9 cuốn sách về chuyển đổi số nên đọc

Thực hiện Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ Tư; Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt "Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030" với tầm nhìn Việt Nam trở thành quốc gia số, ổn định và thịnh vượng; Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông (trực thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông - cơ quan chủ trì tổ chức thực hiện Chương trình Chuyển đổi số quốc gia) kịp thời phối hợp với các cơ quan, đơn vị và các chuyên gia thực hiện tổ chức bản thảo và xuất bản bộ sách về Chuyển đổi số. Bộ sách gồm 9 cuốn như sau:

1. CẨM NANG CHUYỂN ĐỔI SỐ

- Tác giả: Bộ Thông tin và Truyền thông

Cẩm nang Chuyển đổi số được xây dựng trên cơ sở thực tiễn của những người đã trăn trở, đã trực tiếp tham gia hoạch định cơ chế, chính sách, chiến lược chuyển đổi số trong hai năm vừa qua, với sự chung tay, giúp sức, kế thừa tri thức của nhiều chuyên gia, nhà quản lý, nhà khoa học và doanh nhân Việt Nam. Một số nội dung trong cuốn Cẩm nang này đã được thực tế kiểm nghiệm, còn một số thì chưa; tuy nhiên những nội dung cô đọng trong sách chắc chắn sẽ đáp ứng được nhu cầu của độc giả tìm hiểu, nắm bắt cơ bản nhất về chuyển đổi số.

Cẩm nang đưa ra câu hỏi và câu trả lời, được trình bày từ những vấn đề đơn giản, ngắn gọn nhất đến những vấn đề được giải thích chi tiết, dành cho những ai muốn quan tâm sâu hơn, và cuối cùng là một số ví dụ minh họa, dành cho những ai muốn liên hệ thực tế. Chắc chắn, Cẩm nang không thể trả lời hết mọi câu hỏi. Với mỗi câu hỏi đặt ra, Cẩm nang cũng không thể trả lời thấu đáo mọi khía cạnh. Cẩm nang chỉ đưa ra gợi ý định hướng chung ban đầu, đưa ra một góc nhìn, còn sau đó mỗi người phải tự suy ngẫm, chiêm nghiệm, nhìn những góc nhìn khác và rút ra tri thức riêng cho bản thân mình.

Nội dung Cẩm nang được chia thành 4 mục riêng gồm:

Chuyển đổi số cơ bản: Đưa ra khái niệm chuyển đổi số là gì? Vì sao lại cần chuyển đổi số? chuyển đổi số là việc của ai? khi nào? chuyển đổi số những gì? Và chuyên đổi số như thế nào?

Chuyển đổi số dành cho người dân: Giải thích chuyển đổi số trong xã hội là gì? mang lại lợi ích gì cho người dân? Mỗi người dân cần chuẩn bị cho mình những gì để thích ứng và an toàn trong môi trường số?

Chuyển đổi số cho doanh nghiệp: Giải thích chuyển đổi số doanh nghiệp là gì? tư duy kinh doanh hay kênh phân phối thay đổi như thế nào? khách hàng thay đổi như thế nào? để từ đó thay đổi quản trị nội bộ ra sao?

Chuyển đổi số cho cơ quan nhà nước: Giải thích chuyển đổi số cơ quan nhà nước là gì? chuyển đổi số trong hoạt động của cơ quan nhà nước như thế nào? trong từng ngành, từng lĩnh vực ra sao? Vấn đề đào tạo kỹ năng số như thế nào? và sau chính phủ số là gì?

2. INTERNET VẠN VẬT (IoT): CHUYỂN ĐỔI SỐ HAY LÀ CHẾT

- Tác giả: Nicolas Windassinger

Cuốn sách được viết bởi tác giả Nicolas Windpassinger - hiện là Phó Chủ tịch toàn cầu của Chương trình đối tác EcoXpertTM của Schneider Electric, là người tiên phong về tòa nhà thông minh và Internet vạn vật.

Nội dung cuốn sách nêu bật giá trị của IoT và việc chuyển đổi số đã và đang làm thay đổi rất nhiều thị trường và doanh nghiệp, giúp cho các nhà lãnh đạo nhận thức được thay đổi này, hiểu và tận dụng dụng lợi thế của chúng để phát triển và vượt lên đối thủ cạnh tranh, dẫn đầu trong chính thị trường của mình. Nicolas Windpassinger đã phân tích hiện tượng chuyển đổi số từ công nghệ đến mô hình kinh doanh, từ các tổ chức am hiểu kỹ thuật số đến các chiến lược, tất cả đều theo một phương pháp tinh tế và độc đáo mà ông đã phát triển. Ông đưa ra đánh giá những tiềm năng và hứa hẹn của IoT, cũng như cách để chuẩn bị chiến lược chuyển đổi số một cách thành công cho tất cả các doanh nghiệp.

Đặc biệt nội dung sách giới thiệu cụ thể chiến lược chuyển đổi số giúp các doanh nghiệp tham khảo để vận dụng cho mình, gồm các bước: từ chiến lược, lập danh mục đầu tư đến chuyển đổi mô hình kinh doanh và tổ chức. Cuốn sách là cẩm nang thiết thực về chuyển đổi số, giúp các tổ chức, doanh nghiệp của Việt Nam nắm bắt được cơ hội và thực hiện chuyển đổi số thành công, cùng nhau xây dựng một Việt Nam hùng cường.

3. CHUYỂN ĐỔI SỐ ĐẾN CỐT LÕI - Nâng tầm năng lực lãnh đạo cho ngành nghề, doanh nghiệp và chính bản thân bạn

- Tác giả: Mark Raskino - Graham Waller

Cuốn sách trình bày định hướng và phương pháp chuyển đổi số đến cốt lõi để nâng tầm năng lực lãnh đạo cho ngành nghề, doanh nghiệp và chính bản thân các nhà quản lý; giúp các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hiểu tác động của cuộc cách mạng kỹ thuật số đối với ngành nghề, doanh nghiệp của họ cũng như phong cách lãnh đạo và thực tiễn.

Dựa trên các cuộc phỏng vấn với hơn 30 giám đốc điều hành cấp cao hàng đầu tại một số công ty và tổ chức chính phủ quyền lực nhất thế giới, bao gồm GE, Ford, Tory Burch, Babolat, McDonalds, Publicis…, cuốn sách này cung cấp những hiểu biết thực tế từ những người đi đầu về ứng dụng kỹ thuật số. Các tác giả kết hợp nghiên cứu khảo sát toàn cầu về CIO và CEO hàng năm của Gartner, đồng thời áp dụng kiến thức sâu sắc và hiểu biết định tính mà họ có được với tư cách là các học viên, nhà nghiên cứu quản lý và cố vấn trong nhiều thập kỷ trong doanh nghiệp. Trên hết, Raskino và Waller muốn các công ty và các nhà lãnh đạo hàng đầu của họ hiểu được tác động đầy đủ của thay đổi kỹ thuật số và tích hợp nó vào cốt lõi doanh nghiệp của họ.

4. HỎI - ĐÁP VỀ CHUYỂN ĐỔI SỐ

- Tác giả: Hồ Tú Bảo, Nguyễn Huy Dũng, Nguyễn Nhật Quang

Ba tác giả là những người có nhiều kinh nghiệm trong nghiên cứu và giảng dạy về trí tuệ nhân tạo, chuyển đổi số và thành phố thông minh, trực tiếp tham gia xây dựng và tổ chức triển khai thực hiện Chương trình Chuyển đổi số quốc gia.

Nội dung cuốn sách được thiết kế dưới dạng hỏi - đáp, gồm 200 câu; mỗi câu hỏi về một vấn đề của chuyển đổi số, và câu trả lời thường đi cùng ví dụ minh họa, với cách thể hiện đơn giản nhất. Nội dung sách được chia thành 5 phần, gồm: Câu hỏi chung về chuyển đổi số; Đột phá của AI và công nghệ số; Chính phủ số; Kinh tế số; Xã hội số. Mỗi phần được bố cục theo nhóm vấn đề chuyển đổi số đặt ra là gì, tại sao, thế nào, bao giờ, ai liên quan…

Với những kiến thức và kinh nghiệm nhiều năm tìm hiểu, nghiên cứu về chuyển đổi số và thực tế triển khai, nhóm tác giả đã đưa ra những chia sẻ, trao đổi, gợi mở để từ đó mỗi cá nhân, mỗi tổ chức tự tìm lấy câu trả lời của chính mình, nhận thức được vấn đề của mình để vạch được lộ trình, kế hoạch hành động để chuyển đổi số thành công.

5. THE FINTECH BOOK - Công nghệ tài chính dành cho nhà đầu tư, doanh nhân và người nhìn xa trông rộng

- Tác giả: Susanne Chishti & Janos Barberis

The FinTech Book là cuốn cẩm nang hàng đầu về cuộc cách mạng công nghệ tài chính (FinTech) được kiến tạo bởi các nhà lãnh đạo tư tưởng lỗi lạc và cộng đồng đầu tư trong ngành. Cuốn sách đề cập đến những đột phá, phát kiến đổi mới và các cơ hội sinh lợi; làm rõ những nhân tố đang dẫn dắt ngành FinTech.

Các doanh nhân và nhà đầu tư sẽ nhận ra đây là một nguồn thông tin vô giá để khai phá những cơ hội mới và tối đa hóa tỷ suất đầu tư của mình trong thị trường đang tăng trưởng này. Cuốn sách đi sâu vào mọi sự phát triển lớn trong ngành FinTech bằng những am hiểu sâu sắc và những bài học kinh nghiệm trực tiếp từ các nhà thực tiễn tiên phong. Hơn thế nữa, cuốn sách toàn diện đầu tiên này về trạng thái toàn cầu của ngành FinTech sẽ mang đến cho bạn một lợi thế riêng biệt bằng cách:

- Minh họa mọi ngóc ngách của FinTech bằng những biểu tượng tiêu biểu nhất trong thực tiễn ngành;

- Mô tả chi tiết những tính năng động của thị trường trong cuộc cách mạng FinTech;

- Minh họa tiềm năng đa dạng của FinTech và nhiều cách thức khác nhau mà ngành này có thể tác động đến các ngành liên quan;

- Trực tiếp chỉ ra cho bạn thấy làm thế nào các nhà đầu tư và các doanh nhân khác đã vươn lên đỉnh cao của môi trường năng động này;

- Giải thích các chủ đề quan trọng như nền kinh tế API, sinh trắc học hành vi, công nghệ blockchain, tiền kỹ thuật số, sự tham gia tài chính, các trung tâm Fintech, phương thức thanh toán di động, các thuật toán dự báo và các nhà cố vấn robo.

6. BANK 4.0 - Ngân hàng số: Giao dịch mọi nơi, không chỉ ở ngân hàng

- Tác giả: Brett King

Cuốn sách Bank 4.0 khám phá sự chuyển đổi căn bản đã diễn ra trong ngành ngân hàng và dự đoán tương lai của nó giữa sự phát triển của công nghệ và nêu bật những khởi đầu của cuộc cách mạng này trong thực tế. Ngân hàng sẽ như thế nào sau 30, 50 năm nữa?

Các ngân hàng tốt nhất trên thế giới đang phản ứng với sự chuyển đổi này; nhiều cơ quan quản lý đang điều chỉnh lại các quy trình kiểm soát, cấp phép và quy định; những công ty khởi nghiệp FinTech đang tái xác lập vị thế của nó đối với ngành ngân hàng hiện nay. Các ngân hàng đang bị buộc phải phát triển các khả năng mới, công việc mới và kỹ năng mới - và đó là một thế giới hoàn toàn mới. Tương lai của ngân hàng không nằm ở các cửa hàng giá trị, tiện ích thanh toán và tín dụng mới, nó được nhúng trong các trợ lý thông minh dựa trên giọng nói như Alexa và Siri, sẵn sàng 24/7 để giúp con người thanh toán, đặt chỗ, giao dịch hoặc hỏi thăm. Ngân hàng 4.0 có nghĩa là ngân hàng của bạn được nhúng vào thế giới của bạn hoặc không.

Tác giả Brett King đã bác bỏ quan niệm sai lầm về chuyển đổi số của nhiều ngân hàng hiện nay. Các ngân hàng hiện nay chỉ đơn thuần phủ công nghệ lên trên mô hình ngân hàng truyền thống cũ kỹ, nghĩa là các sản phẩm và quy trình về cơ bản vẫn giữ nguyên, chỉ cần trang bị lại cho phù hợp với kênh số. Đây là tư duy sai lầm cần được thay đổi để các ngân hàng có thể thực sự chuyển đổi số thành công.

Trong cuốn sách Bank 4.0, tác giả đưa ra rất nhiều bài báo của các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, công nghệ nhằm cung cấp các kiến thức cũng như thông tin thực tiễn về các mô hình ngân hàng chuyển đổi số thành công trên thế giới hiện nay, qua đó độc giả có được cái nhìn toàn diện về ngành ngân hàng trong thời đại 4.0.

Một điểm thú vị của cuốn sách là phần dự báo xu hướng tương lai của ngành ngân hàng trong vòng 20-30 năm tới. Trong đó, ông cũng đưa ra các tiêu chí chấm điểm "số hóa" cho các ngân hàng hiện nay, từ đó người làm ngân hàng sẽ biết chính xác vị trí của mình trên hành trình chuyển đổi số, đồng thời xác định định hướng đúng đắn trên con đường tiến tới Ngân hàng 4.0.

7. TIỀN DI ĐỘNG ĐỂ THÚC ĐẨY TÀI CHÍNH TOÀN DIỆN

- Tác giả: Hiệp hội Di động tài chính toàn cầu (GSMA)

Mobile Money hay Tiền di động, nền tảng thanh toán trên thiết bị di động, hiện đã có mặt và phát triển tại 95 quốc gia trên thế giới với hơn 1 tỷ đô la Mỹ mỗi ngày, không những cho phép khách hàng nạp tiền, lưu trữ, thanh toán, rút tiền và chuyển khoản nhanh chóng dưới dạng tiền điện tử thông qua mạng thông tin di động, mà còn cung cấp các dịch vụ khác như tiết kiệm, tín dụng và bảo hiểm... tới mọi người dân. Mobile Money đã và đang tạo ra một cuộc cách mạng toàn cầu về thương mại điện tử, đồng thời là cơ sở vững chắc góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện, thu hẹp khoảng cách giữa thành thị - nông thôn, đóng góp không nhỏ vào sự phát triển kinh tế - xã hội của các quốc gia trên toàn thế giới.

Cuốn sách sẽ giúp các nhà quản lý, các doanh nghiệp viễn thông có được cách nhìn toàn diện để triển khai dịch vụ tiền di động ở Việt Nam, nơi có độ phủ sóng mạng di động lên tới 99,8% dân số, với các nội dung như sau:

- Sổ tay chính sách và quản lý thực thi tiền di động

- Báo cáo thực trạng ngành tiền di động các năm 2018 và 2019;

- Triển khai chính sách tiền di động ở Kenya nhằm thúc đẩy cách mạng tài chính số;

- Tiền di động tại Philippines - Thị trường, mô hình và quy định;

- Chứng chỉ tiền di động GSMA.

8. MÁY MÓC, NỀN TẢNG, CỘNG ĐỒNG - Làm chủ tương lai kỹ thuật số của chúng ta

- Tác giả: Andrew McAfee - Erik Brynjolfsson

Trong cuốn sách Máy móc, Nền tảng, Cộng đồng, hai tác giả McAfee và Erik Brynjolfsson đã mô tả ba sự tái cân bằng lớn của kỷ nguyên số hiện nay: Trí óc và Máy móc; Sản phẩm và Nền tảng; Cốt lõi và Cộng đồng. Hai tác giả đã cung cấp một hướng dẫn những điều cần làm để làm chủ sự chuyển đổi kỹ thuật số trong tương lai của nhân loại; đưa ra bản thiết kế chi tiết để hiểu hơn cách thế giới đang vận hành và tổ chức của bạn làm sao để thích ứng với nó; và để có thể chuyển đổi kỹ thuật số một cách hiệu quả, bạn cần trang bị đầy đủ kiến thức về học máy (machine learning) và trí tuệ nhân tạo (AI).

Ngoài việc khéo léo minh họa cách sự tiến bộ phi thường của công nghệ đang định hình lại cuộc sống của chúng ta, Andrew McAfee và Erik Brynjolfsson còn nghiêm túc trả lời những câu hỏi về thách thức và cơ hội vốn có của trí tuệ nhân tạo trong những thập kỷ gần đây, như xe tự lái và máy in 3D, các nền tảng trực tuyến...

Bài học mà độc giả học được từ cuốn sách là trong khi công nghệ tạo ra các lựa chọn, sự thành công cuối cùng lại phụ thuộc vào cách con người áp dụng các lựa chọn này. Thành công của một doanh nghiệp không phải là họ có thể tiếp cận bao nhiêu công nghệ, mà là cách sử dụng công nghệ đó và những giá trị mà họ mang lại trong tổ chức. Chúng ta phải tích hợp việc tìm hiểu máy móc, nghiên cứu nền tảng ở các sản phẩm và học hỏi để thu hút sức mạnh của cộng đồng. Những phân tích sâu sắc về một thế giới và một bộ công cụ trong cuốn sách giúp cho các nhà hoạch định chính sách tìm ra cách kết hợp các thế mạnh của nhân loại và công nghệ để xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn.

9. CHUYỂN ĐỔI SỐ - 5 giai đoạn triển khai công nghệ số cho doanh nghiệp

- Tác giả: Lindsay Herbert

Bất kỳ tổ chức, doanh nghiệp nào cũng đều phải đối mặt với những thay đổi lớn tới từ bên ngoài trong quá trình chuyển đổi số. Vậy tổ chức của bạn phải bắt đầu từ đâu? Làm thế nào bạn có được nguồn lực phù hợp? Quá trình này nên được thực hiện như thế nào? Nên tập trung đo lường những dữ liệu nào?

Với "cách thức" chuyển đổi số được tạo ra từ những thành công trên mọi lĩnh vực, Lindsay Herbert chắt lọc thành năm giai đoạn triển khai công nghệ số cho doanh nghiệp. Các giai đoạn này hoạt động như một khung lặp nhằm đổi mới liên tục, cho phép bạn tạo ra kết quả ngay lập tức, cũng như tăng dần sự thay đổi trong toàn tổ chức, doanh nghiệp của bạn, bao gồm:

Thu hẹp khoảng trống: Thu hẹp khoảng trống những khác biệt vốn có giữa doanh nghiệp với khách hàng và với những thay đổi đang diễn ra hằng ngày trong môi trường kinh doanh.

Khám phá: Khám phá các rào cản ẩn trong tổ chức, doanh nghiệp của bạn, tài sản hữu ích và các tài nguyên cần thiết để lập kế hoạch cũng như ưu tiên các tuyến đường để chuyển đổi số.

Lặp lại: Lặp lại chu kỳ ngắn, thử nghiệm thực tế với người dùng và thúc đẩy những đổi mới có thể mở rộng.

Sử dụng đòn bẩy: Sử dụng đòn bẩy thành công sẽ loại bỏ được các rào cản, tiếp cận được những nguồn lực lớn hơn, mở rộng tầm ảnh hưởng và phạm vi hoạt động.

Mở rộng: Mở rộng đổi mới và cách thức làm việc để thích nghi và thay đổi loại hình "doanh nghiệp bình thường " mới.

Trong Chuyển đổi số, Herbert truyền tải kinh nghiệm của riêng mình trong các chương trình thay đổi và đổi mới hàng đầu trên toàn cầu, cũng như những hiểu biết sâu sắc từ các chuyên gia và lãnh đạo từ các tổ chức đa dạng như Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên, Cao ủy Liên hợp quốc về người tị nạn, Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, Liên đoàn quốc tế Nhân quyền, Đại học Harvard, Morgan Stanley, Rijksmuseum và nhiều người khác.

(Bài báo đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số đặc biệt chào mừng ngày Sách Việt Nam 21/4/2021)