Mớ rau, con cá: Ông chủ triệu USD đua cùng mẹt hàng chợ xanh

Bò Mỹ, tôm hùm, thịt lợn, rau củ... lên sàn

Gần 1 tháng nay, chị Đỗ Thu Hải (quận 3, TP.HCM) thường xuyên đi chợ online để mua thực phẩm tươi sống. Chị cho hay, từ khi dịch bệnh, các chợ đóng cửa, siêu thị cũng xa nên đảm bảo an toàn chị đặt mua rau củ quả, thịt, cá trên các sàn thương mại điện tử. Chị mua mỗi lần khoảng 1 triệu đồng, đủ cho gia đình trong vòng 1 tuần.

Trước đây, đồ ăn thức uống hàng ngày, chị Hải đều mua ở chợ và cửa hàng tiện lợi ngay đầu phố. Mua thịt cá online không được nhìn tận mắt, sờ tận tay khiến chị từng lo lắng. Tuy nhiên, tình thế hiện nay khó có lựa chọn nào khác. Theo chị Hải, các mặt hàng thực phẩm tươi sống khá đa dạng, từ rau củ quả, thịt lợn, cá tôm tới đồ nhập khẩu như thịt bò Mỹ, Úc, tôm hùm,...

Bà Nguyễn Thị Minh Huyền, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), cho biết: “Với tình hình dịch bệnh Covid-19 còn diễn biến phức tạp, phải khẳng định việc tổ chức phân phối tại các kênh truyền thống, mở cửa lại các chợ là vô cùng quan trọng. Bên cạnh đó là sự hỗ trợ của kênh thương mại điện tử, giúp người dân có thể mua sắm một cách thuận lợi tại nhà và giảm thiểu tối đa nguy cơ lây nhiễm”.

"Dịch Covid-19 kéo dài gây ra những xáo trộn trong cuộc sống của nhiều người, nhưng mặt khác lại thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ và tạo ra những thay đổi đáng kể trong thói quen tiêu dùng của người Việt", phía Grab nhận định.

Việc bán thực phẩm tươi sống thường được các sàn ít quan tâm do điều kiện vận chuyển. Năm 2020, ảnh hưởng của dịch bệnh, các sàn bắt đầu triển khai bán tạp hoá đồ khô như mỳ tôm, bánh kẹo,... sau đó là rau rủ quả khi phối hợp với các địa phương giải cứu nông sản.

Nhờ kinh nghiệm đó, nhanh chóng nắm bắt cơ hội, các sàn tung thêm nhóm hàng thực phẩm tươi sống gồm thịt heo, thịt bò trong nước và nhập khẩu, rau củ quả. Một số sàn còn chọn cách kết nối với các nhà cung cấp chuyên về thịt mát, thực phẩm tươi sống nhập khẩu.

Theo khảo sát, 4 sàn thương mại điện tử lớn là Lazada, Shopee, Tiki, Sendo đều có gian hàng thực phẩm tươi sống phục vụ khách hàng tại Hà Nội và TP.HCM. Các mặt bàng được bán bao gồm thịt, cá, trứng, rau củ quả,... Hai sàn thương mại điện tử của bưu chính là Postmart và Vỏ sò cũng triển khai mảng này.

Tổng giám đốc Lazada Việt Nam - ông James Dong, cho biết, thông qua tăng cường hợp tác với các doanh nghiệp và tận dụng tối đa nguồn lực cung ứng (logistics), sàn sẽ mang những thực phẩm tươi, sạch như trái cây, rau củ, thịt cá đến tận nhà cho khách hàng, đơn được giao trong vòng 2h đồng hồ.

Trên Shopee cũng bán nhiều loại rau củ quả phục vụ nhu cầu của khách hàng trong đợt giãn cách. Sàn này từng kết hợp với Now triển khai dịch vụ đi chợ hộ, nhưng hiện đã dừng.

Tương tự, Tiki và Sendo đều có bán thịt cá, trái cây, rau củ quả từ nội đến ngoại. Trên Tiki, sản phẩm thuộc nhóm hàng hoá tươi sống bán khá đa dạng, từ trái cây, rau củ, thịt, thực phẩm khô đến hải sản như tôm hùm, hàu sữa,... Ngành hàng này trên Tiki đưa ra các tiêu chí như thực phẩm tươi ngon hàng ngày, giao hàng trong 3 giờ, sản phẩm chính hiệu, đảm bảo nguồn gốc.

Doanh thu tăng đột biến

Dữ liệu của iPrice cho biết, các mặt hàng nhu yếu phẩm, tạp hóa trên các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam tăng trưởng nóng. Trong khi đó, nhóm hàng này từ trước đến nay vốn không phải là mặt hàng chủ lực của các sàn.

Số liệu ghi nhận tại một số sàn cho thấy, lượng đơn hàng tăng đột biến trong những ngày giãn cách xã hội. Tiki đã tiêu thụ khoảng 10 tấn rau của quả và 10.000 đơn/ngày với mặt hàng thiết yếu. Các sản phẩm tiêu dùng thiết yếu trên Shopee tăng mạnh, khoảng 30 tấn/ngày. Lazada có sản lượng tiêu thụ trung bình 5-10 tấn/ngày với rau xanh và thực phẩm chế biến.

Việc các sàn thương mại điện tử mở ngành hàng thực phẩm là cơ hội mở rộng kênh phân phối cho các trang trại, nhà cung ứng thị sạch, thực phẩm hữu cơ. Anh Minh Tân, chủ gian hàng Foodmap, cho biết từ đầu 2021, số lượng đơn hàng thực phẩm tươi sống và nông sản tăng trưởng mạnh. Riêng tuần qua, sức mua tăng gấp 4-5 lần so với bình thường.

Tương tự, chị Đoàn Thanh Tuyền chia sẻ, gian hàng TopMeal đang xử lý 500-600 đơn hàng thịt heo đông lạnh mỗi ngày.

Do ảnh hưởng dịch bệnh, shipper không thể tập trung quá đông trước cửa hàng. Thời gian xử lý sẽ lâu hơn. Để tránh tình trạng đơn hàng trì trệ, đội ngũ nhân viên sẽ nhắn tin báo để người mua yên tâm rằng sản phẩm đang được chuẩn bị và vận chuyển đến tay họ sớm nhất.

Mặc dù thích ứng nhanh, nhưng các sàn thương mại điện tử vẫn phải đối mặt với nhiều thách thức khi cạnh tranh với chợ truyền thống và siêu thị.

Đại diện một sàn thương mại điện tử nhận xét, việc bán hàng đều phụ thuộc vào các nhà cung cấp, sàn chỉ là trung gian nên có hiện tượng đơn hàng bị giao chậm hoặc sai sót, khiến niềm tin khách hàng bị giảm sút. Việc giao hàng cũng là một điểm yếu khi lượng shipper giảm mạnh vì dịch. Nhiều đơn hàng không thể giao sớm, dẫn tới tình trạng quá tải.

Ông Nguyễn Mạnh Tấn - Giám đốc tiếp thị Haravan, cho rằng, vấn đề lớn nhất khi bán nông sản, thực phẩm tươi sống qua sàn là khâu đóng gói, bảo quản, vận chuyển phải vừa đảm bảo chất lượng hàng hóa, vừa có chi phí tối ưu. Thường thì giá trị đơn hàng nông sản thấp nhưng thể tích sản phẩm lại cao, dẫn đến chi phí đóng gói, vận chuyển cũng cao.

Theo ông Tấn, ngoại trừ những chương trình giải cứu, hỗ trợ nông sản, một số sàn, doanh nghiệp chấp nhận giảm lãi để tạo hình ảnh tốt, sau đó phải tính lại bài toán chi phí.

Mặc dù ngành hàng thực phẩm tươi sống bán trên sàn còn khá khiêm tốn nhưng đang mở ra nhiều kỳ vọng. Theo khảo sát của Haravan, trong quý I/2021, nhu cầu mua thực phẩm online tăng khoảng 65% so với cùng kỳ năm ngoái và dự đoán mức tăng trong quý II/2021 cũng tương ứng. Mức tăng này là cao đối với ngành thực phẩm, nhưng so với tổng thể thị trường thì còn thấp.

Nếu tổng doanh số của thị trường bán lẻ Việt Nam là 200 tỷ USD thì thương mại điện tử chiếm khoảng 10 tỷ USD. Nhưng ngành nông sản, thực phẩm trước giờ bán online chưa đến 1 tỷ USD. Với mức tăng 65%, so với tổng thị trường bán lẻ, cũng chỉ chiếm 0,5%. Với đà tăng được ghi nhận trong tháng 6/2021, mức tăng của nông sản, thực phẩm bán qua sàn trong năm nay có thể gấp đôi và đây là tín hiệu tốt.