Hướng dẫn sử dụng AI trong giáo dục đại học: Kinh nghiệm từ Đại học Mỹ và gợi ý cho Việt Nam

Đại học (ĐH) Texas (The University of Texas at Austin) đã tiên phong đưa ra một bộ hướng dẫn chi tiết về việc sử dụng AI trong giảng dạy và học tập, cung cấp một mô hình tham chiếu quan trọng cho các trường đại học khác trên thế giới, trong đó có Việt Nam.

Hướng dẫn này nhấn mạnh rằng AI có thể là một công cụ hữu ích trong môi trường giáo dục ĐH nhưng cần được sử dụng một cách có kiểm soát.

Một là, AI có thể hỗ trợ sinh viên trong việc tìm kiếm ý tưởng, soạn thảo văn bản và phân tích dữ liệu, giúp nâng cao hiệu quả học tập và nghiên cứu. Tuy nhiên, AI không thể thay thế tư duy phản biện và khả năng sáng tạo của con người. Do đó, các trường ĐH cần có chính sách rõ ràng để hướng dẫn sinh viên về cách sử dụng AI một cách có trách nhiệm, tránh việc lệ thuộc hoặc sao chép máy móc từ các công cụ AI.

Hai là, tính minh bạch và đạo đức trong sử dụng AI là yếu tố cốt lõi. Sinh viên phải công khai khi sử dụng AI trong các bài tập, bài nghiên cứu và tuân thủ các quy tắc trích dẫn tương ứng. Các trường ĐH cũng cần hướng dẫn giảng viên trong việc đánh giá những sản phẩm học thuật có sự hỗ trợ của AI để đảm bảo công bằng và trung thực trong học tập (OpenAI, 2025).

Tại Việt Nam, việc ứng dụng AI trong giáo dục ĐH đang ở giai đoạn khởi đầu, nhưng có tiềm năng lớn nếu được triển khai một cách bài bản. Hiện nay, một số trường ĐH đã bước đầu thử nghiệm việc sử dụng AI trong giảng dạy, như ứng dụng ChatGPT để hỗ trợ sinh viên phân tích văn bản, sử dụng AI để tạo đề thi hoặc đánh giá bài luận.

Tuy nhiên, hầu hết các trường vẫn chưa có chính sách cụ thể về việc sử dụng AI trong đào tạo, dẫn đến những lo ngại về tính trung thực học thuật và sự khác biệt trong cách tiếp cận giữa các giảng viên.

Học hỏi từ kinh nghiệm của ĐH Texas, các trường ĐH ở Việt Nam có thể xây dựng bộ hướng dẫn AI theo hướng linh hoạt nhưng chặt chẽ. Trước hết, các trường cần xác định rõ những lĩnh vực nào có thể cho phép AI hỗ trợ, chẳng hạn như viết lách, phân tích dữ liệu, hoặc hỗ trợ giảng dạy. Đồng thời, cần đưa ra các giới hạn rõ ràng, chẳng hạn AI không thể được sử dụng để tạo ra nội dung hoàn chỉnh trong luận văn, bài thi hoặc các nghiên cứu mang tính chất học thuật mà không có sự kiểm chứng từ con người.

Ngoài ra, cần xây dựng cơ chế đánh giá phù hợp, trong đó AI có thể được xem như một công cụ bổ trợ thay vì là nguồn tạo nội dung chính.

Một điểm quan trọng khác là các trường ĐH cần nâng cao nhận thức của cả giảng viên và sinh viên về việc sử dụng AI một cách có trách nhiệm. Việc tổ chức các hội thảo, khóa học về AI và đạo đức công nghệ sẽ giúp tạo ra một môi trường học thuật minh bạch và có định hướng rõ ràng.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích sinh viên tiếp cận AI không chỉ với tư cách là người sử dụng mà còn với vai trò nhà nghiên cứu, phát triển các ứng dụng AI trong giáo dục và các lĩnh vực chuyên môn khác.

Trong bối cảnh AI ngày càng trở thành một phần không thể thiếu trong giáo dục, việc xây dựng chính sách rõ ràng và có định hướng là điều cần thiết. Hướng dẫn từ ĐH Texas tại Austin cho thấy rằng AI không nên bị CẤM hoàn toàn trong môi trường học thuật, nhưng cũng không thể được sử dụng một cách TÙY TIỆN.

Đây là bài học quan trọng mà các trường ĐH ở Việt Nam có thể tham khảo để xây dựng một hệ sinh thái giáo dục hiện đại, trong đó, AI trở thành công cụ hỗ trợ học tập và nghiên cứu thay vì là yếu tố gây ra những lo ngại về tính trung thực học thuật./.