Diễn đàn

ChatGPT: Cú huých thúc đẩy chuyển đổi mô hình kinh tế báo chí số

Ngọc Diệp (Tổng hợp) 14:20 15/03/2023

Sự xuất hiện của trí tuệ nhân tạo (AI) và ChatGPT tạo cơ hội và thách thức lớn cho báo chí, buộc các tòa soạn có nguồn thu dựa vào mô hình kinh doanh quảng cáo số phải thay đổi nếu muốn tồn tại. Đồng thời, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số báo chí, trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của cách mạng 4.0.

picture2.jpg

Xu hướng sử dụng AI vào hoạt động tác nghiệp báo chí không còn mới. Vài năm trước, nhiều tòa soạn trên thế giới đã sử dụng chatbot để tăng cường tương tác với độc giả. Nhiều hãng thông tấn như AP, Yonhap… cũng đã sử dụng robot để viết các tin tức đơn giản.

Tại Việt Nam, nhiều cơ quan báo chí từng bước áp dụng các công nghệ số hiện đại như AI, Internet vạn vật (IoT), đám mây, dữ liệu lớn… vào hoạt động của mình. Hầu như các đơn vị báo chí lớn như Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN), VnExpress, VietNamNet, Zing… đều đã trở thành các đơn vị báo chí đa phương tiện với các trang báo đáp ứng tiêu chí mobile first (ưu tiên tốc độ và tối ưu cho di động), đa nền tảng, sử dụng các hình thức truyền tải tin bài hiện đại như E-magazine, Interactive, Infographic, Story scroll…

Việc ứng dụng AI cũng đang được bước đầu ứng dụng vào báo chí với những hình thức ngày một phổ biến hơn: Podcast, text to speech, Text to Video… Phân tích dữ liệu người dùng và gợi ý các nội dung yêu thích của độc giả cũng là một ứng dụng AI mà một số toà soạn lớn cũng đã bước đầu triển khai áp dụng. VietNamNet, Thanh niên, Tạp chí điện tử Ngày Nay… cũng đã triển khai mô hình Premium - thu phí độc giả trên một nhóm nội dung chất lượng cao, thanh toán phí qua cổng thanh toán tiện lợi, phù hợp với một số nhóm đối tượng, tuy nhiên chưa đạt mức cá nhân hóa đến từng độc giả.

Báo chí tại Việt Nam cũng ngày càng tận dụng sức mạnh của mạng xã hội để lan tỏa nội dung của mình, thu hút độc giả từ nhiều nền tảng khác nhau và từ đó phần nào cũng thúc đẩy tương tác của độc giả với trang báo của mình.

ChatGPT: sức ép với các cơ quan báo chí có nguồn thu dựa vào quảng cáo số

Gần đây, chúng ta thấy dư luận quan tâm nhiều đến việc sử dụng AI trong làm báo và sự xuất hiện của ứng dụng ChatGPT trong sáng tạo nội dung. Rõ ràng, sự xuất hiện của ChatGPT đã kích hoạt cuộc “chạy đua vũ trang về AI” trong lĩnh vực báo chí với nhiều cơ hội và thách thức lớn.

Thực tế, hiện nay, Google đang mang lại 40 - 50% tổng lượng truy cập cho các trang tin tức. Điều đó khiến các tòa soạn phải đầu tư thời gian và tiền bạc cho việc tạo ra nội dung, tối ưu hóa bằng “search engine”, từ đó tăng lượng truy cập để đảm bảo nguồn thu quảng cáo.

Với sự phát triển của các chương trình AI, người dùng tập trung vào hỏi đáp thay vì nhấp chuột để đọc. Điều đó cũng đồng nghĩa ngày càng ít lượng truy cập cho trang tin tức. Như vậy, mặc dù các cơ quan báo chí vẫn là nguồn sản xuất nội dung chứa đựng câu trả lời, thế nhưng doanh thu từ Google Search là lượng truy cập sẽ ngày càng eo hẹp.

Sự xuất hiện của ChatGPT đã kích hoạt cuộc “chạy đua vũ trang” về AI. Xu hướng này đã tạo thêm sức ép với những cơ quan báo chí có nguồn thu dựa vào mô hình kinh doanh quảng cáo số, buộc họ phải thay đổi nếu muốn tồn tại.

Theo Vụ Kinh tế số và Xã hội số - Bộ TT&TT, có hai mô hình kinh tế báo chí số chủ yếu hiện nay. Đó là mô hình Google-Facebook-Fogg với doanh thu chủ yếu dựa trên quảng cáo và mô hình Netflix-Fogg dựa trên việc phát triển thuê bao. Do đó, để phát triển bền vững trong bối cảnh hiện nay, các tòa soạn cần chuyển dần mô hình kinh tế từ phụ thuộc nhiều vào quảng cáo số sang mô hình hoạt động có thu phí. Đây cũng là xu hướng chung của báo chí thế giới những năm gần đây. Tại Việt Nam mới có 5 cơ quan thử nghiệm mô hình này, gồm: Vietnam+ (năm 2018), VietNamNet và Tạp chí điện tử Ngày Nay (năm 2021), Báo Người Lao động và báo Tuổi Trẻ (năm 2022). Tuy nhiên, hiện chưa có đánh giá hiệu quả các mô hình này.

Đại diện Vụ Kinh tế số và Xã hội số cho biết để muốn phát triển được mô hình kinh tế báo chí có thu phí, các tòa soạn cần phải đáp ứng được 3 điều kiện: hương hiệu của tờ báo phải đủ mạnh, khối lượng dữ liệu phải đủ lớn để hỗ trợ AI và máy học và thành phần nhân khẩu học của độc giả tờ báo đó phải đủ hấp dẫn đối với các nhà quảng cáo.

Sự chuyển dịch từ báo chí truyền thống sang báo chí thích ứng, sáng tạo nhờ công nghệ thích ứng (ChatGPT)

AI được ứng dụng hàng ngày trong cuộc sống, từ tính năng tự động sửa chính tả cho đến các gợi ý người mua hàng nhận được trên các trang mua sắm đều là những ví dụ về các thuật toán do AI cung cấp nhằm tự động hóa các quy trình và tiết kiệm thời gian. Sự dịch chuyển từ báo chí truyền thống sang báo chí thích ứng, sáng tạo diễn ra do sự thúc đẩy của công nghệ số, đặc biệt là ChatGPT.

Mặc dù công nghệ ChatGPT vẫn còn nhiều vấn đề bất cập, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực AI tin rằng các tòa soạn có thể hưởng lợi từ việc áp dụng ChatGPT và các công cụ tương tự vào công việc hàng ngày. Quy trình sản xuất tin tức hiện đại rất năng động với mỗi bước đều được hỗ trợ bởi AI.

Trong mô hình báo chí truyền thống, vai trò của Tổng Biên tập có thể trải dài từ tìm kiếm, tổ chức xây dựng, điều chỉnh chủ đề, nội dung cho đến trở thành trung tâm phản hồi mỗi khi nội dung thay đổi. Ngày nay, vai trò của Tổng biên tập dần chuyển sang hướng tập trung vào định hướng chủ đề, nội dung cũng như hướng dẫn, gắn kết phóng viên. Công nghệ thích ứng trở thành một công cụ đắc lực của nền báo chí thích ứng trong việc tìm kiếm nội dung và định hướng cách làm phù hợp nhất cũng như hỗ trợ tổ chức và điều chỉnh nội dung phù hợp với định hướng của từng phóng viên.

picture1.png
Báo chí truyền thống hướng tới báo chí thích ứng, sáng tạo

Các nhà báo, phóng viên phải là những người nhanh chóng thích ứng với sự thay đổi của công nghệ. AI hỗ trợ mỗi phóng viên có một lộ trình làm tin bài riêng, thay vì phải tham gia thụ động vào các chủ đề cố định. Giờ đây, phóng viên có thể nhận được gợi ý của dữ liệu và từ đó phản hồi kịp thời, đảm bảo được tác phẩm báo chí của họ sáng tạo và ấn tượng.

Thay đổi trong phương thức làm báo, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số báo chí

Báo chí hiện nay rất cần tính sáng tạo trong việc phát hiện chủ đề, trong phương thức tác nghiệp, sản xuất, tiếp cận thông tin và truyền thông tin tới độc giả… Cách tiếp cận thông tin của công chúng đã thay đổi nên cách đưa thông tin của báo chí cũng phải thay đổi. Nếu báo chí vẫn làm theo lối mòn thì sự tiếp cận thông tin của công chúng sẽ bị hạn chế.

Với sự xuất hiện của AI nói chung cũng như ChatGPT, báo chí truyền thống sẽ dần chuyển dịch sang báo chí thích ứng và sáng tạo. Đồng thời cũng có sự phân hóa trong lực lượng làm báo, theo đó sẽ chỉ còn chỗ cho những nhà báo chân chính, biết cách phân tích dữ liệu sâu, kể chuyện hấp dẫn, biết những câu chuyện thật, những trải nghiệm thật, cảm nhận đích thực.

Trong bối cảnh đó, dữ liệu “không có ngữ nghĩa” có ý nghĩa sống còn với báo chí . Dữ liệu về hành vi của độc giả sẽ là dữ liệu “không có ngữ nghĩa” sẽ sinh ra giá trị mới vô hạn cho báo chí. Những gì diễn ra trên thế giới này, trong vòng cả thập kỷ qua cho thấy một điều: ai kiểm soát thông tin, người đó sẽ nắm quyền lực. Đây cũng chính là nền tảng để các cơ quan báo chí chuyển đổi thành công từ việc dựa vào mô hình kinh doanh quảng cáo số sang mô hình báo chí thu phí.

Tuy nhiên, AI nói chung và ChatGPT nói riêng cũng mang lại những tác động tiêu cực đối với báo chí như có thể tạo ra thông tin không chính xác, các hướng dẫn có hại hoặc nội dung sai lệch,… do đó khi sử dụng ChatGPT cũng như các phần mềm, các sản phẩm công nghệ mới khác chúng ta cần có một cách tiếp cận tỉnh táo, khoa học, phát huy được lợi thế của nó, đồng thời hạn chế những tiêu cực./.

Bài liên quan
Nổi bật Tạp chí Thông tin & Truyền thông
  • Việt Nam - Malaysia nâng cấp quan hệ Đối tác chiến lược toàn diện
    Phát biểu tại họp báo, Tổng Bí thư Tô Lâm cho biết, Việt Nam-Malaysia tăng cường hợp tác trên các lĩnh vực mới (như kinh tế xanh, đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, năng lượng xanh...).
  • Chìa khóa giải quyết thách thức trong bảo vệ trẻ em trên không gian mạng
    Trẻ em - đối tượng dễ bị tổn thương nhất, đang phải đối mặt với nhiều nguy cơ. Đây không chỉ là bài toán của riêng Việt Nam mà còn là thách thức toàn cầu đòi hỏi sự chung tay hợp tác từ nhiều phía.
  • Việt Nam đang đối mặt 3 thách thức an toàn thông tin
    Các cuộc tấn công mạng hiện nay ngày càng tinh vi và phức tạp hơn, đặc biệt khi có sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo. Tuy nhiên, việc kết hợp công nghệ này với trí tuệ của con người đã giúp phát hiện và phòng, chống tấn công mạng hiệu quả hơn.
  • Chuyển đổi số thành công không thể thiếu “niềm tin số”
    Muốn triển khai hiệu quả chiến lược số hóa quốc gia cần triển khai theo hướng tiếp cận từ trên xuống dưới và phải phù hợp với thực tế, đảm bảo có tầm nhìn rộng trong tương lai.
  • Việt Nam - Hàn Quốc đồng hành trong kỷ nguyên AI
    Thứ trưởng Bộ TT&TT Phan Tâm hy vọng, Việt Nam có thể học tập nhiều hơn từ Hàn Quốc về các bài học kinh nghiệm, cách làm hay để phát huy tối đa vai trò công nghệ số nói chung và trợ lý ảo nói riêng trong hoạt động của cơ quan nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo lập xã hội số nhân văn và thu hẹp khoảng cách số.
Đừng bỏ lỡ
  • Bốn giải pháp trọng tâm để giải bài toán an toàn dữ liệu quốc gia
    Theo Thứ trưởng Bộ TT&TT Bùi Hoàng Phương, năm 2024 đánh dấu bước tiến vượt bậc của Việt Nam trong lĩnh vực an toàn thông tin. Tuy nhiên, còn rất nhiều thách thức cần vượt qua để đảm bảo an toàn dữ liệu quốc gia.
  • Việt Nam tăng cường hợp tác phát triển công nghệ số với Burundi và NIPA
    Trong khuôn khổ sự kiện Tuần lễ Số quốc tế 2024, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng đã tiếp và làm việc với Bộ trưởng Bộ Truyền thông, Công nghệ Thông tin và Đa phương tiện Burundi Léocadie Ndacayisaba và ông Hur Sung Wook, Chủ tịch Cục Xúc tiến Công nghiệp CNTT quốc gia Hàn Quốc (NIPA).
  • Chính thức ra mắt Nền tảng hỗ trợ diễn tập thực chiến an toàn thông tin
    Nền tảng hướng tới nâng cao chất lượng và điều phối hiệu quả các hoạt động diễn tập trên toàn quốc thông qua nền tảng hỗ trợ diễn tập thực chiến an toàn thông tin.
  • Robot Delta hữu dụng trong nhiều ngành
    Nhờ vào thiết kế độc đáo và khả năng hoạt động với tốc độ và độ chính xác cao, robot Delta là một giải pháp tối ưu trong nhiều ngành công nghiệp hiện đại.
  • Cà Mau ứng dụng các phần mềm chuyển đổi số trong ngành nông nghiệp
    Ngành nông nghiệp tỉnh Cà Mau đã không ngừng triển khai các giải pháp chuyển đổi số thông qua việc sử dụng các phần mềm, xây dựng cơ sở dữ liệu chuyên ngành phục vụ quản lý, điều hành. Trong tương lai không xa, các phần mềm này sẽ hoàn thiện và bắt kịp xu hướng công nghệ để hỗ trợ người nông dân nhiều hơn trong việc tăng gia sản xuất.
  • Bảo vệ các hệ thống mạng trọng yếu là cấp thiết
    Song song với tiến trình chuyển đổi số, các chiến dịch tấn công mạng, gián điệp và khủng bố mạng nhằm vào hệ thống công nghệ thông tin (IT) và công nghệ vận hành (OT) trọng yếu ngày càng gia tăng, việc đảm bảo an ninh mạng trở thành ưu tiên hàng đầu của các quốc gia.
  • ‏OPPO Find X8 Series sẽ chính thức lên kệ ngày 7/12‏
    Ngày 21/11, OPPO chính thức ra mắt Find X8 Series‏‏ tại Việt Nam và sẽ lên kệ ngày 7/12 tới. Đây là lần đầu tiên người dùng Việt Nam được trải nghiệm dòng flagship cao cấp nhất của OPPO cùng lúc với toàn cầu. ‏
  • Chuyển đổi số từ thực tiễn Báo Hải Dương
    Báo Hải Dương có nhiều thuận lợi khi thực hiện chuyển đổi số. Đó là Ban Biên tập có quyết tâm cao. Đội ngũ cán bộ, phóng viên, nhân viên của báo nhanh nhạy với cái mới, ham học hỏi...
  • Đưa siêu ứng dụng "Công dân Thủ đô số - iHanoi" vào cuộc sống
    “Công dân Thủ đô số” - iHaNoi là kênh tương tác trực tuyến trên môi trường số giữa người dân, doanh nghiệp với các cấp chính quyền thành phố Hà Nội. Qua ứng dụng này, người dân và doanh nghiệp có thể phản ánh các vấn đề đời sống, từ đó giúp chính quyền tiếp nhận và giải quyết kịp thời.
  • Sự gia tăng của ứng dụng AI tạo sinh: Những rủi ro tiềm ẩn cho xã hội và con người
    AI tạo sinh là một trong những thành tựu công nghệ mới nhất của con người trong thập niên 20 của thế kỷ XXI. Cho đến nay, sự ứng dụng của AI tạo sinh đã tạo ra nhiều cuộc tranh luận quan trọng trong các nghiên cứu xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực triết học. AI tạo sinh đã thách thức nhiều khái niệm và định kiến của chúng ta về bản thân mình, đặc biệt là về cách chúng ta hiểu về tư duy và bản chất của tư duy con người.
ChatGPT: Cú huých thúc đẩy chuyển đổi mô hình kinh tế báo chí số
POWERED BY ONECMS - A PRODUCT OF NEKO