Chuyển đổi số

Kinh nghiệm ứng dụng công nghệ Generative AI trong xã hội số tại Úc

Trần Thị Thu Hương - Cục Ứng dụng và Phát triển công nghệ, Bộ KH&CN; Bùi Việt Khôi - Bộ KH&CN; Nguyễn Bách Việt - Bộ KH&CN • 16/10/2023 09:55

Trí tuệ nhân tạo sinh (Generative AI) là lĩnh vực đang được quan tâm rất nhiều tại Úc.

“
Tóm tắt:
Kinh nghiệm ứng dụng công nghệ Generative AI trong xã hội số tại Úc:
- Trong lĩnh vực y tế: Phân tích hình ảnh y tế; thiết kế thuốc; hỗ trợ chẩn đoán và điều trị bệnh nhân ung thư;
xác định các bệnh lý hiếm và phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả.
- Trong lĩnh vực truyền thông: Tự động tạo ra các bài báo và nội dung truyền thông.
- Trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh (SX&KD): Tạo ra các mô hình dữ liệu để phân tích thị trường, dự đoán xu hướng và phát triển chiến lược kinh doanh.
- Trong lĩnh vực giáo dục: Tạo ra các tài liệu giáo dục như sách và bài giảng, các bài kiểm tra đánh giá năng lực.
- Thách thức: Việc sử dụng được thực hiện theo đúng các tiêu chuẩn đạo đức và pháp luật; trách nhiệm xã hội; độ tin cậy và độ chính xác của nội dung do AI tạo ra; tính độc tài của các thuật toán AI trong việc quyết định nội dung truyền thông.
- Ứng phó, quản lý các ứng dụng dựa trên Generative AI: xây dựng chính sách quy định chính đảm bảo an toàn an ninh và đạo đức.

Với sự tiến bộ của các công nghệ như học chuyên sâu, khai thác dữ liệu và máy học tăng cường, Generative AI có thể tạo ra các dữ liệu mới, từ hình ảnh, âm thanh đến văn bản một cách độc lập. Điều này mang lại tiềm năng ứng dụng to lớn của Generative AI trong nhiều lĩnh vực như y tế, truyền thông, giáo dục, sản xuất và kinh doanh. Tuy nhiên, cùng với tiềm năng lớn này, Generative AI cũng đặt ra nhiều thách thức về đạo đức và an ninh mạng. Vì vậy, Chính phủ Úc đang tập trung vào việc xây dựng các quy định và khung đạo đức để đảm bảo các ứng dụng Generative AI được phát triển và sử dụng một cách an toàn và đáng tin cậy.

Tại Úc, các tổ chức nghiên cứu hàng đầu đang nỗ lực tìm ra những ứng dụng sáng tạo Generative AI.

Tầm quan trọng của công nghệ AI ở Úc ngày càng gia tăng, thể hiện rõ nhất ở Chiến lược Kinh tế Kỹ thuật số của Chính phủ Úc với mục tiêu đưa Úc trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về công nghệ AI vào năm 2030. Chiến lược này bao gồm Kế hoạch Hành động AI trị giá 124,1 triệu đô la Úc được ban hành vào tháng 6/2021 với các sáng kiến nhằm giải quyết các rào cản đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong việc ứng dụng và phát triển AI.

Ứng dụng Generative AI trong lĩnh vực y tế

Ứng dụng Generative AI trong y tế là một trong những quan tâm hàng đầu. Generative AI là một công nghệ đang được áp dụng rộng rãi trong lĩnh vực y tế tại Úc. Các ứng dụng của Generative AI trong y tế bao gồm phân tích hình ảnh y tế, chẩn đoán bệnh, thiết kế thuốc và nghiên cứu lâm sàng.

Úc đi đầu trong việc cung cấp hiệu quả các dịch vụ chăm sóc sức khỏe với Generative AI (Nguồn: https://www.biospectrumasia.co...)

Một trong những ứng dụng tiêu biểu của Generative AI là phân tích hình ảnh y tế. Các hình ảnh y tế bao gồm cả cả X-quang, MRI, CT và siêu âm được sử dụng để phát hiện và chẩn đoán các bệnh lý. Generative AI có thể được sử dụng để phân tích những hình ảnh này, giúp bác sĩ phát hiện các bệnh lý một cách nhanh chóng và chính xác hơn bao gồm phát hiện ung thư vú, chẩn đoán bệnh Parkinson và phát hiện các vùng dị tật trên não.

Ngoài ra, Generative AI cũng có thể được sử dụng để thiết kế thuốc. Tại Úc, các nhà nghiên cứu đang sử dụng Generative AI để phát triển các phân tử dược phẩm mới. Công nghệ này cho phép các nhà nghiên cứu tạo ra các phân tử dược phẩm tiềm năng và kiểm tra chúng trên máy tính trước khi bắt đầu thử nghiệm trên động vật và con người. Việc sử dụng Generative AI trong thiết kế thuốc có thể giảm thiểu thời gian và chi phí cho quá trình nghiên cứu và phát triển thuốc.

Tại Úc, nhiều cơ sở y tế đã bắt đầu áp dụng Generative AI vào thực tiễn để cải thiện chất lượng dịch vụ y tế. Hệ thống máy học sâu (Deep Learning) của Google đã được triển khai tại Bệnh viện St. Vincent ở Sydney (Úc) để hỗ trợ các bác sỹ trong việc chẩn đoán và điều trị bệnh nhân ung thư.

Các ứng dụng khác của Generative AI trong y tế đang được thực hiện ở Úc như phân loại dữ liệu, dự báo các tình trạng bệnh lý và hỗ trợ trong việc đưa ra quyết định lâm sàng... Các cơ sở y tế như Bệnh viện Royal Brisbane và Women's Hospital, Bệnh viện Royal Melbourne, Bệnh viện St. Vincent và Bệnh viện St. George ở Sydney (Úc) chính là những địa chỉ đã triển khai các ứng dụng này.

Generative AI cũng đang được sử dụng trong nghiên cứu lâm sàng. Tại Úc, các nhà nghiên cứu đang sử dụng Generative AI để xác định các bệnh lý hiếm và phát triển các phương pháp điều trị hiệu quả. Công nghệ này cho phép các nhà nghiên cứu tạo ra mô hình dự đoán về tác dụng của thuốc và các biến chứng của bệnh.

Tuy nhiên, việc sử dụng Generative AI trong lĩnh vực y tế tại Úc đặt ra nhiều thách thức đối với các chuyên gia y tế và các nhà quản lý. Một trong những thách thức lớn nhất là độ tin cậy và độ chính xác của dữ liệu được tạo bởi Generative AI. Dữ liệu được tạo bởi Generative AI có thể bị sai lệch hoặc không chính xác, điều này có thể dẫn đến một số quyết định sai lầm trong chẩn đoán hoặc điều trị.

Ngoài ra, việc sử dụng Generative AI trong y tế cũng đặt ra nhiều vấn đề về đạo đức và quyền riêng tư. Các dữ liệu y tế rất nhạy cảm và cần được bảo vệ thông tin chặt chẽ. Sử dụng Generative AI trong y tế có thể dẫn đến việc tiết lộ thông tin y tế cá nhân hoặc bị lạm dụng để sử dụng cho các mục đích khác.

Do đó, để đảm bảo rằng Generative AI được sử dụng an toàn và hiệu quả trong y tế, cần có sự hợp tác giữa các chuyên gia y tế, nhà quản lý và các nhà phát triển AI. Các quy định và hướng dẫn cần được thiết lập để đảm bảo rằng việc sử dụng Generative AI trong y tế được thực hiện theo đúng các tiêu chuẩn đạo đức và pháp luật.

Ứng dụng Generative AI trong lĩnh vực truyền thông

Tại Úc, Generative AI cũng đang được sử dụng trong lĩnh vực truyền thông. Cụ thể, các công ty truyền thông lớn như News Corp Australia và Seven West Media đã áp dụng các công nghệ Generative AI để tự động tạo ra các bài báo và nội dung truyền thông khác.

Với việc sử dụng Generative AI, các công ty truyền thông có thể tăng cường khả năng sản xuất nội dung và giảm thiểu chi phí sản xuất các ấn phẩm truyền thông. Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ này trong lĩnh vực truyền thông cũng đặt ra một số thách thức nhất định. Một trong những thách thức đó là độ tin cậy và độ chính xác của nội dung được tạo ra bởi Generative AI. Do đó, việc kiểm soát chất lượng và xác thực nội dung là vô cùng quan trọng để đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của các bài báo và nội dung truyền thông được sản xuất bằng Generative AI.

Ngoài ra, các vấn đề đạo đức và trách nhiệm xã hội đối với việc sử dụng Generative AI trong lĩnh vực truyền thông cũng được Chính phủ Úc xem xét, để đảm bảo rằng nội dung được tạo ra không vi phạm quy định về bản quyền, không gây phản cảm hoặc phân biệt chủng tộc, giới tính, tôn giáo... Việc sử dụng Generative AI trong lĩnh vực truyền thông cũng đặt ra những vấn đề đạo đức và trách nhiệm xã hội tại Úc.

Một trong những vấn đề đó liên quan đến việc sử dụng dữ liệu của người dùng. Khi sử dụng Generative AI để tạo ra nội dung truyền thông, đặc biệt là các bài viết, quảng cáo hoặc chương trình giải trí, việc thu thập và sử dụng dữ liệu của người dùng đóng vai trò rất quan trọng. Các nhà sản xuất và quảng cáo phải đảm bảo rằng việc thu thập và sử dụng dữ liệu cần tuân thủ theo đúng các quy định và quy tắc đạo đức trong việc sử dụng dữ liệu người dùng.

Một vấn đề đạo đức khác đối với việc sử dụng Generative AI trong truyền thông liên quan đến việc sử dụng công nghệ này để tạo ra nội dung giả mạo hoặc deepfake, nhằm lan truyền thông điệp sai lệch hoặc gây ra những hậu quả xấu. Các nhà sản xuất và phân phối nội dung truyền thông phải cam kết chỉ sử dụng Generative AI để tạo ra các nội dung chính xác và có giá trị, tránh lợi dụng công nghệ này để giả mạo hoặc lừa đảo.

Ngoài ra, tính độc tài của các thuật toán Generative AI trong việc quyết định nội dung truyền thông được tạo ra và phát hành, cũng là thách thức trong việc ứng dụng công nghệ này. Do tính tự động và khả năng học tập của Generative AI, các thuật toán này có thể tự động quyết định về nội dung và kiểu dáng của nội dung truyền thông, không cần sự can thiệp của con người. Điều này đặt ra câu hỏi về trách nhiệm xã hội của các nhà sản xuất Generative AI để đảm bảo thuật toán sẽ không phát triển theo hướng tiêu cực và không gây ra hậu quả xấu cho xã hội.

Ứng dụng Generative AI trong lĩnh vực sản xuất và kinh doanh

Hiện nay, Generative AI đang được ứng dụng rộng rãi trong lĩnh vực SX&KD tại Úc. Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của Generative AI trong lĩnh vực này là tạo ra các mô hình dữ liệu để phân tích thị trường, dự đoán xu hướng và phát triển chiến lược kinh doanh. Generative AI được các công ty SX&KD ở Úc sử dụng để tối ưu hóa các quy trình sản xuất, tăng cường năng suất và giảm chi phí sản xuất.

Tuy nhiên, việc sử dụng Generative AI trong lĩnh vực SX&KD cũng đặt ra một số khó khăn nhất định. Trước tiên phải kể đến đó là tính bảo mật dữ liệu, để đảm bảo dữ liệu của các công ty được sử dụng trong các mô hình Generative AI không bị đánh cắp hoặc sử dụng sai mục đích. Vì thế, việc áp dụng các quy định bảo vệ dữ liệu như Đạo luật bảo vệ dữ liệu tư nhân và Quy định bảo vệ dữ liệu tổ chức ở Úc đóng vai trò quan trọng trong việc ứng dụng Generative AI.

Việc đảm bảo tính minh bạch và trách nhiệm xã hội trong việc sử dụng Generative AI là rất quan trọng để đảm bảo sự tin tưởng của khách hàng, sự bền vững của hoạt động SX&KD, cũng như không gây ra tác động tiêu cực đến khách hàng, cộng đồng và môi trường.

Ứng dụng Generative AI trong lĩnh vực giáo dục

Công cụ giáo dục AI "mới và hấp dẫn" (Nguồn: https://lens.monash.edu/)

Việc sử dụng Generative AI trong lĩnh vực giáo dục tại Úc cũng đang được nghiên cứu và triển khai trong một số trường học và tổ chức đào tạo. Cụ thể, Generative AI được sử dụng để tạo ra các tài liệu giáo dục như sách và bài giảng, giúp giáo viên tiết kiệm thời gian và nâng cao chất lượng giảng dạy. Một số đơn vị điển hình ở Úc đang triển khai hoạt động này như sau:

Trường Đại học Deakin ở Melbourne (Úc) đã triển khai một hệ thống chatbot dựa trên Generative AI để hỗ trợ sinh viên trong việc đăng ký học và trả lời các câu hỏi liên quan đến chương trình đào tạo. Chatbot này có thể trả lời hơn 200 câu hỏi khác nhau về trường Đại học Deakin, các chương trình đào tạo và các dịch vụ hỗ trợ cho sinh viên.

Công ty Edrolo chuyên về giáo dục của Úc đã áp dụng Generative AI để tạo ra các bài kiểm tra đánh giá năng lực của học sinh. Hệ thống này cho phép tạo ra hàng ngàn câu hỏi khác nhau trong thời gian ngắn và đánh giá được năng lực của học sinh ở một mức độ chi tiết.

Công nghệ Chat GPT do Open AI tạo ra (Nguồn: https://lens.monash.edu)

Công ty Lingmo International chuyên về giáo dục ngôn ngữ tại Úc đã phát triển một ứng dụng dịch thuật đa ngôn ngữ dựa trên Generative AI để hỗ trợ việc học và giao tiếp bằng các ngôn ngữ khác nhau.

Trường Đại học Nam Queensland đã sử dụng Generative AI để tạo ra các nội dung học liệu dành cho các chương trình đào tạo kỹ năng mềm. Hệ thống này có thể tạo ra hàng ngàn câu hỏi và nội dung khác nhau, giúp cho các sinh viên có thể học tập và rèn luyện các kỹ năng mềm một cách hiệu quả.

Cảnh báo về vấn đề đạo đức xã hội và an ninh quốc gia trong ứng dụng Generative AI (Nguồn: https://www.abc.net.au)

Tuy nhiên, việc ứng dụng Generative AI trong giáo dục cũng đặt ra một số thách thức và vấn đề đạo đức, đặc biệt là trong việc đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy của các nội dung được tạo ra bởi hệ thống AI.

Kinh nghiệm của Úc trong việc ứng phó, quản lý các ứng dụng dựa trên Generative AI như ChatGPT, Deepfake...

Trước những thách thức đặt ra của ứng dụng Generative AI hiện nay, trong thời gian qua, Chính phủ Úc cùng với các tổ chức, cơ quan nghiên cứu và các chuyên gia ở Úc đã thực hiện nhiều hoạt động và nghiên cứu về các khía cạnh đạo đức của AI, cũng như các chính sách, biện pháp ứng phó và quản lý ứng dụng dựa trên Generative AI để đảm bảo sự an toàn và đạo đức trong việc sử dụng các ứng dụng này.

Về ứng dụng ChatGPT, Chính phủ Úc đã ra mắt dự thảo về Đạo đức AI, tập trung vào các quy định đảm bảo việc phát triển và triển khai các hệ thống AI dựa trên sự tôn trọng đạo đức và đáp ứng các tiêu chuẩn đạo đức đối với AI. Ngoài ra, Cơ quan Quản lý thông tin và công nghệ Úc đã phát hành hướng dẫn về quản lý rủi ro an ninh thông tin cho các doanh nghiệp ứng dụng AI.

Về ứng dụng Deepfake, Cơ quan Tình báo an ninh quốc gia Úc (ASIO) đã đưa ra cảnh báo về những mối đe dọa mà các công nghệ này có thể gây ra cho an ninh quốc gia. Các nhà lập pháp và các chuyên gia an ninh cũng đã thảo luận và đưa ra các quy định để ngăn chặn việc sử dụng Deepfake cho các hoạt động lừa đảo, tấn công, phá hoại tình hình an ninh quốc gia...

Tương lai nguồn nhân lực cho AI (Nguồn: https://www.proactiveinvestors...)

Một số chính sách, quy định chính đảm bảo an toàn an ninh và đạo đức trong ứng dụng dựa trên Generative AI tại Úc bao gồm:

1. Australian AI Ethics Framework - là bộ khung đạo đức về AI được Chính phủ Úc công bố vào tháng 11 năm 2019, cung cấp hướng dẫn các tổ chức và các nhà phát triển trong việc thiết kế, triển khai và sử dụng AI tại Úc. Bộ khung này bao gồm 8 nguyên tắc đạo đức và 5 hoạt động hỗ trợ để thúc đẩy việc ứng dụng AI đạo đức và bảo vệ quyền riêng tư với mục đích giúp các tổ chức và công ty xây dựng các giải pháp AI đạo đức và bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm và độ tin cậy của các ứng dụng AI.

2. AI and Emerging Technologies Roadmap - là báo cáo được Chính phủ Úc công bố vào tháng 11/2019. Báo cáo cung cấp kế hoạch hành động chi tiết về cách thức Úc ứng dụng các công nghệ mới như AI, thực tế ảo, Blockchain, Robot và các công nghệ khác để thúc đẩy sự phát triển kinh tế và cải thiện cuộc sống của người dân Úc.

Báo cáo này tập trung vào các chủ đề như đào tạo và giáo dục, quản lý dữ liệu và quyền riêng tư, quản lý rủi ro, tăng cường cạnh tranh và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ mới. Báo cáo cũng nhấn mạnh sự quan trọng của việc phát triển đạo đức trí tuệ nhân tạo và đảm bảo sự tin tưởng của người dân trong việc sử dụng các công nghệ mới này.

3. The Ethics of AI in Healthcare - là nghiên cứu của Đại học Monash tại Melbourne, được công bố vào tháng 7/2019, tập trung vào các khía cạnh đạo đức khi ứng dụng AI vào lĩnh vực y tế.

4. AI Standards and Certification Framework - là dự thảo Tiêu chuẩn Úc (SA) được công bố vào tháng 3/2021. Nội dung của dự thảo tập trung vào việc xác định các tiêu chuẩn và quy trình chứng nhận để đảm bảo các ứng dụng AI được phát triển và triển khai tại Úc tuân thủ các nguyên tắc đạo đức và đáp ứng các yêu cầu an ninh, quyền riêng tư, tính minh bạch, và an toàn.

5. Discussion Paper on AI Ethics in Australia - là tài liệu của Cơ quan Nghiên cứu Khoa học và Công nghiệp Úc (CSIRO), được công bố vào tháng 5/2019 và tập trung vào các vấn đề đạo đức AI tại Úc. Tài liệu đưa ra các câu hỏi và đề xuất để thảo luận về việc phát triển các nguyên tắc đạo đức, quy định liên quan đến AI, cũng như tăng cường sự hiểu biết của các nhà quản lý và người dân về các vấn đề liên quan đến AI.

Kết luận

Nhìn chung, kinh nghiệm của Úc cho thấy tiềm năng ứng dụng quan trọng của Generative AI và sự cần thiết trong nghiên cứu xây dựng các văn bản pháp luật hướng dẫn và quản lý việc ứng dụng Generative AI có trách nhiệm nhằm đảm bảo an toàn, an ninh quốc gia và đạo đức xã hội trong thời đại kỹ thuật số. Trong đó, việc hợp tác giữa các cơ quan chức năng và các doanh nghiệp trong lĩnh vực này cũng đóng vai trò thiết yếu trong việc quản lý các rủi ro liên quan đến Generative AI tại Úc.

Ở Việt Nam, năm 2021, Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo đến năm 2030 tại Quyết định số 127/QĐ-TTg ngày 26/01/2021 với mục tiêu đưa AI trở thành một lĩnh vực công nghệ quan trọng của Việt Nam trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và đặt mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, phát triển các giải pháp và ứng dụng AI mạnh trong khu vực ASEAN và trên thế giới.

Danh mục công nghệ cao được ưu tiên đầu tư và phát triển do Thủ tướng Chính phủ ban hành tại Quyết định số 38/2020/QĐ-TTg ngày 30/12/2020 cũng xác định “Công nghệ trí tuệ nhân tạo” là lĩnh vực quan trọng cần được ưu tiên phát triển và đầu tư phát triển trong thời gian tới.

Theo báo cáo “Government AI Readiness Index” năm 2022 của Oxford Insights (Anh), Việt Nam xếp thứ 55 toàn cầu, tăng 7 bậc so với năm 2021 và xếp thứ 6/10 ASEAN. Trong bối cảnh phát triển và hội nhập quốc tế, AI được dự báo là ngành công nghệ mũi nhọn đột phá của Việt Nam và ngày càng đem lại tăng trưởng kinh tế - xã hội trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0.

Với sự bùng nổ của AI và Generative AI ở Việt Nam trong tương lai, các Bộ, ngành, các cơ quan và chuyên gia trong lĩnh vực có thể tham khảo kinh nghiệm đã triển khai ở Úc để nghiên cứu, định hướng xây dựng, hoàn thiện các chính sách phù hợp với bối cảnh Việt Nam hơn.

Trong đó, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao nhằm đáp ứng nhu cầu ứng dụng và phát triển công nghệ AI là một trong những vấn đề cấp bách đặt ra hiện nay, rất cần các giải pháp phối hợp đồng bộ giữa nhà nước - DN - trường đại học. Đồng thời, nhằm tạo động lực phát triển kinh tế - xã hội, việc xây dựng các chính sách ưu đãi, chính sách thuế... hỗ trợ các DN nhỏ và vừa ứng dụng các nền tảng ACI để nâng cao năng suất, đổi mới sáng tạo sản phẩm trong sản xuất, kinh doanh là rất cần thiết.

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 9 tháng 9/2023)