Diễn đàn

Gỡ các “nút thắt” để ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam phát triển

Anh Minh • 22/12/2023 07:15

Việt Nam là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu. Tuy nhiên, có nhiều thách thức mà Việt Nam cần giải quyết để đón đầu cơ hội này, từ nền chính trị, kinh tế ổn định, các chính sách ưu đãi và đặc biệt là đảm bảo về nguồn nhân lực.

“
Tóm tắt:
- Ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam dưới góc nhìn của các chuyên gia nước ngoài.
- Kiến nghị, đề xuất để thúc đẩy ngành bán dẫn Việt Nam:
+ Tập trung xây dựng chiến lược phát triển hệ sinh thái bán dẫn, trong đó cần tìm ra trọng tâm, phiên bản
chipset mà Việt Nam mong muốn.
+ Đào tạo thêm 50.000 kỹ sư của Việt Nam càng sớm càng tốt.
- Phương án giải bài toán cung ứng 50.000 kỹ sư cho ngành bán dẫn.

Dù đang thực hiện đề án phát triển 50.000 kỹ sư cho ngành bán dẫn, tuy nhiên, theo các chuyên gia, nếu thực hiện đào tạo tuần tự là mỗi kỹ sư 4 năm sau tuyển sinh mới đưa vào làm việc thì sẽ có thể không theo kịp nhu cầu.

Ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam dưới góc nhìn của các chuyên gia nước ngoài

Tại Hội nghị cấp cao về công nghiệp bán dẫn diễn ra tại NIC cơ sở Hòa Lạc vừa qua, hầu hết các chuyên gia nước ngoài đều khẳng định tiềm năng to lớn cũng như nỗ lực của Việt Nam trong ngành công nghiệp bán dẫn.

Ông John Neuffer, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Mỹ (SIA), nhận định Việt Nam là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng chất bán dẫn toàn cầu và Việt Nam đã sẵn sàng trở nên quan trọng hơn nữa.

Theo ông, nhiều ký kết hợp tác MoU mới liên quan đến lĩnh vực bán dẫn đã diễn ra giữa Mỹ và Việt Nam, giữa các công ty và trường đại học. Điều này đang khuyến khích và cũng báo trước những mối quan hệ hợp tác mới thú vị. Chủ tịch SIA cho biết Mỹ đã rất nỗ lực để phát triển sản xuất, nghiên cứu và thiết kế chất bán dẫn cũng như quyết tâm nâng cao khả năng cạnh tranh toàn cầu. Nhưng các cơ quan, tổ chức tại Mỹ cũng hiểu rõ rằng mọi nỗ lực nhằm giải quyết các rủi ro và lỗ hổng trong chuỗi cung ứng không thể thành công nếu không có sự hợp tác quốc tế.

“Mọi người đều hiểu phải hợp tác với bạn bè trên khắp thế giới để tạo ra các chuỗi cung ứng toàn cầu mạnh mẽ hơn, linh hoạt hơn. Và đây chính là lúc Việt Nam bước vào”, ông John Neuffer nói. “Là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh trong khu vực, Việt Nam đang ở vị trí thuận lợi để hưởng lợi từ tất cả những điều này, từ làn sóng đầu tư mới, từ các công ty chip đang nỗ lực xây dựng chuỗi cung ứng mạnh hơn, tốt hơn trên toàn thế giới. Thật ấn tượng khi Việt Nam đang phát triển chiến lược bán dẫn quốc gia của riêng mình”.

Ông Kim Huat Ooi, Tổng Giám đốc Tập đoàn Intel Products Việt Nam, cho biết: “Chúng tôi đã chứng kiến sự phát triển vượt bậc trong ngành bán dẫn Việt Nam. Rất nhiều công ty đã đến Việt Nam để mở rộng kinh doanh, thúc đẩy sự phát triển lĩnh vực bán dẫn ở đây. Gần đây, các công ty như Samsung, Amkor đã công bố thiết lập cơ sở sản xuất. Việt Nam thực sự đã đầu tư mạnh mẽ cho ngành bán dẫn”.

Đặc biệt, Tổng Giám đốc Intel Việt Nam nhấn mạnh đến tăng trưởng lực lượng lao động bán dẫn. Ông cho biết: “Cơ sở của Intel ở TP. HCM chỉ có khoảng ba người nước ngoài liên quan đến hoạt động sản xuất. Còn lại, chúng tôi đã tuyển dụng nhân sự địa phương để quản lý nhà máy. Vì vậy, sự tăng trưởng to lớn về tài năng lực lượng lao động ở đây là điều rất đáng ghi nhớ”.

Ngoài nguồn lực, ông Kim Huat Ooi cho biết từ góc độ quốc gia, sự ổn định của hệ thống chính trị là một điểm mạnh thu hút đầu tư vào Việt Nam. Ông tin rằng “tiềm năng của Việt Nam còn tiếp tục phát triển”.

Vừa khai trương nhà máy công nghệ tại Bắc Ninh vào 11/10, ông SH Kim, Tổng Giám đốc Amkor Việt Nam, cho biết lễ khai trương nhà máy chỉ là bước khởi đầu tại Việt Nam. “Chuỗi cung ứng toàn cầu bị ảnh hưởng trong thời kỳ đại dịch, những vấn đề địa chính trị căng thẳng, là những lý do chúng tôi đưa ra quyết định đầu tư vào Việt Nam”, Tổng Giám đốc Amkor Việt Nam nói.

Ngoài ra, ông cho biết những thuận lợi về cơ sở hạ tầng của Bắc Ninh như giao thông đến sân bay, hay đến thủ đô Hà Nội, và cơ sở hạ tầng điện và nước ổn định, cũng như khả năng tiếp cận với nguồn nhân lực là những căn cứ để Amkor đầu tư vào Việt Nam.

Nhiều kiến nghị, đề xuất để thúc đẩy ngành bán dẫn Việt Nam

Theo ý kiến của Tổng Giám đốc Tập đoàn Intel Products Việt Nam, tập trung vào chiến lược phát triển hệ sinh thái bán dẫn là điều Việt Nam nên làm. “Tôi nghĩ điều thành công đối với Mỹ hay châu Âu là một cấu trúc hệ sinh thái mạnh mẽ. Hệ sinh thái ngành bán dẫn rất đa dạng, từ sản xuất, thiết kế, nguyên liệu thô, phần cứng, phần mềm... Vì vậy, chính phủ cần cố gắng tìm ra trọng tâm, phiên bản chipset mà Việt Nam mong muốn. Việt Nam đang cố gắng thu hút những ngành công nghiệp nào, những công ty nào trong hệ sinh thái và có những chính sách khuyến khích nào để thu hút những công ty đó đến và làm việc? Nếu làm được điều đó thì tôi nghĩ, tương lai của Việt Nam sẽ rất tươi sáng”.

Cùng ý kiến với tập đoàn Intel, ông Changwook Kim, Giám đốc điều hành Boston Consulting Group, cho rằng Việt Nam cần tạo ra một hệ sinh thái phù hợp với các mối quan hệ hợp tác, tạo cơ sở khách hàng cho các công ty. “Tại sao TSMC lắp đặt cơ sở mới ở Nhật Bản, tại sao Samsung lại đặt xưởng đúc ở Mỹ, đó là vì họ gần gũi với khách hàng. Vì vậy, một điều rất quan trọng là Việt Nam phải suy nghĩ xem liệu có thể tạo cơ sở cho khách hàng cho các công ty hay không”.

Trong khi đó, ông SH Kim, Tổng Giám đốc Amkor Việt Nam, nhấn mạnh đến mối quan hệ hợp tác với chính phủ, các chính sách ưu đãi và cơ sở hạ tầng điện, nước, giao thông ổn định, chất lượng.

Đặc biệt, các chuyên gia nước ngoài đều đề cập đến thách thức nguồn nhân lực ICT nói chung cũng như nhân lực bán dẫn nói riêng. Ông GC Lee, Phó Chủ tịch Tập đoàn Qorvo, công ty đã hoạt động trong ngành công nghiệp bán dẫn ở Việt Nam từ năm 2005, cho biết họ đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc tuyển dụng các kỹ sư R&D có trình độ. Ngoài ra, Qorvo cũng gặp phải những vấn đề về hệ sinh thái cho R&D, bao gồm các phòng thí nghiệm tin cậy, khả năng phân tích, công cụ giám sát... Đó là những điều rất quan trọng đối với cộng đồng bán dẫn.

Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp bán dẫn Hoa Kỳ cho biết toàn bộ ngành công nghiệp bán dẫn đang gặp phải tình trạng thiếu nhân lực, điều này diễn ra trên cả toàn cầu. Vì vậy, ông John Neuffer cho rằng “kế hoạch đào tạo thêm 50.000 kỹ sư cho ngành bán dẫn của Việt Nam là mục tiêu hoàn toàn đúng đắn và tôi khuyến khích đạt được điều đó càng sớm càng tốt”.

Ông John Neuffer nói: “Cạnh tranh bằng tài năng là một bước đi rất thông minh” trong bối cảnh toàn cầu đang diễn ra cuộc cạnh tranh khốc liệt nhằm thu hút nhà đầu tư.

Theo bà Linda Tan, Chủ tịch Hiệp hội Bán dẫn Đông Nam Á (SEMI SEA), tình trạng thiếu nhân tài bán dẫn toàn cầu ước tính sẽ tiếp tục trong ba năm tới và sẽ thiếu hơn 1 triệu nhân lực vào năm 2030, đặc biệt là trong lĩnh vực kỹ thuật và sản xuất ở các khu vực như châu Mỹ, châu Âu, Nhật Bản.

Đối với Việt Nam, bà Linda Tan cho rằng Việt Nam cần ít nhất 5.000 đến 10.000 kỹ sư mỗi năm. “Vì vậy, tôi nghĩ để Việt Nam tiến lên chuỗi giá trị toàn cầu, điều quan trọng là đóng góp một nguồn nhân tài vững mạnh. Bằng cách đào tạo lực lượng lao động có tay nghề cao, Việt Nam có thể thu hút đầu tư nước ngoài và thúc đẩy đổi mới. Do đó, điều quan trọng đối với Việt Nam là phải theo kịp tiến bộ công nghệ và duy trì khả năng cạnh tranh toàn cầu bằng cách nhấn mạnh vào giáo dục. Từ đó, Việt Nam có thể nâng cao năng lực nghiên cứu và phát triển để tạo ra các công nghệ và ngành công nghiệp mới”.

Ông Vũ Hải Quân, Ủy viên Trung ương Đảng, Giám đốc Đại học Quốc gia TP. HCM, cho biết có 3 vấn đề mà các đối tác nước ngoài rất quan tâm khi đầu tư vào ngành bán dẫn Việt Nam. Thứ nhất là sự ổn định về chính trị, xã hội. Thứ hai là các chính sách ưu đãi và cái thứ ba là nguồn nhân lực chất lượng cao.

Theo thông tin của ông Vũ Hải Quân, Đại học Quốc gia TP. HCM gần đây đã xây dựng chiến lược phát triển giai đoạn 2021 - 2030, với tầm nhìn trở thành hệ thống đại học trong tốp đầu châu Á, trở thành trung tâm đào tạo, nghiên cứu khởi nghiệp đổi mới sáng tạo hàng đầu của châu Á trong lĩnh vực bán dẫn.

Mục tiêu đặt ra là từ nay đến năm 2030, Đại học Quốc gia TP. HCM có thể đào tạo được khoảng 1.800 kỹ sư chuyên môn sâu vào lĩnh vực công nghệ bán dẫn và có khoảng 500 thạc sĩ cũng có chuyên môn sâu về lĩnh vực công nghệ bán dẫn. Ngoài ra, trường sẽ cố gắng đào tạo, chuyển đổi và cấp chứng chỉ về ngành công nghiệp bán dẫn và thiết kế bán dẫn, đặc biệt là thiết kế bán dẫn, cho khoảng 15.000 kỹ sư. Ông Vũ Hải Quân cho biết đây là nhiệm vụ đã được đăng ký với Chính phủ.

Để làm được việc này, hiện nay, Đại học Quốc gia TP. HCM đang đào tạo các nhóm ngành có liên quan, như ngành điện tử, viễn thông, ngành kỹ thuật máy tính, ngành công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu với điểm chuẩn đầu vào rất cao. “2-3 năm gần đây, nhóm ngành khoa học máy tính là nhóm ngành có điểm chuẩn đầu vào cao nhất. Những con số đó phản ánh chất lượng đầu vào đối với các cái kỹ sư trong tương lai”, ông Vũ Hải Quân nói.

Theo ý kiến của PGS Huỳnh Đăng Chính, Phó giám đốc Đại học Bách khoa Hà Nội, chiến lược 50.000 kỹ sư ngành công nghiệp bán dẫn của Chính phủ Việt Nam sẽ dựa trên tốc độ tăng trưởng của ngành này, tốc độ đầu tư của các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam, tốc độ phát triển của các doanh nghiệp nước ngoài để từ đó Việt Nam có những chiến lược chính xác, cụ thể nhằm thu hút người học, dịch chuyển người học cho các lĩnh vực cần thiết.

PGS. Huỳnh Đăng Chính đưa ra một số giải pháp để có nguồn nhân lực cho ngành công nghiệp bán dẫn như tập trung phát triển mạng lưới doanh nghiệp, kết nối các khu kinh tế, các khu công nghiệp có nhiều doanh nghiệp liên quan. Đặc biệt là kết nối mạng lưới này với các trường Đại học để các kỹ sư của Bách khoa và kỹ sư của các trường đại học công nghệ kỹ thuật có thể thực tập trong lòng của doanh nghiệp, tức là được đào tạo ở trong lòng doanh nghiệp.

Ngoài ra, việc thiết lập mạng lưới các trường đại học để hỗ trợ nhau từ phòng thí nghiệm, đến chương trình đào tạo và chia sẻ thông tin nội sinh trong các trường với nhau. Bên cạnh đó, cần xây dựng mạng lưới hợp tác quốc tế, kết nối nhiều hơn với cả các trường Đại học trên thế giới.

Ngoài ra, theo ông Nguyễn Thiện Nghĩa, Phó Cục trưởng phụ trách Cục Công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông (Bộ TT&TT), Việt Nam đang thực hiện đề án phát triển 50.000 kỹ sư cho ngành bán dẫn. Tuy nhiên, nếu thực hiện đào tạo tuần tự là mỗi kỹ sư bốn năm sau tuyển sinh mới đưa vào làm việc thì sẽ có thể không theo kịp nhu cầu.

Để giải bài toán này, ông Nghĩa cho rằng Việt Nam có một đội ngũ kỹ sư công nghệ thông tin và kỹ sư điện tử đông đảo với tổng số là 350.000 kỹ sư. “Nếu tập trung đào tạo lại, đào tạo nâng cao cho đội ngũ này để năng lực của họ phù hợp ngay với các hoạt động sản xuất, chúng ta có thể đi khá nhanh”, ông Nghĩa nói. “Bên cạnh đó, chúng ta sẽ triển khai những biện pháp nâng cao năng lực thiết kế, hình thành các trung tâm phần mềm dùng chung hỗ trợ thiết kế. Tôi nghĩ khi chúng ta kết hợp năng lực tổng thể trên cả quốc gia, chúng ta sẽ có một đội ngũ tốt và năng lực thiết kế của Việt Nam sẽ tăng rất nhanh”.

Khi công nghệ tiếp tục định hình, tiêu chuẩn kỹ năng của ngành ngày càng tăng, nhu cầu về việc làm có giá trị cao sẽ được tạo ra. Việt Nam có thể tận dụng sự hợp tác quốc tế để tiếp cận kiến thức toàn cầu, thúc đẩy sự phát triển của chính mình và thúc đẩy đổi mới. Sự khan hiếm kỹ sư và kỹ thuật viên lành nghề là một thách thức lớn và là thách thức lớn cản trở sự phát triển của ngành.

Việc thu hẹp khoảng cách này đòi hỏi nỗ lực đào tạo cũng như nâng cao kỹ năng. Việt Nam nên tiếp tục hợp tác với các trường đại học, các công ty toàn cầu để đón đầu tiến bộ công nghệ và khả năng cạnh tranh. Điều này sẽ chuẩn bị cho lực lượng lao động Việt Nam trước những thay đổi tiềm tàng về kinh tế trong tương lai. Đặc biệt, Việt Nam cũng có thể mất đi những nhân tài hàng đầu vào các khu vực khác, hay nói cách khác, trong tương lai khi chất lượng cũng như số lượng nhân lực số đảm bảo, nhân lực CNCTT và bán dẫn Việt Nam sẽ không chỉ phục vụ trong nước mà còn cả khu vực và thế giới./.

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 11 tháng 11/2023)

Bài liên quan

Việt Nam cần mở rộng thị trường nhân lực vi mạch, bán dẫn

Ngành, lĩnh vực bán dẫn đang có những cơ hội, thuận lợi hay khó khăn nào trong sự phát triển của thị trường số nói chung, sản phẩm công nghiệp chip nói riêng?...

Nổi bật Tạp chí Thông tin & Truyền thông

Bưu điện Việt Nam - Khẳng định thương hiệu quốc gia

Trên hành trình dài của mình, thương hiệu Bưu điện Việt Nam (BĐVN) khẳng định vai trò là một doanh nghiệp (DN) phát triển mạnh mẽ trong lĩnh vực bưu chính, trở thành biểu tượng tin cậy của khách hàng, người dân và xã hội và được sự công nhận của Chính phủ và chính quyền các cấp.
Những người làm báo từ rừng về phố

Ngày 30/4/1975, trong những cánh Giải phóng quân từ khắp nẻo tiến về Sài Gòn, có cả một đội quân nhà báo xuất phát từ các chiến khu hoặc hành quân theo các binh chủng, đã kịp thời có mặt, chứng kiến giây phút trọng đại: Giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước.
Oracle đầu tư mạnh vào AI tạo sinh, đáp ứng xu hướng "chủ quyền dữ liệu"

Nhà cung cấp dịch vụ cơ sở hạ tầng đám mây của Hoa Kỳ Oracle đang tăng cường các tính năng trí tuệ nhân tạo (AI) tạo sinh của mình khi cạnh tranh trên thị trường điện toán đám mây (ĐTĐM) ngày càng khốc liệt và ngày càng có nhiều công ty nhảy vào lĩnh vực AI.
Mỹ lập hội đồng khuyến nghị ứng dụng AI an toàn cho hạ tầng trọng yếu

Chính phủ Mỹ đã yêu cầu các công ty trí tuệ nhân tạo (AI) đưa ra khuyến nghị cách sử dụng công nghệ AI để bảo vệ các hãng hàng không, dịch vụ công cộng và cơ sở hạ tầng trọng yếu khác, đặc biệt là chống các cuộc tấn công sử dụng AI.
Làm gì để phát triển tài năng chuyển đổi?

Partha Srinivasa, Giám đốc CNTT (CIO) của nhà cung cấp bảo hiểm tài sản và tai nạn Erie có trụ sở tại Pennsylvania, Mỹ đã chia sẻ về cách tiếp cận của ông trong việc xây dựng đội ngũ nhân viên có tinh thần chuyển đổi.

Đừng bỏ lỡ

Háo hức khám phá di tích lịch sử theo một cách mới

Ứng dụng công nghệ số giúp nhiều du khách gia tăng trải nghiệm thú vị khi tới thăm các di tích lịch sử như Địa đạo Củ Chi, Dinh Độc Lập…
Công nghệ đang thay đổi du lịch Việt Nam như thế nào?

Trong những năm gần đây, sự giao thoa giữa du lịch và công nghệ, thường được gọi là công nghệ du lịch, đã khơi dậy sự đổi mới, với nhiều công ty khởi nghiệp (startup) về công nghệ du lịch đi đầu trong cuộc cách mạng này.
Khuyến cáo việc sử dụng Chứng thư số của tổ chức không được cấp phép

Khi cá nhân và các tổ chức, đơn vị tích cực sử dụng các dịch vụ chứng thư số trên môi trường mạng có kết nối Internet chính là một xu hướng phù hợp với sự phát triển của xã hội số hiện nay.
Báo chí ở mặt trận Điện Biên Phủ

Chiến dịch Điện Biên Phủ là cuộc “hội quân” của cả nước. Trong cuộc “hội quân” lịch sử đó có sự tham gia và đóng góp không nhỏ của “đội quân báo chí”.
Những ấn phẩm đặc biệt kỷ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ

Bộ ấn phẩm kỉ niệm 70 năm chiến thắng Điện Biên Phủ do Nhà xuất bản (NXB) Kim Đồng ấn hành, góp phần nhắc nhớ thế hệ trẻ về một thời hoa lửa, tự hào về khí phách Việt Nam, biết ơn các thế hệ cha anh đi trước, và trân trọng nền hòa bình mà chúng ta đang sống hôm nay.
Việt Nam: một trong số ít quốc gia có năng lực sản xuất tấm tấm bán dẫn

Mới đây, hơn 100 công ty từ Úc và Việt Nam đã hội tụ tại Hội nghị Thượng đỉnh Kinh tế Xanh tại TP. Hồ Chí Minh để thảo luận về năng lượng xanh, công nghệ, giáo dục và tài chính.
Bưu điện Việt Nam sẵn sàng chi trả lương hưu cho hơn 3,3 triệu người sau nghỉ lễ 30/4 - 1/5

Trong kỳ chi trả lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội tháng 05/2024, Bưu điện Việt Nam sẽ thực hiện chi trả cho hơn 3.3 triệu người hưởng với tổng số tiền là trên 18.000 tỷ đồng.
Cách bảo vệ từ bên trong và ngoài tổ chức trước tấn công ransomware

Việc thực hiện, triển khai đúng cách, đúng quy trình các giải pháp ứng cứu sự cố an ninh mạng, đảm bảo an toàn thông tin (ATTT) sẽ góp phần phòng, ngừa, giảm thiệt hại các sự mạng không mong muốn.
IKEA sử dụng AI để nâng cao trải nghiệm của khách hàng như thế nào?

IKEA, một trong những nhà bán lẻ nội thất hàng đầu trên toàn cầu, luôn tiên phong trong việc áp dụng công nghệ vào hoạt động kinh doanh của mình. Trong đó, trí tuệ nhân tạo (AI) và thực tế tăng cường đã được sử dụng một cách thành công để cải thiện trải nghiệm và dịch vụ khách hàng.
Ngân hàng phát triển nền tảng số đa kênh toàn diện khép kín

Theo TPBank, ngân hàng này đã đạt được quy trình liền mạch 100% cho hơn 200 sản phẩm ngân hàng trực tuyến tự phục vụ và giảm 95% thời gian gián đoạn xuống chỉ còn vài phút mỗi tháng.