TikTok Lite - “mối nguy hiểm về an toàn” đối với hàng triệu người dùng trên thế giới

TikTok Lite là phiên bản được phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu của những người dùng sở hữu các thiết bị di động có dung lượng bộ nhớ thấp hơn hoặc kết nối Internet không ổn định. Phiên bản này tập trung vào chức năng cơ bản và có giao diện đơn giản hơn.

Ứng dụng TikTok Lite ra đời nhanh chóng, thu hút được sự quan tâm của người dùng và trở thành một ứng dụng phổ biến không chỉ ở khu vực Đông Nam Á mà còn trên toàn châu Á và châu Phi. Với tính năng nhẹ nhàng và tối ưu hóa, ứng dụng cho phép người dùng trải nghiệm các video ngắn, âm nhạc và nội dung sáng tạo một cách nhanh chóng và dễ dàng, ngay cả khi sử dụng các thiết bị di động có tài nguyên hạn chế.

TikTok là ứng dụng mạng xã hội đầu tiên gắn nhãn nội dung do AI tạo ra hoặc nội dung có thể nguy hiểm, nhưng không phải tất cả các phiên bản của ứng dụng này đều cung cấp tính năng hữu ích này. Hai tổ chức phi lợi nhuận chuyên về an toàn trực tuyến là Mozilla và AI Forensics cho biết đây là một vấn đề lớn đối với người dùng.

Trong một báo cáo dài 16 trang được công bố mới đây, Mozilla và AI Forensics đã nêu chi tiết cách TikTok Lite, phiên bản rút gọn và tối ưu hóa của ứng dụng dành cho các khu vực trên thế giới có kết nối Internet hạn chế, có "những khác biệt đáng lo ngại" về các tính năng an toàn, nhiều trong số đó mâu thuẫn với chính sách của TikTok.

TikTok Lite, không khả dụng ở Hoa Kỳ hoặc hầu hết các nước châu Âu, đã ra mắt vào đầu năm nay tại Pháp và Tây Ban Nha. Ứng dụng này sử dụng ít pin hơn, chiếm ít dung lượng lưu trữ và tiêu thụ ít dữ liệu hơn, đã có hơn 1 tỷ lượt tải xuống.

Ngay khi ra mắt tại châu Âu, ứng dụng này đã thu hút sự chú ý của các cơ quan quản lý vì một chương trình tặng thưởng cho người dùng khi thực hiện một số nhiệm vụ nhất định trên nền tảng như xem video, thích nội dung, theo dõi người sáng tạo hoặc mời bạn bè tham gia, tạo ra một môi trường kích thích gây nghiện. TikTok cũng đã nhanh chóng kết thúc chương trình, nhưng ứng dụng này vẫn đang phải đối mặt với sự giám sát chặt chẽ.

Nghiên cứu của Mozilla và AI Forensics cho thấy TikTok Lite đã bỏ qua chức năng bảo vệ người dùng ở hai khía cạnh chính:

Thứ nhất, ứng dụng không gắn nhãn cảnh báo cho các video có khả năng gây hại như các trò đùa, nội dung liên quan đến sức khỏe, nội dung đồ họa (dạng nội dung truyền đạt thông tin bằng một hình ảnh, biểu đồ minh họa ngắn gọn và dễ hiểu), thông tin sai lệch về chính trị và nội dung do AI tạo ra.

Thứ hai, nó thiếu các công cụ kiểm soát cơ bản để giúp người dùng chặn một số nội dung hoặc từ khóa nhất định và đặt giới hạn thời gian sử dụng màn hình, như ứng dụng TikTok chính. TikTok cho phép người dùng đặt giới hạn thời gian sử dụng hàng ngày hoặc lên lịch nghỉ nếu người dùng đã sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định. Trong khi đó, phiên bản Lite của ứng dụng không có các tính năng tùy chọn tương tự này.

Nhà đồng sáng lập AI Forensics, Claudio Agosti cho biết TikTok đã cố tình đưa ra lựa chọn này. "Các tính năng an toàn mà TikTok Lite thiếu không phức tạp và hoàn toàn tương thích với ứng dụng có băng thông thấp hơn", ông viết trong báo cáo. "Quyết định bỏ qua các biện pháp an toàn này của TikTok rõ ràng là một lựa chọn, không phải là một nhu cầu kỹ thuật".

Báo cáo cũng nhấn mạnh rằng vì TikTok Lite không gắn nhãn nội dung nên điều này khiến cho những nội dung vi phạm chính sách của ứng dụng, như video khiêu dâm, đồ họa hoặc nguy hiểm, dễ dàng tiếp cận người xem hơn.

ByteDance cần thực hiện 3 thay đổi đối với nền tảng TikTok Lite

Theo đó, Mozilla và AI Forensics đang kêu gọi ByteDance thực hiện 3 thay đổi đối với nền tảng TikTok Lite. Cụ thể:

Thêm nhãn nội dung và biểu ngữ: Báo cáo cho biết không có lý do chính đáng hay lý do kỹ thuật nào giải thích tại sao TikTok Lite lại không bảo vệ người dùng khỏi thông tin sai lệch, hành vi nguy hiểm, nội dung do AI tạo ra và nội dung đồ họa.

Tăng cường khả năng kiểm soát của người dùng: Hai tổ chức này kêu gọi người dùng TikTok Lite có các biện pháp kiểm soát tương tự như người dùng ứng dụng TikTok chính, chủ yếu là để theo dõi thời gian sử dụng màn hình.

Quảng bá các tính năng bổ sung: Vì người dùng dành khá nhiều thời gian trong môi trường TikTok Lite, nên việc chỉ bổ sung thêm các tính năng là không đủ. ByteDance cần chạy các chiến dịch trong ứng dụng để giáo dục người dùng về mục đích đằng sau các tính năng này.

Báo cáo cũng kết luận rằng các nền tảng công nghệ thường coi trọng sự tăng trưởng hơn sự an toàn của người dùng, đặc biệt là ở các thị trường mới nổi và ByteDance cũng không ngoại lệ.

Trước đó, lo ngại về tác động tiềm ẩn của TikTok Lite với trẻ em và sức khỏe tâm thần người dùng, tháng 4/2024, Ủy ban châu Âu (EC) đã gửi yêu cầu cung cấp thông tin tới TikTok thuộc tập đoàn ByteDance (Trung Quốc). Ủy ban yêu cầu thông tin chi tiết hơn về đánh giá rủi ro mà công ty truyền thông xã hội Trung Quốc lẽ ra phải thực hiện trước khi triển khai TikTok Lite tại 27 quốc gia thuộc EU.

Yêu cầu này liên quan đến tác động tiềm ẩn của chương trình “Nhiệm vụ và Phần thưởng Lite” đối với việc bảo vệ trẻ vị thành niên, cũng như sức khỏe tâm thần của người dùng, đặc biệt là liên quan đến nguy cơ kích thích hành vi gây nghiện.

EC cũng yêu cầu cung cấp thông tin chi tiết về các biện pháp mà TikTok đã áp dụng để giảm thiểu rủi ro hệ thống./.