Thực tiễn cho thấy, trong bối cảnh CMCN 4.0 đang phát triển mạnh mẽ, người lao động rất cần đến những kỹ năng phù hợp để tận dụng quá trình chuyển đổi số (CĐS). Người dùng cần có kỹ năng và năng lực để tiết kiệm thời gian tối đa và quản lý thông tin được thu thập qua các nền tảng số. Nếu không có kỹ năng số, rủi ro lớn là mất việc làm trong tương lai. Ứng dụng công nghệ số dự kiến sẽ loại bỏ không ít lao động có kỹ năng thấp và trung bình.
Tại Việt Nam, ước tính từ 20 - 30% việc làm hiện nay đang có nguy cơ sẽ bị chuyển đổi hoặc biến mất trong vài năm tới, vì vậy, đào tạo lực lượng lao động cho những công việc mới đóng vai trò hết sức quan trọng.
Tuy nhiên, thiếu hụt kỹ năng vẫn tồn tại và là một vấn đề nghiêm trọng trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các nước đang phát triển và nhất là ở châu Phi. Điều này đòi hỏi các tổ chức giáo dục và nâng cao năng lực cùng với tất cả các bên liên quan khác cần nhanh chóng đổi mới, cải cách các chương trình đào tạo của họ. Chỉ khi đó, họ mới có thể trang bị cho lực lượng lao động những kỹ năng cần thiết, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của các quốc gia trong kỷ nguyên số.
Đào tạo năng lực kỹ thuật số
Theo Ủy ban Phát triển Khoa học và Công nghệ của Liên hợp quốc (CSTD), "các kỹ năng số" bao gồm những năng lực không thể thiếu mà bất kỳ cá nhân nào cũng cần để sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) một cách hiệu quả trong cuộc sống cá nhân hoặc nghề nghiệp của họ.
Để tham gia tích cực vào cuộc sống số hiện đại, mọi người cần có một loạt các kỹ năng số.
Nhìn theo hướng tích cực, dịch bệnh COVID-19 vẫn là một 'cú hích' thúc đẩy nhu cầu về các giải pháp và năng lực số. Với sự phát triển như vũ bão của các công nghệ như dữ liệu lớn, IoT, công nghệ thực tế ảo, robot,… một số kỹ năng số đã trở thành điều bắt buộc đối với một số ngành nghề.
Tại nước Anh, Thủ tướng đã tuyên bố rằng sẽ đầu tư mạnh mẽ vào việc đào tạo các kỹ năng số, nhằm đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp (DN). Đối với các Tiểu vương quốc Ả rập thống nhất, một số kế hoạch chú trọng trong thời gian sắp đến sẽ là đào tạo 1 triệu lập trình viên.
Giờ đây, khi chúng ta đang bắt đầu chứng kiến sự bùng nổ về các giải pháp, nền tảng, sản phẩm và dịch vụ số sau đại dịch COVID-19 thì nhu cầu về các quy trình kinh doanh số và lực lượng lao động có kỹ năng số cũng ngày càng gia tăng.
Theo nguồn tin từ website Digital Skills Global, top 5 kỹ năng số mà các nhà tuyển dụng đang tìm kiếm ngày nay và cả thời gian sắp đến là: lập trình, phát triển web và ứng dụng; phân tích kinh doanh số; thiết kế kỹ thuật số và trực quan hóa dữ liệu; quản trị dự án số; quản trị sản phẩm số.
Các loại kỹ năng số và khoảng cách
Các kỹ năng số có thể được chia thành 3 loại: cơ bản, trung cấp và nâng cao. Các kỹ năng số cơ bản liên quan đến những thao tác cơ bản với các thiết bị kỹ thuật số, giao tiếp qua email, tìm kiếm trên web và các giao dịch trực tuyến; trong khi các kỹ năng số trung cấp liên quan đến việc sử dụng chuyên nghiệp phần mềm kinh doanh và quản lý dữ liệu.
Các kỹ năng số nâng cao liên quan đến phân tích dữ liệu, phát triển phần mềm và năng lực tính toán cấp cao trong phạm vi những công nghệ mới nổi như trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy. Tùy thuộc vào từng ngữ cảnh, một số hồ sơ công việc yêu cầu các kỹ năng số cơ bản và trung cấp, trong khi các ngành công nghệ cao yêu cầu các kỹ năng số nâng cao hoặc chuyên biệt để duy trì động lực đổi mới.
Phần lớn các quốc gia phát triển, cùng với một số quốc gia châu Á và châu Mỹ Latinh, đã áp dụng những khuôn khổ để đo lường kỹ năng số cho người dân cũng như để hỗ trợ việc xây dựng các tài liệu giáo dục và đào tạo. Ngược lại, hầu hết các quốc gia châu Phi vẫn thiếu một khung kỹ năng số toàn diện.
Hơn một nửa số trẻ em trong độ tuổi đi học và thanh thiếu niên ở các nước đang phát triển không đạt được trình độ thông thạo tối thiểu về việc tính toán và đọc. Việc thiếu nền tảng kiến thức cơ bản này, ngay cả khi họ hoàn thành giáo dục tiểu học và trung học cơ sở, sẽ cản trở việc tiếp thu các kỹ năng số của họ.
Con đường phía trước
Đã đến lúc biến những thách thức về kỹ năng số thành cơ hội. Các công nghệ số mới và đang phát triển đang tạo ra hàng triệu việc làm, đòi hỏi mọi người phải trang bị những bộ kỹ năng số mới. Đối với sinh viên mới tốt nghiệp, cơ hội hiện đang rộng mở để bổ sung các kỹ năng số và chứng chỉ CNTT vào hồ sơ của mình nhằm lựa chọn những công việc tốt nhất.
Tuy nhiên, thành công của bất kỳ quốc gia nào trên hành trình này đều đòi hỏi sự đồng bộ ở cấp độ cao giữa tất cả các bên liên quan, từ các nhà lãnh đạo chính phủ đến người dân. Những người ra quyết định cần tạo ra một môi trường chính sách thuận lợi, trong khi các nhà cung cấp giáo dục cần giải quyết sự gia tăng nhu cầu kỹ năng số và khu vực tư nhân cần đầu tư vào lực lượng lao động cùng với xây dựng các cơ sở hạ tầng và giải pháp khác để cho phép chuyển đổi số bền vững.
Cần có các cuộc đối thoại với nhiều bên liên quan trong khu vực công và tư nhân để xác định các kỹ năng và năng lực số chính cho lực lượng lao động số trong tương lai. Hệ thống giáo dục cũng phải được điều chỉnh cho phù hợp với kỷ nguyên số để đáp ứng nhu cầu của từng quốc gia, khu vực và địa phương, với sự đầu tư đầy đủ vào giáo dục từ xa cho những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.
Tiến bộ không ngừng về công nghệ cùng nguồn thông tin khiến năng lực kỹ thuật số ngày càng trở nên cần thiết đối với mỗi người dân. Năng lực số ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả học tập, nâng cao kiến thức và năng suất lao động. Bộ kỹ năng này rất có giá trị, giúp thúc đẩy năng lực sáng tạo của mỗi người. Vì vậy, nâng cao kỹ năng số, mở rộng khả năng tiếp cận thế giới số phải là ưu tiên hàng đầu./.
