Các start-up trong lĩnh vực công nghệ giáo dục (edtech) tại Việt Nam đang mọc lên như nấm sau mưa, nếu lựa chọn trúng phân khúc tiềm năng và có sản phẩm chất lượng sẽ có cơ hội “cất cánh”.
Thời gian chín muồi
Khi đầu tư vào bất cứ kênh hay thị trường nào, Võ Vũ Thùy My (Maggie Vo), Giám đốc Fuel Venture Capital (Mỹ) sẽ quan sát chu kỳ kinh tế, chính sách của nhà nước và khuynh hướng thị trường. Những yếu tố vĩ mô đó sẽ giúp cô đảm bảo cơ hội đầu tư của mình được thúc đẩy trong tương lai.
Nếu đầu tư vào công ty khởi nghiệp ở Việt Nam thời điểm này, Thùy My sẽ thiên về những ngành như: fintech (công nghệ tài chính), eCommerce (thương mại điện tử) và edtech.
Theo Thùy My, các ngành này có cơ hội phát triển mạnh trong những năm tới. Việt Nam đang trải qua giai đoạn bùng nổ về thanh toán kỹ thuật số, mua sắm trực tuyến trên thương mại điện tử và sự gia tăng của dân số trong nhóm thu nhập trung bình, nhu cầu đầu tư học hành của con cái.
Edtech có 4 mảng lớn là content (bài học ghi hình trước dưới dạng video hoặc ngân hàng đề thi); live-class (lớp học trực tuyến với giáo viên, có thể theo hình thức một - một hoặc theo nhóm); OMO (mô hình online kết hợp offline); B2B (giải pháp quản lý quy trình cho các trường học hoặc cơ sở giáo dục).
Giai đoạn đầu, thị trường edtech Việt Nam xuất phát từ content và đang bắt đầu dịch chuyển sang mảng live-class.
Những gì đang diễn ra trên thị trường edtech cho thấy điều đó, khi hàng loạt start-up trong và ngoài nước được rót vốn.
CoderSchool là công ty khởi nghiệp dạy học trực tuyến cung cấp các khóa học về phát triển web, máy học, dữ liệu tại TP.HCM vừa được rót 2,6 triệu USD (vòng Pre-Series A) bởi Monk’s Hill Ventures. Năm 2018, start-up này cũng đã gọi vốn thành công vòng hạt giống (seed) từ TRIVE Ventures.
Nền tảng Marathon cũng được rót 1,5 triệu USD (vòng Pre-seed) bởi Forge Ventures, với sự tham gia của Venturra Discovery và iSeed SEA.
Tập đoàn Educa hoạt động lĩnh vực giáo dục tiếng Anh cũng nhận khoản đầu tư trị giá 2 triệu USD tại vòng gọi vốn Series A từ Quỹ đầu tư Redefine Capital Fund có trụ sở ở Singapore. Clevai Vietnam nhận được 2,1 triệu USD cho vòng gọi vốn Pre-Series A từ Altara Ventures. Đây là hệ thống e-learning dạy kèm cho học sinh, được cố vấn bởi ông Bùi Hải Hưng, Giám đốc Viện nghiên cứu VinAI. Một tên tuổi khác là Edmicro cũng huy động được vốn từ Công ty Đầu tư mạo hiểm Beenext...
Với tiềm năng trên, không chỉ các đơn vị trong nước, start-up Astrid (Thụy Điển) cũng áp dụng kinh nghiệm từ lĩnh vực game di động nhằm tiến vào thị trường học trực tuyến tại Việt Nam. Hiện Astrid đã gọi được 5,3 triệu USD và kỳ vọng sẽ mở rộng sang thị trường Trung Quốc, Ấn Độ và Indonesia.
Theo Báo cáo quý I/2021 của Quỹ Nextrans Vietnam, tổng giá trị các khoản đầu tư trong 3 tháng đầu năm vào các start-up Việt Nam đạt hơn 100 triệu USD. Trong đó, các start-up trong lĩnh vực fintech đứng đầu với 4/16 thương vụ (chiếm 40%); tiếp đó là lĩnh vực logistics, lưu trú, bất động sản, giáo dục và y tế.
Nextrans Vietnam cho rằng, những lĩnh vực được nhiều nhà đầu tư tập trung hiện nay là fintech, thương mại điện tử, giáo dục trực tuyến, giải pháp doanh nghiệp và logistics.
Ước tính, tổng vốn đầu tư vào edtech trên toàn cầu trong năm 2020 đạt 36,38 tỷ USD, với 1.251 giao dịch. Trong đó, có 16,1 tỷ USD đến từ các nhà đầu tư mạo hiểm, tăng 2,3 lần so với năm 2019. Edtech chiếm khoảng 3,6% thị phần giáo dục toàn cầu, tăng 0,2% so với năm 2019, lớn hơn cả thị trường game. Đáng chú ý, Trung Quốc chiếm 2/3 vốn đầu tư mạo hiểm vào các edtech, theo sau là Mỹ và Ấn Độ.
Theo Ken Research, thị trường edtech của Việt Nam có thể đạt giá trị 3 tỷ USD vào năm 2023, với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm đạt khoảng 20,2% trong giai đoạn 2019 - 2023. Thực tế, đây là khoảng thời gian chín muồi để các start-up edtech “cất cánh”.
Từ năm 2020, các nước Australia, Nhật Bản, Canada, Hàn Quốc bắt đầu đưa các mô hình edtech vào Việt Nam mạnh mẽ hơn. Hiện thị trường edtech Việt Nam có nhiều thương vụ ngầm chưa được tiết lộ, theo ước tính, tổng đầu tư khoảng 45 triệu USD.
Nhận diện phân khúc tiềm năng
Việt Nam hiện có hơn 100 start-up hoạt động trong lĩnh vực edtech, có thể xếp vào hơn 10 phân khúc.
Mặc dù khá nhiều tên tuổi ra đời, nhưng giới đầu tư cho rằng, hệ sinh thái edtech Việt Nam vẫn còn non trẻ. Đặc biệt, phân khúc thiết kế chương trình học và tìm kiếm, so sánh thông tin về các trường học, khóa học hiện vẫn còn đang bị bỏ ngỏ.
Ngoài ra, mức độ thâm nhập Internet tại Việt Nam dự kiến sẽ tăng lên 75% vào cuối năm 2023, nên quy mô thị trường edtech cũng mở rộng hơn. Các start-up trong lĩnh vực edtech sẽ tiếp cận thêm nhiều khách hàng tiềm năng ở nhiều phân khúc khác nhau, thuộc nhiều địa bàn khác nhau trên cả nước.
Với mức chi tiêu trung bình cho giáo dục hiện nay là 40% tổng thu nhập, người Việt Nam chắc chắn sẽ còn tiếp tục đầu tư vào các chương trình giáo dục nhiều hơn nữa trong tương lai. Đây chính là cơ hội mà các edtech start-up cần nắm bắt để đưa ra nhiều giải pháp học tập thông minh, tiện lợi nhằm đáp ứng nhu cầu học tập của người dùng Việt.
Mặc dù vậy, hiện vẫn còn quá sớm để khẳng định đầu tư vào ngành này thực sự sinh lời lớn hay không, bởi edtech vẫn là một trong những thị trường khó khai thác nhất.
Mô hình học tập kiểu truyền thống và thị trường rất cạnh tranh là hai yếu tố mà các start-up edtech phải đối mặt. Hiện nhu cầu về giáo viên dạy học và thói quen học tập theo mô hình các lớp học truyền thống vẫn còn phổ biến. Thị trường edtech sôi động cũng đồng nghĩa đang có sự cạnh tranh mạnh mẽ của nhiều start-up trong lĩnh vực này và khả năng xuất hiện các start-up “ăn theo” cũng rất lớn, dẫn đến cạnh tranh về giá cả đối với cả 2 mô hình B2B (doanh nghiệp với doanh nghiệp) và B2C (doanh nghiệp với khách hàng).
Ngoài ra, quá trình bán sản phẩm cho các trường học (đặc biệt là các trường công lập có ngân sách eo hẹp) rất khó khăn, đòi hỏi các start-up phải biết chọn thời điểm thích hợp để giới thiệu sản phẩm và phải thuyết phục được nhà trường dựa trên những giải pháp mang tính đột phá.
Điểm đáng lưu ý là, đầu tư cho sản phẩm edtech tốn nhiều thời gian, gây khó khăn trong việc tăng doanh thu và lợi nhuận.
Các edtech start-up rất khó đạt được mức doanh thu, lợi nhuận cao ở giai đoạn mới đầu tư, bởi giáo dục là một quá trình đầu tư dài hạn. Các công ty cần ít nhất 5 năm mới đánh giá được mức độ phù hợp với thị trường của sản phẩm. Trong khi đó, các quỹ đầu tư mạo hiểm cũng vô cùng áp lực khi phải chờ đợi trong một thời gian dài mới đánh giá được hiệu quả đầu tư trong lĩnh vực này. Bên cạnh đó, việc sở hữu một lượng người dùng lớn không có nghĩa là các công ty có thể kiếm tiền từ những người dùng này, do đó, phải tính toán được số người dùng chịu trả tiền cho sản phẩm hoặc dịch vụ của công ty.
Giới phân tích cho rằng, hiện phân khúc khách hàng tiềm năng nhất cho các mô hình start-up nhắm đến là học sinh, sinh viên, nhân viên công sở (mô hình B2C) và các trường học (mô hình B2B). Đặc biệt, việc nở rộ mô hình đầu tư giáo dục tư nhân, trường quốc tế khiến các trường thiếu giáo viên. Đây chính là cơ hội cho các edtech start-up.
Việc mở rộng các cơ sở trường học có thể dẫn đến sự thiếu hụt về nhân lực giảng dạy, do đó, các mô hình học tập trực tuyến (e-learning) và các giải pháp edtech sẽ là công cụ hỗ trợ đắc lực đối với nhà trường. Ngoài ra, số lượng nhân viên công sở có sử dụng một trong các dịch vụ giáo dục online ở Việt Nam mới chỉ chiếm chưa đến 5%, nên đây cũng là một phân khúc khách hàng tiềm năng đang chờ được khai phá.
Hơn nữa, tương lai khá rộng mở khi Việt Nam thực hiện chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ số trong giáo dục khiến các start-up sẽ có vô số cơ hội phát triển ngay trên thị trường Việt Nam và vươn ra thế giới khi hỗ trợ nhà trường thực hiện video hóa, số hóa bài giảng. Khi các xu hướng công nghệ mới như bảng thông minh, trí tuệ nhân tạo, tăng cường thực thế ảo… được ứng dụng trong nhà trường, người học sẽ có cơ hội học tập trong môi trường hiện đại, trực quan và sinh động và được tiếp cận phương thức giáo dục tích hợp.
