Báo đảng địa phương chuyển mình mạnh mẽ

Sự chuyển hướng bắt kịp thời đại

Phải nói ngay rằng, nhắc đến báo đảng địa phương trước đây, không ít người bày tỏ sự không ấn tượng về nội dung, đặc biệt là hình thức trình bày. Nhưng khoảng 10 năm trở lại đây, đã có nhiều sự thay đổi đáng ghi nhận, ở nhiều cơ quan báo chí cấp tỉnh trên cả nước. Điều dễ nhận thấy nhất, đó là cơ quan báo chí nào cũng chuyển hướng bắt kịp thời đại, như việc thay đổi nội dung, hình thức trình bày báo in; việc xây dựng, phát triển phiên bản báo mạng điện tử như một tất yếu khách quan. Là việc không ít cơ quan báo tỉnh tổ chức tòa soạn đa phương tiện, tòa soạn hội tụ với đầy đủ loại hình báo chí như báo in, báo mạng điện tử, báo truyền hình, phát thanh trên các hạ tầng kỹ thuật số. Một tòa soạn báo đảng địa phương từ lâu đã không còn đơn thuần là một tòa soạn báo in truyền thống nữa.

Tuy hội tụ các loại hình báo chí trong một tòa soạn báo đảng địa phương, nhưng việc tổ chức sản xuất, xuất bản thông tin không hề có sự trùng lắp, chồng chéo, lãng phí nguồn nhân lực, tài nguyên, thông tin. Ví dụ như báo mạng điện tử có lợi thế cập nhật sẽ đăng tải những thông tin mang tính thời sự, cập nhật, trực tiếp; trong khi báo in truyền thống sẽ tập trung làm sâu, tổ chức dưới các thể loại báo chí hay dạng thức tác phẩm đòi hỏi sự phân tích, bình luận, đánh giá, kiến giải, định hướng. Điều này thể hiện rất rõ các nhánh thông tin của một cơ quan báo chí, thường là thông tin mang tính chất thông tấn, thông báo, thời sự sẽ dành cho báo mạng điện tử; thông tin chuyên sâu, chuyên biệt, bày tỏ quan điểm, chính kiến, bình luận sẽ dành cho báo in, truyền hình trên báo mạng điện tử.

Tất nhiên, đó là phổ biến, chứ không có nghĩa là báo mạng điện tử thiếu những bài báo chuyên sâu, chuyên đề, phân tích, bình luận. Rất nhiều tờ báo đảng địa phương đều tổ chức các loạt bài, tuyến bài, các tác phẩm báo chí dưới dạng thức long-form, mega-story được đầu tư kỹ càng về nội dung, cũng như hình thức trình bày. Bạn có thể vào bất kỳ tờ báo điện tử địa phương nào cũng có thể tìm kiếm rất dễ dàng các tác phẩm báo chí được thể hiện theo dạng thức này. Không chỉ tích hợp về mặt nội dung, đa số các tòa soạn đã tích hợp cả nhân lực, cơ sở vật chất, hạ tầng thông tin từ báo in, báo điện tử, sản xuất nội dung video, và sử dụng cả mạng xã hội với những fanpage để quảng bá, chuyển tải thông tin một cách đa dạng, nhanh chóng tới công chúng.

Một điều đáng chú ý, đó là việc thay đổi mô thức tổ chức thông tin trên báo in truyền thống. Một khi báo mạng điện tử đã chuyển tải nhanh chóng, cập nhật tức thời (nhất là với những sự kiện nhiều người quan tâm, ví như dịch bệnh COVID-19) các sự kiện, vấn đề thời sự thì báo in sẽ chuyển hướng tổ chức thông tin theo cách khác. Đó là những thông tin chuyên đề, chuyên sâu, thông tin dạng chính luận với sự bày tỏ quan điểm, chính kiến, sự phân tích, lý giải, định hướng một cách sâu sắc, sáng tạo, thú vị, thuyết phục. Thể loại tin trên báo in ngày càng ít đi, nhường "đất" cho các bài chuyên đề, chuyên sâu, các bài chính luận để tiếp cận, giải quyết vấn đề theo cách khác, hướng khác, giúp bạn đọc không phải "đọc lại" những thông tin trên báo in mà họ đã đọc trên báo mạng điện tử từ ngày hôm trước… Thậm chí, đối với các ấn phẩm in của mỗi tòa soạn, sự "phân nhánh" thông tin cũng được thể hiện kỹ càng hơn, ví như báo cuối tuần có mô thức thông tin, hình thức trình bày khác với báo hàng ngày, hoặc cách ngày. Những tờ báo thể hiện rõ điều này mà tôi có dịp tìm hiểu, tiếp xúc, cộng tác có thể kể đến như: Báo Tuyên Quang, Báo Phú Thọ, Báo Vĩnh Phúc, Báo Hải Dương, Báo Hải Phòng, Báo Thanh Hóa, Báo Nghệ An, Báo Hà Tĩnh, Báo Thừa Thiên Huế, Báo Quảng Nam, Báo Lâm Đồng, Báo Đồng Nai…

NÊN "ĐI 2 CHÂN" CHẮC CHẮN
Có một vấn đề cần lưu ý, đó là việc hội tụ các loại hình báo chí trong một tòa soạn báo đảng địa phương đòi hỏi mỗi tòa soạn cần dựa trên những thế mạnh, hạn chế, cũng như nguồn nhân lực, vật lực, tài lực để lựa chọn tập trung phát triển loại hình báo chí nào là chủ đạo, tránh rơi vào tình trạng ưu tiên cho loại hình báo chí mà mình không có lợi thế, trong khi xem nhẹ những yếu tố, sản phẩm truyền thống, thế mạnh mà mình có. Ví như việc sa đà vào làm truyền hình, thậm chí truyền hình trực tiếp trên báo mạng điện tử đầu tư khá tốn kém cả kinh phí và con người, trong khi không thể sẵn nguồn lực như Đài Phát thanh – Truyền hình địa phương. Một gợi ý đưa ra tham khảo là báo đảng địa phương nên tập trung "đi 2 chân" chắc chắn, phát huy hết lợi thế của từng loại hình là báo mạng điện tử và báo in.

Tất nhiên, để bắt kịp sự chuyển mình để hòa nhập, theo kịp thời đại ấy, các phóng viên, biên tập viên của mỗi cơ quan báo đảng địa phương cũng phải thay đổi tích cực về tư duy làm báo, phải trang bị thêm các kỹ năng mới, trở thành những nhà báo đa năng, thể hiện thành thạo nhiều kỹ năng của các loại hình báo chí khác nhau, như chụp ảnh, quay video, làm đồ họa cho báo mạng điện tử… Và trong sự chuyển mình mạnh mẽ ấy, nhiều nhà báo, cơ quan báo chí ở địa phương đã có tiếng nói, vị thế xứng đáng ở các cuộc thi báo chí mang tính toàn quốc.

Những sự ghi nhận xứng đáng

Chất lượng các tác phẩm báo chí được thể hiện không chỉ bằng sự đón nhận, tin yêu, kỳ vọng của bạn đọc, mà còn thể hiện thông qua việc đoạt giải các cuộc thi báo chí tầm cỡ, danh giá trong nước. Xin lấy ví dụ từ Giải Báo chí quốc lần thứ XIV - năm 2020, với các giải C thuộc về loạt 4 bài Gạo Việt trên đường hội nhập: Dấu ấn VIETNAM RICE của Báo Cần Thơ; loạt 5 bài: Cây trồng xóa nghèo nhưng không tạo được sinh kế của Báo Nghệ An; các tác phẩm đoạt giải Khuyến khích là: Loạt 2 kỳ: Tài nguyên rừng - Điểm tựa bền vững ngành công nghiệp không khói của Báo Lâm Đồng, Loạt 4 bài: "Giải cứu" nghề đánh bắt cá ngừ đại dương của Báo Khánh Hòa; Loạt 4 bài: Nhà "sáng chế" nông dân của Báo Ảnh Đất Mũi.

Hay như Giải Báo chí toàn quốc về xây dựng Đảng mang tên Búa liềm vàng năm 2020, với giải C dành cho loạt bài Đổi thay trên một vùng biên của Báo Tây Ninh; loạt bài Đổi mới đánh giá cán bộ: Nhìn từ việc "đặt hàng", giao nhiệm vụ cho người đứng đầu của Báo Tuyên Quang; các tác phẩm đoạt giải Khuyến khích như: Loạt bài Làm tốt công tác cán bộ - "Đánh chìa khóa" mở nhiều "cánh cửa"của Báo Thanh Hóa; loạt bài Người Hà Nhì sắt son theo Đảng của Báo Điện Biên Phủ; loạt bài Phát huy vai trò giám sát của Nhân dân: Vì sự vững mạnh của tổ chức Đảng của Báo Bạc Liêu; tác phẩm Tiết kiệm theo Bác - Cách làm sáng tạo ở Bắc Ninh của Báo Bắc Ninh; loạt bài Khi Đảng ở trong tim của Báo Ấp Bắc; loạt bài Sức bật cho nghị quyết mở đường lớn của Báo Cao Bằng; chùm bài Gieo "hạt giống đỏ" trong doanh nghiệp ngoài nhà nước của Báo Bà Rịa - Vũng Tàu; loạt bài Hậu sáp nhập xã, xóm và các vấn đề đặt ra của Báo Nghệ An…

Đấy là những tác phẩm, cơ quan báo đảng địa phương đoạt giải cụ thể ở 2 cuộc thi báo chí có quy mô lớn nhất hàng năm gần đây. Ở các cuộc thi những năm trước, hoặc các cuộc thi mang tính chất toàn quốc khác của các bộ, ngành, lĩnh vực; các báo đảng địa phương đoạt giải, thậm chí giải cao cũng không phải là cá biệt. Tôi cũng may mắn được tham gia là thành viên Ban Giám khảo một số cuộc thi báo chí toàn quốc khác trong vài năm qua và rút ra nhận xét rằng, không ít tác phẩm báo chí của các báo đảng địa phương được đầu tư công phu, kỹ lưỡng, với sự sáng tạo trong cách tìm tòi, phát hiện, tiếp cận đề tài cũng như thể hiện tác phẩm. Có những tác phẩm đoạt giải cao hết sức xứng đáng, từ đề tài đến cách thể hiện, từ nội dung đến hình thức. Ví dụ như tại Cuộc thi Báo chí viết về tấm gương "Dân vận khéo" giai đoạn 2017-2020, rất nhiều tác phẩm của các tờ báo đảng địa phương đã đoạt giải cao. Cụ thể như: Loạt bài 3 kỳ "Lá chắn" miền biên ải của Báo Quảng Nam đoạt giải A, loạt bài 2 kỳ Mộc Châu - Người nghèo không bị bỏ lại phía sau của Báo Sơn La và bài Người "đứng mũi" ở Cò Phạt của Báo Nghệ An đoạt giải B…

Các giải thưởng báo chí là sự ghi nhận xứng đáng, nhưng đó không phải là tất cả. Không ít nhà báo, cơ quan báo chí vẫn đặt mục tiêu có giải ở các cuộc thi, nhất là cuộc thi toàn quốc hằng năm; nhưng không vì thế mà chất lượng, hình thức các tác phẩm, ấn phẩm báo chí thuộc các loại hình khác nhau của báo đảng địa phương bị xem nhẹ hàng giờ, hàng ngày. Đơn giản là bởi, họ phải phục vụ công chúng địa phương, phải hoàn thành nhiệm vụ của mình trong công tác tuyên truyền để góp phần vào thành công chung trong phát triển kinh tế - xã hội, an ninh - quốc phòng của địa phương mình. Đó mới chính là sứ mệnh của báo chí cách mạng nói chung, của hệ thống báo đảng địa phương nói riêng.

Có thể khẳng định rằng, trong dòng chảy không ngừng nghỉ của báo chí – truyền thông hiện đại thời đại số, những áp lực, khó khăn dành cho đội ngũ những người làm báo nói chung, đội ngũ những người làm báo đảng địa phương nói riêng là rất lớn. Nhưng vượt qua tất cả, những nhà báo Trung ương, địa phương vẫn ngày đêm bám sát thực tiễn cuộc sống, thể hiện sinh động, sáng tạo, lôi cuốn, hấp dẫn, đặc sắc những "đứa con tinh thần" của mình nói riêng, những ấn phẩm của cơ quan báo chí nói chung. Điều đó góp phần giúp cho nền báo chí cách mạng Việt Nam có những bước phát triển theo kịp thời đại, góp công sức đáng kể vào sự nghiệp xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc./.

(Bài viết được đăng trên ấn phẩm đặc biệt Tạp chí TT&TT chào mừng Ngày báo chí cách mạng Việt Nam 21/6/2021)