Tương lai dịch vụ tài chính số ở châu Á

Thị trường tiêu dùng của châu Á đang thay đổi mạnh mẽ với các góc độ tăng trưởng mới, liên quan mật thiết đến sự phát triển của công nghệ, mang lại cơ hội cho các dịch vụ tài chính số, theo nghiên cứu mới "Beyond income: Redrawing Asia's consumer map" của Viện  toàn cầu McKinsey (MGI).

Người tiêu dùng châu Á dự kiến sẽ chiếm một nửa mức tăng trưởng tiêu dùng toàn cầu trong thập kỷ tới, tương đương với cơ hội tăng trưởng 10.000 tỷ USD. Trên toàn cầu, cứ hai hộ gia đình có thu nhập trung bình trở lên thì có một hộ gia đình ở Châu Á. Đến năm 2030, 3 tỷ người, hay 70% tổng dân số châu Á, có thể là một phần của tầng lớp tiêu dùng.

Khi nhiều người tiêu dùng có thu nhập tăng lên, nhu cầu dịch vụ tài chính của họ có thể sẽ tăng lên. Hơn bao giờ hết, các mô hình tiêu dùng và tăng trưởng tiêu dùng đang đa dạng hóa, phản ánh sự thay đổi về nhân khẩu học, xã hội và công nghệ.

Thị trường tiêu dùng châu Á thay đổi như thế nào?

Các hãng cung cấp dịch vụ tài chính cần chú ý đến những điều gì để theo kịp các mô hình tiêu dùng cũng như nhu cầu ngày càng cao của người tiêu dùng? Nghiên cứu của MGI nêu bật các thay đổi trong xu hướng tiêu dùng của người châu Á, cũng như phản ánh cơ hội tăng trưởng của các dịch vụ tài chính số.

Hội tụ số sẽ định hình lại vai trò của dịch vụ tài chính 

Hệ sinh thái số đang phổ biến ở Châu Á. Với nhiều người tiêu dùng, di động là một ưu tiên, vì vậy, đã thúc đẩy hệ sinh thái số phát triển, ra đời các siêu ứng dụng được tích hợp cao, cung cấp một cửa hàng tổng hợp cho nhiều loại dịch vụ. Mặc dù siêu ứng dụng nổi lên ở Trung Quốc, các nền kinh tế châu Á bao gồm Ấn Độ, Indonesia, Nhật Bản, Hàn Quốc và Việt Nam hiện cũng đã có những siêu ứng dụng hàng đầu.

Các nhà cung cấp dịch vụ tài chính cần chú ý đến sự phát triển này của hệ sinh thái số và siêu ứng dụng. Thực tế, “tài chính nhúng” đang phát triển nhanh là một ví dụ về cách các hãng dịch vụ tài chính có thể tham gia vào hệ sinh thái số mới. Từ năm 2020 - 2025, tài chính nhúng - các dịch vụ tài chính được phân phối nhúng vào hệ thống sản phẩm hoặc dịch vụ phi tài chính - có thể tăng tới 60%/năm.

Vì vậy, các ngân hàng có thể xem xét các hoạt động tài chính nhúng và biến nền tảng ngân hàng thành một dịch vụ để tham gia hiệu quả và sáng tạo trong hệ sinh thái. Ví dụ, Ngân hàng ICICI ở Ấn Độ đã nhúng các dịch vụ ngân hàng cơ bản trên WhatsApp và mở rộng quy mô lên một triệu người dùng chỉ trong 3 tháng kể từ khi ra mắt. Các ngân hàng và công ty bảo hiểm có đủ nhu cầu và năng lực cũng có thể tạo ra và điều phối hệ sinh thái của riêng họ. 

Ngân hàng Nhà nước Ấn Độ đã xây dựng YONO, một ứng dụng với hơn 100 sản phẩm do đối tác cung cấp và các sản phẩm tài chính của riêng mình, giúp tăng đáng kể mức độ tương tác của khách hàng. DBS ở Singapore là một ví dụ khác về việc theo đuổi các cơ hội liên kết với hệ sinh thái.

Các khái niệm mới về quyền sở hữu

Đây là một điểm mà các hãng dịch vụ tài chính cần xem xét để thiết kế tổ hợp sản phẩm của họ. Áp lực kinh tế, thái độ tiêu dùng thay đổi và công nghệ đã khiến nhiều người tiêu dùng châu Á cân nhắc các lựa chọn thay thế cho quyền sở hữu truyền thống. Chẳng hạn, một số sản phẩm tài chính thông thường như bảo hiểm nhà và cho vay mua ô tô có thể bắt đầu trở nên kém hấp dẫn. Đáp lại, các doanh nghiệp (DN) tài chính có thể phải đổi mới để tạo ra các nguồn tăng trưởng mới, chẳng hạn như các sản phẩm bảo hiểm nhắm vào nền kinh tế chia sẻ. 

Trong một số trường hợp, họ có thể tìm thấy cơ hội bằng cách tham gia vào các hệ sinh thái khác. Ví dụ, ShareCover, một phần của tập đoàn bảo hiểm lớn nhất của Úc, IAG, cung cấp bảo hiểm nhà trên các nền tảng như AirBnb và bảo hiểm xe hơi cho các tài xế của các dịch vụ gọi xe, những người thường không có bảo hiểm cá nhân, bảo hiểm nhà hoặc bảo hiểm xe hơi.

“Người bản địa kỹ thuật số”

Đó là những người sinh từ 1980 - 2012, dự kiến sẽ chiếm 40 - 50% tiêu dùng của châu Á vào năm 2030. Thế hệ số của châu Á có xu hướng sử dụng các nền tảng truyền thông xã hội, ứng dụng nhắn tin và thanh toán số. Thế hệ trẻ này đang định hình lại mối quan hệ với các dịch vụ tài chính. Họ có nhiều khả năng khám phá các dịch vụ tài chính thay thế hơn. Đặc biệt, họ sẵn sàng chấp nhận các đề xuất tài chính nhúng như dịch vụ mua ngay - trả sau. 

Theo nghiên cứu của WorldPay, thị phần của các giao dịch mua ngay - trả sau ở châu Á đã tăng gấp đôi từ năm 2019 - 2020. Riêng tại Úc, các dịch vụ mua ngay trả sau dự kiến sẽ tăng hơn 30% ba năm tới. Các công ty địa phương như Afterpay và Zip hiện có thị phần lớn nhất, nhưng các công ty toàn cầu như PayPal cũng đang cạnh tranh mạnh trên thị trường Úc.

Tiếp nhận qua các kênh số tăng lên

Khi mức độ tiếp nhận dịch vụ của người tiêu dùng qua các kênh số tăng lên, kỳ vọng của họ về trải nghiệm khách hàng cũng tăng lên. Các công nghệ số cho phép các dịch vụ dễ sử dụng và được cá nhân hóa. Đại dịch COVID-19 đã đẩy nhanh sự dịch chuyển này. 

Trong Khảo sát tài chính cá nhân năm 2021 của McKinsey, tỷ lệ người dùng ngân hàng số đang hoạt động ở châu Á đã tăng lên 88%, tăng từ 65% bốn năm trước. Khoảng 70% người tiêu dùng ở châu Á sẵn sàng mua sản phẩm mới qua kênh số. Vì vậy, các hãng dịch vụ tài chính cần đổi mới để thúc đẩy doanh số bán hàng trực tuyến bổ sung. 

Ngân hàng OCBC ở Singapore đã ra mắt dịch vụ phê duyệt thế chấp trong 60 phút cho người dân Singapore vào tháng 5/2020 bằng cách tận dụng tự động hóa và xử lý trực tuyến các khoản thế chấp. Vào năm 2020, 30% các khoản vay đã được đăng ký và thực hiện thông qua nền tảng này.

Một điểm đáng lưu ý là số lượng người sử dụng dịch vụ tư vấn bằng robot ở Châu Á - Thái Bình Dương dự kiến sẽ tăng từ khoảng 110 triệu người vào năm 2019 lên hơn 400 triệu người vào năm 2024. Tại Trung Quốc, Tập đoàn Vanguard và Ant có trụ sở tại Mỹ đã thành lập một liên doanh để cung cấp dịch vụ tư vấn đầu tư. Vào năm 2020, ngân hàng này đã ra mắt BangNiTou, một dịch vụ tư vấn robot. Trong vòng 1 năm kể từ khi ra mắt, dịch vụ đã thu hút được một triệu người dùng, một nửa trong số họ ở độ tuổi dưới 40.

Cá nhân hóa dịch vụ

Một cuộc khảo sát của Euromonitor năm 2021 cho thấy ở Trung Quốc, Ấn Độ và Thái Lan, hơn 45% người được hỏi nói rằng họ chia sẻ dữ liệu cho các ưu đãi và giao dịch được cá nhân hóa. Cá nhân hóa cả truyền thông tiếp thị và dịch vụ đang trở thành một yếu tố tạo sự khác biệt trong cạnh tranh. Chính sách công có thể sẽ đóng một vai trò lớn trong việc định hình sân chơi. 

Hàn Quốc đã xem xét khởi động dự án MyData do chính phủ lãnh đạo vào năm 2021 để cho phép các nhà cung cấp dịch vụ được cấp phép, bao gồm cả các ngân hàng và fintech, thu thập và phân tích dữ liệu cá nhân rải rác trong lĩnh vực tài chính, tùy thuộc vào sự đồng ý của người tiêu dùng. Cách tiếp cận như vậy có thể cho phép cá nhân hóa hơn nữa, tạo cơ hội cho những DN có khả năng phân tích vượt trội.

Phụ nữ châu Á ngày càng có “quyền kinh tế” hơn

Phụ nữ được tăng cường tham gia lao động, tăng cơ hội thu nhập, tăng khả năng hòa nhập tài chính và kỹ thuật số, thay đổi cấu trúc gia đình và có vai trò lớn hơn trong quyết định mua hàng. Những xu hướng trao quyền kinh tế cho phụ nữ như vậy có thể giúp tăng trưởng tiêu dùng của châu Á tăng 30% trong giai đoạn đến năm 2030, tương đương 3.000 tỷ USD. Khi phụ nữ được trao quyền nhiều hơn về kinh tế, họ có khả năng phát triển thêm nhu cầu tài chính và đây chính là một phân khúc khách hàng lớn của các doanh nghiệp.

Người cao tuổi tại châu Á đang phát triển nhanh và thể hiện những nhu cầu riêng biệt

Dân số người cao tuổi châu Á, được định nghĩa là những người từ 60 tuổi trở lên, dự kiến sẽ tăng khoảng 40% trong thập kỷ tới và mức tiêu thụ của người cao tuổi có thể tăng nhanh gấp đôi so với phần còn lại của dân số ở nhiều quốc gia châu Á. Các tổ chức tài chính thường có mối quan hệ thân thiết với những người cao niên, và đang tìm cách mở rộng dịch vụ cho nhóm nhân khẩu học này. 

Ví dụ, MetLife ở Nhật Bản cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng như dịch vụ đặt chỗ miễn phí để khám sức khỏe và dịch vụ tư vấn điều trị ung thư. Tại Trung Quốc, Taikang Life Insurance điều hành một ngôi nhà hưu trí giống như khu nghỉ dưỡng dành riêng cho các chủ hợp đồng bảo hiểm nhân thọ của mình; ngôi nhà có một bệnh viện, nơi thờ cúng, rạp chiếu phim, phòng tập thể dục và tiệc đứng.

Người tiêu dùng châu Á ngày càng quan tâm đến tính bền vững

Trong một cuộc thăm dò ý kiến của Ipsos được thực hiện vào cuối năm 2019, hơn 80% người được hỏi ở Trung Quốc, Ấn Độ và các nền kinh tế châu Á mới nổi nói rằng họ đã thay đổi các sản phẩm và dịch vụ mà họ mua vì lo ngại về biến đổi khí hậu. Rất nhanh chóng, DBS ở Singapore và Commonwealth Bank of Australia đều đã tung ra “khoản vay xanh”, các sản phẩm cho vay cụ thể nhằm hỗ trợ người tiêu dùng đầu tư vào công nghệ xanh, chẳng hạn như lắp đặt các tấm pin mặt trời, bộ pin hoặc xe điện. 

Các công ty bảo hiểm ở châu Á cũng đã tăng cường các dịch vụ bảo vệ khách hàng. Ví dụ, Ping An đã khởi chạy hệ thống rủi ro số, một nền tảng dựa trên công nghệ AI để xác định, phân tích và quản lý rủi ro vật lý, cảnh báo trước cho khách hàng về những rủi ro tiềm ẩn. 

Ba việc DN cần làm để thích ứng với sự thay đổi

Nghiên cứu mới của MGI xác định ba hành động chính mà các công ty cần xem xét:

Vẽ lại bản đồ tăng trưởng

Mỗi công ty đều có một bản đồ tăng trưởng, nhưng nó có thể dễ dàng trở nên lỗi thời nếu không có nỗ lực phối hợp để hiểu và theo dõi các thị trường đang thay đổi năng động. Các công ty có thể cần xem xét lại nhu cầu đối với các sản phẩm và dịch vụ của họ có khả năng phát triển như thế nào và xem xét cẩn thận những góc độ tăng trưởng nào có liên quan đến DN của họ. Một số hãng dịch vụ tài chính có thể tìm thấy thành công khi tận dụng xu hướng hội tụ lớn trong công nghệ, và phát triển các dịch vụ tài chính nhúng.

Một số khác lại tìm thấy cơ hội tăng trưởng trong quá trình chuyển đổi nhân khẩu học của châu Á. Ví dụ, SBI đã ra mắt YONO Krishi vào năm 2019, một nền tảng số để phục vụ nông dân cung cấp các khoản vay chuyên biệt (chẳng hạn như cho vay cây trồng), bảo hiểm và cơ hội đầu tư, cũng như một nền tảng chung nơi nông dân có thể xem giá trực tiếp của cây trồng. 

Ví số cũng là một cơ hội tăng trưởng của dịch vụ tài chính. Ở Trung Quốc, cứ 10 người dùng điện thoại thông minh thì có 8 người có ví số. Alipay và TenPay, cùng chiếm 35% giá trị thanh toán C2B ở Trung Quốc. Ví số mang lại cơ hội phục vụ những người tiêu dùng ít được tiếp cận với ngân hàng, cung cấp cho họ các sản phẩm tài chính mới khi họ tiếp cận các dịch vụ tài chính.

Tại Campuchia, số lượng ví số đã tăng gấp đôi vào năm 2020 lên gần 10 triệu tài khoản. Đặc biệt, các công ty có thể sử dụng ví này như một bệ phóng để mở rộng và cung cấp các sản phẩm khác. Nhiều công ty fintech đã hành động và nắm bắt tiềm năng của phương pháp tiếp cận này. Paytm đã phục vụ nhiều khách hàng mới bằng ví số và hiện đang mở rộng sang các dịch vụ khác như tiền gửi, đầu tư vi mô, cho vay số và bảo hiểm.

Hội đồng quản trị công ty phải am hiểu về kỹ thuật số

Với một bản đồ tăng trưởng mới, các công ty có thể cân nhắc áp dụng một mô hình hoạt động nhanh nhẹn hơn, tăng tốc độ đổi mới để tiếp cận thị trường nhanh hơn; đặc biệt đảm bảo rằng hội đồng quản trị công ty am hiểu về kỹ thuật số. 

Tiếp cận mở

Các công ty cần có cách tiếp cận mở, kết nối. Trong thị trường ngày càng đa dạng và năng động, khó có công ty nào có thể cung cấp tất cả mọi thứ cho tất cả người tiêu dùng, vì vậy, một con đường đầy hứa hẹn là xây dựng đối tác và hệ sinh thái. Các công ty cần quyết định dẫn dắt hệ sinh thái của riêng mình hay tham gia vào hệ sinh thái hiện có, tùy thuộc vào vai trò mà họ có thể thực hiện hiệu quả nhất. 

Ngân hàng Kasikorn ở Thái Lan đã phát triển chương trình khách hàng thân thiết và mạng lưới khách hàng mới thông qua ứng dụng ngân hàng K Plus, ứng dụng ngân hàng di động phổ biến nhất ở Thái Lan. Trong ứng dụng, người dùng có thể thanh toán, yêu cầu khoản vay và thậm chí lưu trữ các thẻ khách hàng thân thiết khác như điểm BIG của AirAsia và Thẻ PTT Blue, tương thích với chương trình thưởng K Bank.

Tóm lại, thị trường tiêu dùng năng động của châu Á đòi hỏi các công ty dịch vụ tài chính phải hiểu và học cách phục vụ - về mặt xã hội, nhân khẩu học và công nghệ. Thập kỷ tiếp theo sẽ mang đến vô số cơ hội cho những DN tìm ra cách phù hợp để phục vụ người tiêu dùng châu Á mới./.