Phân quyền, phân cấp lĩnh vực QLNN của Bộ KH&CN: Những thẩm quyền được chuyển giao giữa Trung ương và địa phương

Đây là lần đầu tiên, một văn bản pháp quy của ngành KH&CN quy định rõ ràng, đầy đủ và tách bạch hai việc "phân quyền" và "phân cấp", đặt nền móng cho việc chuyển giao thẩm quyền hiệu quả giữa Trung ương và địa phương.

Nghị định này quy định thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, người có thẩm quyền trong lĩnh vực quản lý Nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) được quy định tại luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, nghị định của Chính phủ, quyết định của Thủ tướng Chính phủ cần điều chỉnh để thực hiện phân quyền, phân cấp.

Trong đó, Nghị định nêu rõ quy định về phân quyền trong lĩnh vực viễn thông; lĩnh vực sở hữu trí tuệ; KH&CN và phân cấp trong lĩnh vực viễn thông; lĩnh vực tần số vô tuyến điện; CNTT, chuyển đổi số; sở hữu trí tuệ; năng lượng nguyên tử; tiêu chuẩn đo lường, chất lượng; KH&CN.

Theo nội dung Nghị định, tổng số nhiệm vụ được phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực KH&CN là 78. Trong đó, 16 nhiệm vụ được phân quyền – tức là địa phương được trao toàn quyền quyết định và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện; 62 nhiệm vụ được phân cấp – địa phương được giao thực hiện nhưng vẫn trong khuôn khổ giám sát, chỉ đạo từ Bộ KH&CN.

UBND cấp tỉnh cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại, gia hạn, thu hồi giấy phép kinh doanh dịch vụ viễn thông

Về các nhiệm vụ phân quyền, Nghị định chuyển giao thẩm quyền quyết định một số nội dung cho UBND cấp tỉnh theo luật định. Cụ thể như:

Trong lĩnh vực viễn thông, UBND cấp tỉnh có thẩm quyền cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại, gia hạn, thu hồi giấy phép kinh doanh dịch vụ viễn thông, buộc chấm dứt hoạt động cung cấp dịch vụ viễn thông cố định mặt đất trong phạm vi địa phương.

Lĩnh vực sở hữu trí tuệ (SHTT), UBND tỉnh có thẩm quyền ghi nhận tổ chức đáp ứng điều kiện kinh doanh dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp, ghi nhận cá nhân đáp ứng điều kiện hành nghề dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp, xóa tên tổ chức dịch vụ đại diện sở hữu công nghiệp, xóa tên người đại diện sở hữu công nghiệp, xử lý đơn đăng ký hợp đồng chuyển quyền sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp và ra quyết định bắt buộc chuyển giao quyền sử dụng sáng chế.

Đối với lĩnh vực KH&CN, địa phương có thể tự thẩm định và phê duyệt các nhiệm vụ nghiên cứu KH&CN cấp tỉnh, phù hợp định hướng phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Đối với chuyển giao công nghệ, địa phương được phân quyền thẩm định, phê duyệt các hợp đồng chuyển giao công nghệ, cho phép thành lập tổ chức, chi nhánh khoa học có yếu tố nước ngoài.

UBND tỉnh là đầu mối tổ chức thẩm định các thiết kế cơ sở và thiết kế chi tiết của các dự án đầu tư ứng dụng CNTT

Về các nhiệm vụ phân cấp cho địa phương, Nghị định xác định 7 lĩnh vực trọng tâm, gồm:

Trong lĩnh vực viễn thông, UBND cấp tỉnh được giải quyết tranh chấp trong kinh doanh dịch vụ viễn thông, cấp phép, tiếp nhận thông báo cung cấp dịch vụ và xử lý việc ngừng kinh doanh dịch vụ viễn thông cố định mặt đất trong phạm vi địa phương.

UBND cấp tỉnh cũng có quyền cấp, sửa đổi, bổ sung, gia hạn hoặc thu hồi giấy chứng nhận kết nối cung cấp dịch vụ nội dung thông tin trên mạng viễn thông di động, kể cả đình chỉ hoạt động nếu tổ chức vi phạm quy định. Ngoài ra, cơ quan này cũng sẽ thực hiện việc phân bổ và thu hồi số thuê bao di động H2H theo phương thức đấu giá.

Trong lĩnh vực tần số vô tuyến điện (VTĐ), địa phương được trao thẩm quyền quản lý toàn bộ quy trình cấp, gia hạn, thu hồi giấy phép sử dụng tần số và thiết bị VTĐ cho các loại đài, bao gồm đài VTĐ trên tàu cá, đài nghiệp dư, đài tàu nội địa và mạng thông tin vô tuyến nội bộ...

Trong lĩnh vực CNTT và chuyển đổi số, UBND tỉnh là đầu mối tổ chức thẩm định các thiết kế cơ sở và thiết kế chi tiết của các dự án đầu tư ứng dụng CNTT nhóm A sử dụng ngân sách Nhà nước tại địa phương.

Nội dung thẩm định thiết kế cơ sở gồm: Sự phù hợp về thành phần, quy cách của thiết kế cơ sở so với quy định của pháp luật, như: thuyết minh thiết kế cơ sở, các sơ đồ thiết kế cơ sở, các tài liệu khảo sát và các hồ sơ khác theo quy định của pháp luật có liên quan; Sự tuân thủ với Khung kiến trúc Chính phủ điện tử, Chính phủ số hoặc khung kiến trúc số cấp bộ hoặc khung kiến trúc số cấp tỉnh; Sự phù hợp của việc lựa chọn phương án công nghệ, kỹ thuật, thiết bị; Sự phù hợp của thiết kế cơ sở trong việc kết nối, liên thông, chia sẻ dữ liệu với các hệ thống thông tin, phần cứng, phần mềm, cơ sở dữ liệu liên quan;…

Trong lĩnh vực SHTT, cấp địa phương giữ vai trò chủ chốt trong việc cấp phó bản và cấp lại văn bằng bảo hộ, đăng ký hợp đồng chuyển quyền sử dụng, tổ chức kiểm tra nghiệp vụ đại diện và giám định sở hữu công nghiệp, cũng như cấp và thu hồi chứng chỉ hành nghề tương ứng...

Đối với lĩnh vực năng lượng nguyên tử, UBND cấp tỉnh được giao quyền cấp phép sử dụng các thiết bị bức xạ chụp cắt lớp vi tính tích hợp với PET/CT, SPECT/CT, các thiết bị phát tia X dùng trong phân tích, kiểm tra an ninh hoặc hiển vi điện tử.

Ngoài ra, tỉnh còn thực hiện cấp chứng chỉ nhân viên bức xạ và tiếp nhận khai báo thiết bị bức xạ theo quy trình nghiêm ngặt, đảm bảo quản lý an toàn bức xạ hạt nhân theo quy định tại Nghị định số 142/2020/NĐ-CP.

Với lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, chính quyền địa phương có trách nhiệm cấp mới, sửa đổi, cấp lại hoặc thu hồi các giấy chứng nhận liên quan đến dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm, giám định và chứng nhận hệ thống quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa.

Cuối cùng, lĩnh vực KH&CN ghi nhận vai trò của UBND cấp tỉnh trong việc hướng dẫn, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho ban quản lý khu công nghệ cao, xin ý kiến Thủ tướng Chính phủ về việc chấp thuận công nghệ, sản phẩm của dự án cơ sở nghiên cứu và phát triển công nghệ cao, và thực hiện các thủ tục cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại giấy chứng nhận đủ điều kiện hoạt động đánh giá, giám định công nghệ,...

Ngoài ra, 106 nhiệm vụ còn lại không được phân quyền hoặc phân cấp. Những nhiệm vụ này phần lớn thuộc nhóm vĩ mô - như xây dựng chiến lược, quy hoạch, chính sách phát triển ngành, ban hành văn bản quy phạm pháp luật, hoặc thuộc nhóm vi mô nhưng có phạm vi quốc gia, liên quan đến điều ước quốc tế, quốc phòng, an ninh… Đây là các lĩnh vực cần đảm bảo tính thống nhất, đồng bộ và có sự kiểm soát chặt chẽ từ Trung ương như: SHTT, kiểm định, thử nghiệm, quản lý tổ chức KH&CN, thẩm định hồ sơ chuyển giao công nghệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng.

Đáng chú ý, Nghị định còn ban hành 6 Phụ lục theo hướng cải cách thủ tục hành chính, với 86 nội dung được cắt giảm về hồ sơ và thời gian xử lý.

Các lĩnh vực gồm: Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (33 nội dung), Tần số VTĐ (9 nội dung), Công nghệ cao (15 nội dung), SHTT (17 nội dung), Chuyển giao công nghệ (4 nội dung), và Đăng ký hoạt động KH&CN (8 nội dung)./.