Thắt chặt kiểm soát hàng lậu, hàng cấm qua đường bưu chính thời TMĐT bùng nổ

Vận chuyển hàng vi phạm diễn biến phức tạp

Tại Hội nghị công tác phòng chống hàng lậu, hàng cấm qua đường bưu chính ngày 15/11/2021 do Bộ TT&TT chủ trì, ông Đỗ Hữu Trí, Phó Chánh Thanh tra Bộ TT&TT cho biết tính đến thời điểm hiện nay, thị trường bưu chính Việt Nam có khoảng 550 doanh nghiệp (DN) bưu chính đang hoạt động hợp pháp.

Theo ông Trí, tình hình kinh doanh, vận chuyển hàng vi phạm sở hữu trí tuệ qua đường bưu chính, chuyển phát nhanh (CPN) tiếp tục diễn biến phức tạp. Hàng hóa được vận chuyển về tập kết tại kho hàng của DN bưu chính, kho hàng hóa nội địa của các công ty dịch vụ hàng không, kho hàng của các công ty logistics, sau đó sử dụng dịch vụ bưu chính để chuyển đến khách hàng. Mặt hàng chủ yếu là quần áo, giày dép, mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, đồ chơi trẻ em, linh kiện điện tử…

Trong thời quan qua, trong phạm vi cả nước đã xảy ra một số vụ việc như: Vụ kho hàng tại Lào Cai do Tổng cục Quản lý thị trường (QLTT) phối hợp với Bộ tư lệnh Cảnh sát cơ động và Cục A05, Bộ Công an kiểm tra một kho hàng lậu rộng hơn 10.000 m2 tại TP. Lào Cai vào ngày 07/7/2020, trong đó, có một số DN bưu chính tham gia công đoạn vận chuyển; Vụ kho hàng của Chi nhánh Hà Nội thuộc Công ty TNHH Một thành viên CPN Thuận Phong, có địa chỉ trong khuôn viên Cảng ICD Mỹ Đình, quận Nam Từ Liêm, TP. Hà Nội do Đội Quản lý thị trường (QLTT) số 1 kiểm tra vào ngày 16/7/2020; Vụ xe hàng của Viettel Post ở Lạng Sơn do đội QLTT số 2, Cục QLTT Lạng Sơn phối hợp với đội Kiểm tra công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả (đội 389) tỉnh Lạng Sơn tiến hành kiểm tra ngày 17/9/2020…

Vụ Bưu chính, Thanh tra Bộ TT&TT đã phối hợp, cung cấp thông tin và có ý kiến chuyên môn thuộc phạm vi, thẩm quyền quản lý nhà nước với Bộ Công Thương, Tổng cục Quản lý thị trường để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật đối với Công ty TNHH MTV CPN Thuận Phong tại kho Cảng ICD Mỹ Đình, quận Nam Từ Liêm và lô 14 khu công nghiệp Quang Minh, huyện Mê Linh, TP. Hà Nội liên quan đến bưu gứi có dấu hiệu là hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ, giả mạo nhãn hiệu… có tổng giá trị hàng hóa trên là 2.222.413.880 đồng.

Một số vụ việc phát hiện DN bưu chính có dấu hiệu vi phạm các quy định về vật phẩm, hàng hóa không được gửi, chấp nhận, vận chuyển và phát qua mạng bưu chính như vật phẩm nghi là ma túy, pháo. Một số DN vận tải hàng hóa/hành khách không có giấy phép bưu chính nhưng vẫn vận chuyển bưu gửi tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ, mất an toàn an ninh cho bưu gửi, xe, người lao động…

Một số DN bưu chính còn có tình trạng tráo đổi bưu gửi chứa hàng hóa có giá trị thành những sản phẩm kém chất lượng gây thiệt hại cho người sử dụng. Một số DN bưu chính còn có tình trạng hạ giá, cạnh tranh không lành mạnh, giảm giá sâu thông qua các chương trình khuyến mại kéo dài, gây bất ổn thị trường bưu chính.

Cũng tại Hội nghị, ông Phan Thảo Nguyên, Thành viên HĐTV Tổng công ty Bưu điện Việt Nam nhận định các nguy cơ DN bưu chính sẽ phải đối mặt khi không tuân thủ quy định liên quan của nhà nước sẽ tiếp tay cho vận chuyển hàng lậu, không bảo vệ được DN của mình, hàng hóa vận chuyển bị niêm phong, lưu giữ và DN sẽ bị thu hồi giấy phép.

Đại diện công ty CPN GMT cho biết thêm nhiều đối tượng hiện nay lợi dụng vận chuyển hàng hóa qua bưu chính có nhiều thủ đoạn tinh vi hơn để qua mắt cơ quan chức năng, có người gửi hàng lợi dụng kẽ hở để gửi hàng cấm, hàng lậu qua đường bưu chính như hàng hóa được tách rời thành nhiều thành phần và kê khai vận đơn không đúng. Đặc biệt, là việc gửi hàng hóa TMĐT không cho phép người tiếp nhận kiểm tra, đặc biệt hàng hóa TMĐT xuyên biên giới.

Đề xuất nhiều biện pháp ngăn chặn vận chuyển hàng lậu, hàng giả

Tại Hội nghị với sự tham gia của 54 DN bưu chính, nhiều DN cũng đã đóng góp nhiều ý kiến để tăng cường kiểm soát, bảo đảm an toàn bưu gửi.

Giám đốc Công ty CP Giao hàng tiết kiệm Phạm Hồng Quân cho biết một trong những biện pháp được đơn vị này thực hiện để kiểm soát bưu gửi là ứng dụng công nghệ mạnh mẽ để kiểm tra 3 lớp, bao gồm cấp nhân viên tiếp nhận hàng hóa đều thực hiện chụp ảnh các bưu phẩm, bưu kiện gửi đến bộ phận kiểm tra nội bộ sẽ rà soát toàn bộ hình ảnh chụp hàng hóa và triển khai máy quét hàng hóa tại các trung tâm chia chọn.

Bên cạnh đó, công ty ứng dụng phần mềm số hóa kho, di động (mobility) trong kiểm tra chéo hàng hoá, tập trung chuyển đổi số cho các công tác vận hành từ tiếp nhận đến giao hàng tiến tới 30.000 nhân viên của công ty đều trở thành người kiểm soát hàng hóa gửi. Công ty cũng ứng dụng phân tích dữ liệu để phân loại và đánh giá sự tin cậy của các hàng hóa tiến tới công tác kiểm tra 100% các mặt hàng trong quý I năm 2020. Tất cả mục tiêu là phòng chống hàng lậu, hàng cấm.

Trong khi đó, Thanh tra Bộ Tài chính cho biết cần có quy chế để DN bưu chính chấp hành quy định. Cần phải làm rõ hơn về điều kiện chuyển phát hàng gửi để DN bưu chính vận chuyển hàng hóa và yêu cầu chung về quy trình tiếp nhận hàng hóa cho tất cả các DN bưu chính để đảm bảo hàng hóa lưu thông kịp thời.

Đại diện Thanh tra Bộ Công thương, Văn phòng Ban chỉ đạo (BCĐ) 389 cho biết TMĐT đang ngày càng phát triển đặc biệt dịp Covid-19, việc bán hàng qua TMĐT nhiều và những kẻ xấu lợi dụng khai thác. Bộ Công thương và Văn phòng BCĐ 389 sẽ cùng đồng hành với các DN bưu chính chân chính chống buôn lậu, gian lậu… trong tình hình TMĐT đang phát triển nhanh.

Trước những thực trạng ngày càng tinh vi, Vụ Bưu chính - Bộ TT&TT đã yêu cầu DN bưu chính báo cáo và kịp thời chỉ đạo DN bưu chính tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật, đồng thời thông tin về việc phối hợp xử lý của với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền liên quan; hàng hóa có dấu hiệu là hàng giả, hàng không có hóa đơn chứng từ, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ...

Theo bà Nguyễn Vũ Hồng Thanh, Vụ trưởng Bưu chính, qua các ý kiến trao đổi cho thấy các DN rất muốn hoạt động hợp pháp để tăng trưởng bền vững, phục vụ sự phát triển kinh tế đất nước, thúc đẩy TMĐT trong bối cảnh kinh tế số hiện nay.

BCĐ quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả đã ban hành Kế hoạch tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động TMĐT ngày 9/10/2020. Theo đó, Bộ TT&TT sẽ có kiến nghị với Văn phòng BCĐ 389 tổ chức hội nghị hướng dẫn cho các DN bưu chính về các công tác liên quan. Vụ Bưu chính sẽ sớm có thông tin, hướng dẫn cụ thể để các DN bưu chính thực hiện tốt các quy định tạo điều kiện DN phát triển bền vững, đảm bảo an toàn bưu gửi, đảm bảo dòng chảy vật lý bên cạnh dòng chảy điện tử.

Ông Võ Thanh Lâm, Chánh Thanh tra Bộ TT&TT cho biết, trong thời gian tới, Bộ TT&TT sẽ triển khai có hiệu quả các quy định của pháp luật, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, BCĐ 389 quốc gia về công tác phòng, chống buôn lậu, hàng giả, hàng cấm và gian lận thương mại năm 2021; Tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật trong lĩnh vực bưu chính nhằm khắc phục những bất cập, sở hở để hoàn thiện cơ chế, chính sách pháp luật.

Thanh tra Bộ phối hợp với Vụ Bưu chính trao đổi, làm việc với Bộ Công Thương về những bất cập trong công tác quản lý liên quan đến hoạt động của các DN bưu chính; Chỉ đạo các Sở TT&TT phối hợp với các lực lượng chức năng tăng cường hoạt động thanh, kiểm tra trên địa bàn đối với các DN bưu chính có dấu hiệu "tiếp tay" cho vận chuyển hàng cấm và xử lý theo quy định của pháp luật.

Thanh tra Bộ cũng sẽ tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, phát hiện, xử lý vi phạm hành chính đối với các đối tượng có hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực bưu chính, nhất là các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Bộ TT&TT sẽ tăng cường tuyên truyền về công tác phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; thông tin kiểm tra, kiểm soát, phát hiện và xử lý kịp thời theo quy định của pháp luật đối với các hành vi vi phạm trong lĩnh vực buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Bộ TT&TT cũng sẽ phối hợp với Tổng cục QLTT, Bộ Công an… triển khai tổ chức tốt các hoạt động tập huấn, tuyên truyền về các văn bản quy phạm pháp luật, về công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả; những tác động xấu đối với kinh tế - xã hội do các hành vi buôn lậu, buôn bán hàng cấm, sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng, gian lận thương mại trong lĩnh vực TT&TT.