Tăng độ bao phủ thẻ chip trong hệ sinh thái thanh toán không tiền mặt

Hạ tầng công nghệ thanh toán thẻ tiếp tục được đầu tư

Phát biểu tại tọa đàm, ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thanh toán (NHNN) cho biết, tính đến thời điểm này có khoảng 122 triệu thẻ đang lưu hành, bao gồm cả thẻ cả nội địa lẫn cả quốc tế. Trong 9 tháng đầu năm 2021, số lượng thanh toán giao dịch nội địa của ngân hàng tăng tương ứng 30% về số lượng và 18% về giá trị so với cùng kỳ 2020.

Nhìn chung cơ sở hạ tầng kỹ thuật và công nghệ thanh toán thẻ trong năm qua tiếp tục được các ngân hàng, các trung gian thanh toán chú trọng đầu tư nâng cao chất lượng đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của người dân, doanh nghiệp.

Giao dịch qua hệ thống chuyển mạch thẻ và bù trừ điện tử do NAPAS quản lý vận hành, 9 tháng đầu năm 2021 tăng 96% về số lượng và 133% về giá trị so với cùng kỳ năm 2020. Hàng ngày NAPAS đã xử lý khối lượng giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt rất lớn cho nền kinh tế, lên tới 7.000.000 giao dịch tại thời điểm cao điểm cuối năm nay, phục vụ đắc lực cho các ngân hàng thương mại, các tổ chức trung gian thanh toán. Trong đó, gồm cả giao dịch ATM, giao dịch chuyển tiền 24/7. Hạ tầng thiết bị chấp nhận thẻ được cải thiện.

Bên cạnh đó, vấn đề pháp lý đối với thẻ chip và tình hình phát triển hệ sinh thái thẻ chip nội địa cũng được quan tâm. Cụ thể, Ngân hàng Nhà nước đã ban hành Thông tư số 41/2018/TT-NHNN sửa đổi, bổ sung Thông tư số 19/2016/TT-NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng, trong đó quy định lộ trình chuyển đổi sang công nghệ chip đối với thiết bị chấp nhận thẻ đang hoạt động tại Việt Nam và các thẻ từ nội địa đang lưu hành do các tổ chức phát hành thẻ tại Việt Nam phát hành.

Đặc biệt, từ 31/3/2021 các ngân hàng tại Việt Nam không tiếp tục phát hành thẻ từ nữa mà chuyển sang công nghệ thẻ chip. Và đến thời điểm cuối năm nay cũng theo như lộ trình đặt ra từ rất nhiều năm trước, các ngân hàng sẽ nỗ lực chuyển đổi toàn bộ sang thẻ chip để đáp ứng 2 việc, vừa phòng ngừa rủi ro do sử dụng công nghệ thẻ từ vừa phát triển được nền tảng mới thẻ chip đảm bảo an ninh an toàn.

Theo thống kê đến quý 3/2021 đã có 7 tổ chức phát hành thẻ chuyển đổi được 100% từ thẻ từ sang thẻ chip; 8 tổ chức chuyển đổi 70-90%; 9 tổ chức chuyển đổi 50-70%; chỉ còn khoảng 20 tổ chức phát hành thẻ chuyển đổi dưới 50%.

Đánh giá về yêu cầu chuyển đổi thẻ từ sang thẻ chip, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thanh toán cho rằng yêu cầu này phù hợp với xu hướng quốc tế và thực tiễn của Việt Nam. Bởi lẽ, ở nhiều nước, họ không còn chuyển đổi nữa mà đã đi vào ứng dụng, đặc biệt là những nước như Anh, Úc để thanh toán phi tiếp xúc dựa trên thẻ chip an toàn thuận tiện.

Hơn nữa, Việt Nam đã có bước phát triển rất mạnh mẽ ở thẻ từ như trong rút tiền, quẹt thẻ. Tuy nhiên, vấn đề rủi ro, mất an toàn dần nổi lên như việc các đối tượng nước ngoài tận dụng công nghệ thẻ từ cũ đã hoạt động hành vi phạm tội. Nếu không sớm chuyển đổi, Việt Nam có thể trở thành vùng trũng của tội phạm công nghệ.

Triển khai nhiều giải pháp

Theo ông Nguyễn Quang Minh, Phó Tổng giám đốc NAPAS cho biết, dù đặt ra kế hoạch nhưng do nguyên nhân khách quan và chủ quan đến thời điểm hiệu lực chưa đạt được mục tiêu theo lộ trình chuyển đổi thẻ từ sang thẻ chip.

Thực tiễn cho thấy sự cần thiết có quy định chuyển đổi trách nhiệm rủi ro với giao dịch gian lận giả mạo cho thị trường và từng loại hình giao dịch nhằm mục tiêu đảm bảo minh bạch công bằng cho các đơn vị cũng như người sử dụng khi tiến hành chuyển từ thẻ từ sang chip; hạn chế rủi ro xảy ra đảm bảo quyền lợi các bên cũng như quyền lợi khách hàng sử dụng thẻ; nếu phát sinh giao dịch gian lận giả mạo thì xác định nhanh chóng trách nhiệm các bên hạn chế tranh chấp khắc phục hiệu quả. Vì vậy, quy định chuyển đổi trách nhiệm rủi ro với giao dịch gian lận giả mạo đã được ban hành ngày 15/11/2021.

Chia sẻ từ thực tiễn, bà Phan Thị Thanh Hà, Phó Giám đốc Trung tâm thẻ Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam (Agribank) cho rằng, trong quá trình chuyển đổi các ngân hàng đã chủ động, đưa ra nhiều giải pháp như marketing, công tác truyền thông, quảng bá, miễn phí chuyển đổi thẻ chip nội địa...

Mới đây, NAPAS phối hợp với Vinbus triển khai dịch vụ thanh toán không tiếp xúc trên buýt điện bằng thẻ, giúp khách hàng thấy được giá trị khi thay đổi sang thẻ chip. Tỷ lệ chuyển đổi vẫn chưa cao có nguyên nhân là hai năm vừa qua dịch COVID-19 phức tạp làm ảnh hưởng quá trình chuyển đổi của các ngân hàng. Tại TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh nhiều khách hàng không đến tiếp nhận kích hoạt thẻ.

Để hoàn thành kế hoạch chuyển đổi thẻ từ sang thẻ chip, theo ông Nguyễn Bá Tuyến, Phó Giám đốc khối ngân hàng số, Ngân hàng TMCP Bưu điện Liên Việt (LienVietPostBank), ngân hàng đã hoàn thiện hệ thống phát hành thẻ chip. Ngay sau khi hệ thống đáp ứng thì dừng công tác phát hành thẻ từ, toàn bộ thẻ chip được phát hành từ thời gian đó. Ngoài miễn phí chuyển đổi ngân hàng còn có cơ chế tặng ưu đãi cho khách hàng khác... Công tác nhắn tin thông báo ứng dụng cho khách hàng cập nhật thường xuyên, khách hàng cũ có nhu cầu chuyển đổi ngay lập tức đáp ứng được không mất thời gian chờ đợi. Nhờ đó, lượng chưa chuyển đổi không còn nhiều trên hệ thống.

Với vai trò là tổ chức chuyển mạch cũng như chịu trách nhiệm xây dựng hạ tầng thanh toán quốc gia, ông Nguyễn Quang Minh cho biết, NAPAS luôn ưu tiên cao nhất cho thành viên để chuyển đổi sang thẻ chip theo tiêu chuẩn cơ sở của NHNN ban hành. Bên cạnh chứng thực và đa dạng hoá nhà cung cấp, đối tác về công nghệ đảm bảo đa dạng sản phẩm đáp ứng nhu cầu của ngân hàng thì năm 2020-2021 NAPAS còn triển khai chương trình hỗ trợ chi phí chuyển đổi cho các ngân hàng với tổng ngân sách lên đến 130 tỷ đồng.

Về phí giao dịch trên ATM và POS, đơn vị liên tục có chương trình miễn/ giảm phí giao dịch. Ngoài ra, NAPAS còn phối hợp với các ngân hàng thành viên để truyền thông lợi ích thẻ chip và ưu điểm của sử dụng thẻ chip, ứng dụng của thẻ chip đáp ứng nhu cầu của người dân để cùng ngân hàng thuyết phục khách hàng và đẩy nhanh tiến độ chuyển đổi.

Nhìn lại chặng đường chuyển đổi vừa qua và đề xuất những phương án trong thời gian tới, bà Nguyễn Thị Kim Oanh, Chủ tịch Chi Hội thẻ Ngân hàng Việt Nam cho rằng, những thẻ liên quan đến thẻ liên kết với trường học y tế bệnh viện hoặc là những thẻ vô danh để trả trước vô danh, ngân hàng cũng không thể tìm được khách hàng để chuyển đổi và cũng rất khó khăn trong việc kêu gọi khách hàng chuyển đổi. Vì vậy, để tối ưu nguồn lực và cũng phù hợp với thực tiễn thì không nên bắt buộc các ngân hàng thương mại phải thực hiện chuyển đổi với những thẻ này./.