Quản lý tài nguyên Internet tại Việt Nam tạo môi trường kinh doanh bình đẳng

Ngày 09/11/2024, Nghị định số 147/2024/NĐ-CP về việc quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng thay thế Nghị định số 72/2013/NĐ-CP và Nghị định 27/2018/NĐ-CP đã được Thủ tướng Chính phủ ký ban hành. Nghị định áp dụng đối với tổ chức, cá nhân trong nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có liên quan đến việc quản lý, cung cấp, sử dụng dịch vụ Internet và thông tin trên mạng.

Theo đó, Nghị định đã bổ sung các quy định hướng dẫn chi tiết một số quy định về quản lý tài nguyên Internet tại Luật Viễn thông sửa đổi 2023 bao gồm các quy định về quản lý tài nguyên Internet (quy hoạch, phân bổ, cấp, đăng ký, sử dụng thu hồi quyền sử dụng, hoàn trả tài nguyên Internet; giải quyết tranh chấp về đăng ký, sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn”); dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền; trạm trung chuyển Internet quốc gia VNIX.

Nghị định giúp quản lý các hoạt động trên Internet hiệu quả

Về quản lý tài nguyên Internet, điểm mới của Nghị định là quy định đầy đủ, đồng bộ, bao quát về dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền; điều kiện, quyền và nghĩa vụ của các doanh nghiệp (DN) cung cấp dịch vụ đăng ký duy trì tên miền (dịch vụ có điều kiện theo quy định tại Phụ lục 4 Luật Đầu tư) đúng theo hiện trạng thực tế về cung cấp dịch vụ hiện nay (gồm dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền “.vn”; dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền quốc tế trong đó có hoạt động cung cấp dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền quốc tế xuyên biên giới; hoạt động của tổ chức quản lý đuôi tên miền cấp cao dùng chung New gtld tại Việt Nam), đảm bảo quy định về dịch vụ kinh doanh có điều kiện với các quy định bình đẳng đối với tên miền “.vn” và tên miền quốc tế.

Trao đổi với PV Tạp chí TT&TT, đại diện VNNIC cho biết, các quy định về quản lý tài nguyên Internet trong Nghị định là quy định pháp lý hiệu quả để hiện thực hóa các mục tiêu.

Một là cải cách thủ tục hành chính, trực tuyến hóa các thủ tục cho người dân, tổ chức, DN, tạo điều kiện dễ dàng, thuận lợi trong đăng ký, sử dụng tài nguyên Internet.

Hai là điều chỉnh các hoạt động cung cấp dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền để tạo điều kiện cho DN cung cấp dịch vụ trong nước phát triển lành mạnh và cạnh tranh bình đẳng giữa các DN trong nước và các DN nước ngoài; Góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi số (CĐS) tại Việt Nam an toàn, bền vững thông qua thiết lập môi trường kinh doanh công bằng, minh bạch và ngăn chặn các hành vi lợi dụng hoạt động, dịch vụ trên Internet để thực hiện các hoạt động vi phạm pháp luật.

Ba là điều chỉnh quy định xử lý tranh chấp tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” để đồng bộ hơn nữa với mô hình quy định giải quyết tranh chấp tên miền theo thông lệ quốc tế, phù hợp với chính sách giải quyết tranh chấp tên miền của Tổ chức quản lý tên miền quốc tế (ICANN).

Bốn là xác định rõ vai trò của Trạm trung chuyển Internet quốc gia (VNIX) để đảm bảo an toàn và hoạt động liên tục của mạng Internet Việt Nam, phát triển theo mô hình quốc tế, tăng cường kết nối, phát triển nội dung trong nước, hỗ trợ các DN mới, nhỏ.

Các trường hợp được khuyến khích cung cấp tên miền và bị thu hồi tên miền

Theo quy định của Luật Viễn thông, tài nguyên Internet là tập hợp tên miền, địa chỉ Internet, số hiệu mạng và tên, số khác thuộc quyền quản lý của Việt Nam, bao gồm tài nguyên Internet Việt Nam và tài nguyên Internet quốc tế được các tổ chức quốc tế phân bổ cho tổ chức, cá nhân sử dụng tại Việt Nam.

Theo quy định tại Nghị định số 147, các cơ quan, tổ chức, DN, cá nhân đều có quyền đăng ký tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” và tên miền quốc tế.

Trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, DN, cá nhân sử dụng tài nguyên Internet là: Đăng ký và sử dụng tài nguyên Internet theo quy định của pháp luật; Chịu trách nhiệm trước pháp luật về thông tin đăng ký, bao gồm tính chính xác, tính trung thực của thông tin và bảo đảm không xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, DN, cá nhân khác; Chịu trách nhiệm về việc quản lý, sử dụng tài nguyên Internet theo quy định của pháp luật.

Để khuyến khích, hỗ trợ người dân, DN hiện diện trực tuyến trên Internet, đại diện VNNIC cho biết: Nghị định 147 có nội dung quy định “Công dân Việt Nam từ đủ 18 tuổi đến đủ 23 tuổi được ưu tiên, hỗ trợ trong đăng ký sử dụng tên miền cấp 3 dưới “.id.vn” bao gồm: miễn, giảm lệ phí đăng ký sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn”; miễn, giảm phí duy trì sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” trong thời hạn cụ thể theo quy định của pháp luật về phí, lệ phí.

DN và hộ kinh doanh có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh theo quy định của pháp luật được ưu tiên, hỗ trợ trong đăng ký sử dụng tên miền cấp 3 dưới “.biz.vn” bao gồm: miễn, giảm về lệ phí đăng ký sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn”; miễn, giảm phí duy trì sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” trong thời hạn cụ thể theo quy định của pháp luật về phí, lệ phí”.

“Các quy định nêu trên hướng tới môi trường đăng ký sử dụng tài nguyên Internet, hoạt động mạng, dịch vụ Internet tin cậy, an toàn, bền vững”, đại diện VNNIC nhấn mạnh.

Cụ thể, đối với tổ chức, cá nhân có thể tự lựa chọn đăng ký sử dụng tài nguyên Internet theo quy định pháp luật; có quy định rõ ràng về đăng ký sử dụng, thông tin, trách nhiệm của chủ thể; rõ ràng về địa chỉ, tổ chức cung cấp dịch vụ đăng ký, duy trì tài nguyên Internet; bảo đảm quyền lợi hợp pháp trong đăng ký sử dụng tài nguyên Internet.

Đối với DN cung cấp dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền, Nghị định tạo môi trường kinh doanh công bằng, bình đẳng giữa DN trong nước, DN nước ngoài, có quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ xuyên biên giới; khung pháp lý quy định rõ ràng và đầy đủ điều kiện, quyền hạn, trách nhiệm của DN trong cung cấp dịch vụ.

Đối với cơ quan quản lý nhà nước (QLNN): Nâng cao hiệu quả QLNN thông qua các quy định đồng bộ, đầy đủ về quản lý, đăng ký, sử dụng tài nguyên Internet.

Những biện pháp xử lý đối với các trường hợp vi phạm

Theo VNNIC, các hành vi vi phạm quy định tại Nghị định số 147 bị các cơ quan có thẩm quyền xem xét xử phạt theo các quy định về xử phạt hành chính lĩnh vực TT&TT.

Thực hiện chức năng quản lý tài nguyên Internet quốc gia (tên miền, địa chỉ IP, số hiệu mạng), VNNIC sẽ thực hiện các biện pháp đối với tài nguyên Internet (tạm ngừng, thu hồi, giữ nguyên hiện trạng) theo yêu cầu xử lý vi phạm của các cơ quan có thẩm quyền.

Cụ thể, đầu tiên sẽ tạm ngừng hoạt động tên miền là việc áp dụng biện pháp kỹ thuật cần thiết để ngừng hoạt động của tên miền hoặc ngăn chặn truy cập tới nguồn thông tin vi phạm trong một khoảng thời gian, phục vụ công tác xử lý vi phạm và công tác quản lý về tài nguyên Internet;

Thu hồi tên miền là việc áp dụng biện pháp kỹ thuật cần thiết để xóa bỏ quyền sử dụng tên miền của chủ thể, phục vụ công tác xử lý vi phạm, giải quyết tranh chấp và công tác quản lý về tài nguyên Internet;

Giữ nguyên hiện trạng đăng ký, sử dụng tên miền là việc áp dụng biện pháp kỹ thuật cần thiết để ngăn chặn việc thay đổi chủ thể đăng ký sử dụng hoặc thay đổi Nhà đăng ký quản lý tên miền phục vụ công tác xử lý vi phạm, giải quyết tranh chấp tên miền.

Thứ hai, Nghị định 147 quy định tên miền bị xử lý tạm ngừng hoạt động trong các trường hợp:

Theo yêu cầu bằng văn bản của cơ quan điều tra hoặc cơ quan nhà nước (CQNN) có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về an ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao để ngăn chặn kịp thời các hành vi sử dụng tên miền xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội theo quy định của pháp luật;

Theo yêu cầu bằng văn bản thực thi quyết định áp dụng các biện pháp ngăn chặn và bảo đảm xử lý vi phạm hành chính của cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về TT&TT hoặc thanh tra chuyên ngành khác;

Các trường hợp thông tin đăng ký sử dụng tên miền không chính xác, không xác định được chủ thể đăng ký sử dụng tên miền; hồ sơ đăng ký sử dụng tên miền không đầy đủ, không chính xác; tên miền đăng ký không đúng quy định quản lý về cấu trúc, đối tượng đăng ký sử dụng;

Chủ thể đăng ký, sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” không thực hiện việc nộp đủ phí duy trì sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” theo quy định của pháp luật về phí và lệ phí.

Thứ ba, Nghị định 147 quy định tên miền bị thu hồi trong các trường hợp: Thực hiện yêu cầu thu hồi tên miền tại quyết định, bản án, phán quyết giải quyết tranh chấp tên miền của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền hoặc tại văn bản hòa giải thành theo quy định của pháp luật về hòa giải; thực hiện quyết định của Bộ trưởng Bộ TT&TT đối với các trường hợp thu hồi tên miền phục vụ lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh hoặc không còn phù hợp quy hoạch tài nguyên Internet quy định tại Luật Viễn thông; thực hiện quyết định xử phạt vi phạm hành chính của cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính về thông tin và truyền thông hoặc thanh tra chuyên ngành khác có áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả là thu hồi tên miền hoặc áp dụng hình thức xử phạt bổ sung tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm; thực hiện yêu cầu bằng văn bản của cơ quan điều tra hoặc CQNN có thẩm quyền theo quy định để ngăn chặn kịp thời các hành vi sử dụng tên miền xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, việc thu hồi tên miền còn áp dụng với tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” không nộp đủ phí duy trì sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày đến hạn nộp phí. Cùng với đó là các trường hợp thông tin đăng ký sử dụng tên miền không chính xác, không xác định được chủ thể đăng ký sử dụng tên miền mà chủ thể không cập nhật, bổ sung hoặc hoàn thiện thông tin; tên miền đăng ký không đúng quy định quản lý về cấu trúc, đối tượng đăng ký sử dụng; chủ thể tên miền là tổ chức, DN đã giải thể, phá sản, không còn tồn tại mà không có sự chuyển quyền sử dụng hợp lệ sang chủ thể khác theo quy định của pháp luật; cá nhân đã qua đời mà không có sự chuyển quyền sử dụng hợp lệ sang chủ thể khác theo quy định của pháp luật.

Thứ tư, Nghị định 147 quy định tên miền được giữ nguyên hiện trạng khi có yêu cầu bằng văn bản của các cơ quan, tổ chức có thẩm quyền về xử lý vi phạm, giải quyết tranh chấp về đăng ký, sử dụng tên miền quốc gia Việt Nam “.vn” theo quy định của pháp luật.

Đưa quy định mới vào cuộc sống

Để các quy định mới đi vào cuộc sống, VNNIC cho biết sẽ tập trung truyền thông chính sách. Trước tiên là các hoạt động tập huấn, đào tạo, phổ biến quy định pháp luật đối với các Nhà đăng ký tên miền “.vn”, Nhà đăng ký tên miền quốc tế tại Việt Nam, là các DN cung cấp dịch vụ đăng ký, duy trì tên miền.

Tiếp theo, VNNIC, sẽ đổi mới công tác nghiệp vụ quản lý tài nguyên Internet tại Việt Nam trên cơ sở những biện pháp nghiệp vụ hiệu quả đang được triển khai; Đẩy mạnh CĐS, ứng dụng công nghệ mới (AI/ML…), nâng cấp và hoàn thiện các hệ thống kỹ thuật tạo sự đơn giản, thuận tiện cho người dân, DN và nâng cao năng lực quản lý nhà nước thông qua CĐS, xây dựng môi trường Internet an toàn, lành mạnh./.