Đề xuất 5 nhóm giải pháp tăng cường QLNN về báo chí

Bộ TT&TT đã xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển báo chí đúng định hướng của Đảng, Nhà nước

Trong điều kiện bùng nổ thông tin hiện nay, khi các phương tiện thông tin kỹ thuật hiện đại ngày càng chiếm vị trí quan trọng trong đời sống xã hội, hoạt động báo chí và QLNN về báo chí cần được tăng cường để đáp ứng yêu cầu của thời kỳ CĐS - xu hướng tất yếu trong cuộc CMCN 4.0.

Đánh giá vấn đề này, TS. Cao Thị Dung, Học viện Báo chí và Tuyên truyền chia sẻ: QLNN về báo chí có nhiều chủ thể tham gia trong đó quan trọng và chủ yếu là sự quản lý của Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT), các cục, vụ, viện chuyên môn, UBND các cấp và sự tham gia của các sở, phòng, ban ở địa phương.

Nội dung QLNN về báo chí tập trung ở những khía cạnh như: Xây dựng và chỉ đạo thực hiện chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển báo chí; Xây dựng, ban hành và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về báo chí; Thanh tra, kiểm tra hoạt động báo chí…

Thời gian qua, Bộ TT&TT đã xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển báo chí tuân thủ định hướng và sự chỉ đạo của Đảng, Nhà nước. Bộ đã tiếp tục rà soát nhiệm vụ và chức năng của các cơ quan báo chí, xác định, làm rõ những trùng lặp về tôn chỉ, mục tiêu, chức năng, và nhiệm vụ, đặc biệt trong trường hợp không phù hợp với quy hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Bên cạnh đó, Bộ cũng đã xây dựng quy hoạch cho hệ thống báo chí trên toàn quốc…

Bộ TT&TT đã đảm nhiệm vai trò chủ trì và phối hợp trong việc xây dựng và trình Chính phủ ký ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực báo chí. Cùng với việc áp dụng Luật báo chí, các văn bản pháp luật này đã tạo cơ sở pháp lý cho công tác quản lý báo chí đạt hiệu quả.

Hoạt động thanh tra và kiểm tra trong lĩnh vực báo chí thời gian qua ngày càng được tiến hành đồng bộ, có tổ chức. Các cơ quan chỉ đạo, quản lý tiếp tục đẩy mạnh công tác rà soát, phát hiện và quyết liệt xử lý các thông tin sai sự thật; triển khai các biện pháp kỹ thuật, tích cực đàm phán, yêu cầu các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ xuyên biên giới tuân thủ pháp luật Việt Nam, ngăn chặn, gỡ bỏ các thông tin xấu, độc, phản động, sai sự thật, quảng cáo vi phạm pháp luật.

Từ đầu năm 2023 đến ngày 15/12/2023, trong lĩnh vực báo chí, các đơn vị chức năng của Bộ TT&TT đã tiến hành 3 cuộc thanh tra, 7 cuộc kiểm tra, nhiều buổi làm việc để xem xét, xử lý; Xử phạt vi phạm hành chính 48 trường hợp với tổng số tiền là 2,083 tỷ đồng, trong đó, có 2 cơ quan báo chí bị tước tước quyền sử dụng giấy phép hoạt động báo chí trong thời hạn 3 tháng vì để xảy ra sai phạm nghiêm trọng; Thu hồi thẻ nhà báo 9 trường hợp do có sai phạm.

Bộ TT&TT thường xuyên rà soát, cập nhật danh sách các tạp chí, trang Thông tin điện tử tổng hợp (TTĐTTH), mạng xã hội (MXH) có dấu hiệu “báo hóa”, để giám sát, tập trung chấn chỉnh, xử lý nghiêm.

Các đơn vị chức năng của Bộ TT&TT đã làm việc, thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh 16 tạp chí, xử phạt 10 trường hợp với tổng số tiền 733,75 triệu đồng, xử phạt 3 Tổng biên tập; Làm việc, thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh đối với 19 tổ chức thiết lập trang TTĐTTH, MXH, xử phạt 10 trường hợp với tổng số tiền 323 triệu đồng, chuyển các Sở TT&TT xử lý 54 trường hợp xem xét xử lý.

Cũng trong năm năm 2023, công tác thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh, xử lý sai phạm trong hoạt động báo chí tiếp tục được tăng cường, duy trì nghiêm minh, nhất là đối với những sai phạm liên quan việc thực hiện không đúng tôn chỉ, mục đích, thông tin sai sự thật.

Tình trạng đơn thư, cuộc gọi đến đường dây nóng phản ánh, khiếu nại về báo chí giảm mạnh. Lần đầu tiên một cơ quan chủ quản báo chí là Viện Hỗ trợ pháp lý và bảo vệ môi trường bị xử phạt với tổng số tiền 335 triệu đồng sau khi Bộ TT&TT tiến hành kiểm tra trách nhiệm của cơ quan chủ quản với cơ quan báo chí trực thuộc. Bộ TT&TT đã tiến hành thu hồi giấy phép hoạt động của 02 Tạp chí do có nhiều vấn đề tồn tại.

Việc “tường minh hóa”, công khai các tiêu chí nhận diện, công tác chấn chỉnh, xử lý “báo hóa” tạp chí, “báo hóa” trang thông tin điện tử, “báo hóa” MXH, biểu hiện “tư nhân hóa” báo chí đã có kết quả chuyển biến tích cực, được dư luận xã hội, đặc biệt là doanh nghiệp, địa phương ghi nhận, đánh giá cao.

5 nhóm giải pháp nhằm tăng cường QLNN về báo chí trong thời gian tới

Để tăng cường QLNN về báo chí trong thời gian tới, TS. Cao Thị Dung đề xuất:

Một là, hoàn thiện chính sách, pháp luật QLNN về báo chí

Trong quá trình thi hành Luật báo chí, đã phát sinh một số điểm mà luật cần được điều chỉnh và bổ sung để phù hợp với tình hình thực tiễn.

Việc xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật báo chí cần tập trung vào các khía cạnh như: Cụ thể hóa và chi tiết hóa các điều khoản quy định trong Luật báo chí; xác định rõ trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào hoạt động báo chí; rà soát và bổ sung những vấn đề mới phát sinh từ thực tiễn và sự phát triển của lĩnh vực báo chí; bảo đảm quyền tự do báo chí của công dân.

“Cần thực hiện rà soát cẩn trọng để bổ sung và điều chỉnh một số chính sách về báo chí, bao gồm các vấn đề liên quan đến lương, thuế, nhuận bút, chính sách tài trợ, giá cả và quảng cáo. Nhà nước cũng cần xây dựng kế hoạch khảo sát và nghiên cứu các hình thức kinh doanh của các cơ quan báo chí lớn, để thiết lập chính sách khuyến khích các hình thức kinh doanh phù hợp và tạo nguồn thu. Đồng thời, cần tăng cường cơ sở vật chất và thực hiện đúng nghĩa vụ đối với Nhà nước…”, TS. Cao Thị Dung nhấn mạnh.

Hai là, nâng cao chất lượng và hiệu quả bộ máy, cán bộ QLNN về báo chí

Thời gian tới, cần tiếp tục cụ thể hóa các quy định để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ và cơ chế phối hợp giữa Bộ TT&TT và các bộ, ngành liên quan trong QLNN về báo chí ở Trung ương. Đối với địa phương, cần ban hành các quy định mới và chi tiết hơn để đổi mới tổ chức bộ máy QLNN và nâng cao vai trò của Sở TT&TT trong quản lý báo chí.

Đồng thời, cần thúc đẩy việc áp dụng CNTT và các phương pháp quản lý hiện đại trong QLNN về báo chí.

“Áp dụng CNTT và các phương pháp quản lý hiện đại có thể giúp tối ưu hóa biên chế theo chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đồng thời tăng cường hiệu quả công việc thông qua quản lý thông tin hiện đại. Bên cạnh đó, pháp luật cần thiết lập hệ thống tiêu chuẩn chức danh và tiêu chuẩn nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ QLNN về báo chí phù hợp với tình hình thực tế, bảo đảm hiệu quả hoạt động quản lý”, TS. Cao Thị Dung chia sẻ.

Ba là, tăng cường đầu tư nguồn lực cho QLNN về báo chí

Cùng với chính sách, pháp luật, tổ chức bộ máy, Nhà nước cũng cần tiếp tục đầu tư cho ngành báo chí thông qua ngân sách Nhà nước, các dự án phát thanh, truyền hình (PTTH), báo in và báo điện tử. Trong đó, việc đầu tư cho PTTH, đầu tư cho báo điện tử đòi hỏi nguồn ngân sách đáng kể...

Cần tăng cường đầu tư cho các phương tiện truyền thông địa phương ở những vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa. Tiếp tục có chính sách để thúc đẩy việc xuất bản và phát sóng các chương trình bằng tiếng của các dân tộc thiểu số nhằm thực hiện đúng nguyên tắc và chính sách của Đảng và Nhà nước trong việc tiếp cận và phục vụ cho cộng đồng các dân tộc thiểu số.

Hoạt động báo chí bên cạnh những mặt tích cực còn tiềm ẩn những khó khăn. Vì vậy, Nhà nước cần tiếp tục thiết lập chính sách và chế độ hợp lý để hỗ trợ ngành báo chí, bảo đảm cho các nhà báo có đủ điều kiện thực hiện công việc một cách hiệu quả, để nhà báo có thể phát triển và thể hiện sự sáng tạo trong quá trình viết bài phản ánh thực tế đời sống kinh tế - xã hội.

Bốn là, tăng cường hợp tác quốc tế trong lĩnh vực QLNN về báo chí

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, hoạt động báo chí cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn và kỹ thuật tiên tiến phù hợp với các quốc gia trong khu vực và toàn cầu. Bởi vậy, hoạt động hợp tác quốc tế trong lĩnh vực quản lý báo chí là cần thiết và cần được thực hiện một cách hiệu quả, có lợi cho tất cả các bên, bảo đảm sự phát triển trong quan hệ ngoại giao cũng như bảo đảm độc lập, chủ quyền, lợi ích quốc gia - dân tộc.

Để hiện thực hóa được điều này, cần tuân theo và thực hiện các hiệp ước quốc tế quan trọng như: Công ước toàn cầu về Luật bản quyền, Công ước về phân phối tín hiệu truyền hình qua vệ tinh và Công ước Berne về bảo vệ các tác phẩm văn học và nghệ thuật.

Cùng với đó, cần chủ động trong việc nghiên cứu và học hỏi kinh nghiệm quản lý báo chí từ các nước khác trên thế giới cũng như tham gia các diễn đàn và hội nghị quốc tế liên quan đến báo chí và thông tin nhằm bảo đảm các mục tiêu như chống khủng bố, xử lý các vấn đề xã hội, bảo vệ môi trường, thúc đẩy hoà bình và tương tác quốc tế.

Năm là, tăng cường thanh tra, kiểm tra trong QLNN về báo chí

Bộ TT&TT, Hội Nhà báo Việt Nam và đặc biệt là các cơ quan báo chí cần tiếp tục xây dựng và thực hiện kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên cập nhật các quy định về Luật báo chí và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến báo chí, quản lý Nhà nước về báo chí.

“Đây là nội dung quan trọng trong QLNN về báo chí bởi báo chí có mối liên quan trực tiếp đến hoạt động chính trị - xã hội. Báo chí không chỉ phản ánh ý kiến cộng đồng mà còn có sức ảnh hưởng lớn, tạo dư luận xã hội có khả năng dẫn dắt, thay đổi hành vi của cộng đồng. Vì vậy, hoạt động tuyên truyền và phổ biến, giáo dục pháp luật về báo chí cần được tiến hành thường xuyên và liên tục, nhằm bảo đảm khả năng phát hiện và giải quyết kịp thời các vi phạm pháp luật liên quan đến báo chí”, TS. Cao Thị Dung cho hay./.