của Peramo sử dụng các bộ dữ liệu mã nguồn mở từ Common Crawl và Project Gutenberg. Tuy nhiên, lượng dữ liệu này không đủ, nên họ còn phải đào tạo mô hình một cách thủ công.

“Chúng tôi phải sử dụng dữ liệu được tạo ra một cách tổng hợp, nghĩa là chúng tôi nghĩ đến những câu hỏi phổ biến mà người dùng sẽ hỏi hệ thống", Peramo chia sẻ.

Bối cảnh Internet và phát triển AI tại Philippines

Philippines hiện đứng đầu thế giới về mức độ quan tâm đến AI, được đo lường qua khối lượng tìm kiếm hàng tháng tính trên 100.000 người. Tuy nhiên, việc triển khai AI lại không đồng đều do thiếu hụt cơ sở hạ tầng, bao gồm trung tâm dữ liệu, kết nối Internet tốc độ cao và các biện pháp an ninh mạng. Chỉ 22% tổ chức tại nước này cho rằng họ hoàn toàn sẵn sàng để ứng dụng công nghệ tiên tiến này.

Ngoài ra, vẫn còn 20 triệu người Philippines đang sống trong tình trạng thiếu thốn Internet. “Những người dân ở khu vực nông thôn phải đối mặt với các rào cản như kết nối Internet hạn chế, thiếu tiếp cận giáo dục, và thậm chí nhận thức thấp về lợi ích của AI", Dominic Ligot, một nhà phân tích dữ liệu và nhà nghiên cứu AI, chia sẻ. “Điều này sẽ khiến họ khó tiếp cận các công nghệ AI hơn so với các trung tâm đô thị như Metro Manila”.

Trong khi đó, ở các quốc gia khác trong khu vực, AI đang được triển khai nhanh hơn. Singapore đứng thứ ba trên thế giới - chỉ sau Mỹ và Trung Quốc - về đầu tư, đổi mới, và ứng dụng AI. Tại Indonesia, một số công ty đang phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) để bảo tồn ngôn ngữ địa phương, trong khi chính phủ Malaysia đang hỗ trợ phát triển một LLM bằng tiếng Bahasa Malaysia.

Nhóm iTanong hiện đang hợp tác với các viện nghiên cứu và phát triển khác thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ để thúc đẩy việc triển khai AI trên toàn quốc. Ví dụ, dự án Reiinn đặt mục tiêu cung cấp kết nối Internet địa phương và máy tính bảng đến các khu vực thiếu nguồn lực. Một dự án khác sẽ triển khai các "trung tâm ảo" khu vực, hay các trung tâm hỗ trợ cho những người ít kiến thức về AI.

Hiện tại, iTanong chủ yếu được biết đến trong các giới học thuật và nghiên cứu. Để đạt được sự phổ biến rộng rãi, cần có sự hợp tác giữa chính phủ, ngành công nghiệp và các tổ chức giáo dục, Ligot nhận định.

“Cần tập trung vào việc nâng cao các chương trình giáo dục kỹ thuật số, cải thiện kết nối Internet trên toàn quốc và đảm bảo duy trì các tiêu chuẩn đạo đức”, ông nói. Người dùng cũng có trách nhiệm “nâng cao hiểu biết và nhận thức về AI, cũng như những gì công nghệ này có thể mang lại cho họ.”

Với iTanong, kế hoạch là bổ sung thêm các ngôn ngữ địa phương khác như Cebuano, Ilocano và Hiligaynon vào năm 2026, theo ông Peramo. Nền tảng này sẽ có thể được sử dụng trên điện thoại di động, và người dùng sẽ có tùy chọn ghi âm câu hỏi thay vì gõ bằng tay. Tuy nhiên, tiến độ triển khai chậm hơn kỳ vọng, ông cho biết.

TTHC phức tạp vẫn là một vấn đề lớn. Một số cơ quan địa phương không duy trì cơ sở dữ liệu, trong khi những cơ quan khác lại sử dụng các định dạng không được tổ chức khoa học. Việc cấp vốn thường xuyên bị chậm trễ, ông Peramo chia sẻ. “Đôi khi, chúng tôi trình bày các đề xuất vào một thời điểm nhất định. Nhưng đến khi nguồn vốn mới được phê duyệt, công nghệ mà chúng tôi muốn triển khai đã trở nên lỗi thời”, ông nói.

Dự án iTanong không chỉ hướng đến việc giải quyết các vấn đề thực tế, mà còn nhằm xây dựng một văn hóa đổi mới tại Philippines, bất chấp những thách thức, ông Peramo chia sẻ.

“Hầu hết chúng tôi đều chỉ làm việc với những gì sẵn có,” ông nói. “Nhưng nếu chúng tôi có nhiều nhà nghiên cứu với tầm nhìn xa hơn, và nếu chúng tôi có các chính sách hỗ trợ tư duy tiến bộ, thì tôi tin rằng chúng tôi đã tiến xa hơn rất nhiều so với hiện tại"./.