Phát triển báo chí giải pháp để giữ chân độc giả

Tham dự và chủ trì Diễn đàn có các ông: Lê Quốc Minh, Tổng Biên tập báo Nhân dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam; Nguyễn Hoài Anh, Bí thư Tỉnh uỷ Bình Thuận; Đoàn Anh Dũng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Thuận; Phan Xuân Thuỷ, Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương; Nguyễn Thanh Lâm, Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, Nguyễn Đức Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam.

Với sự tham dự của hơn 100 đại biểu là lãnh đạo các cơ quan báo chí, các cơ quan quản lý báo chí, Diễn đàn Tổng Biên tập 2024 có 2 phiên thảo luận đáng chú ý: Phiên thứ nhất có chủ đề: Báo chí giải pháp - Xu hướng và tiềm năng; Phiên thứ hai có chủ đề: Triển khai báo chí giải pháp: Cách thức, mô hình nào hiệu quả?

Những trăn trở để thúc đẩy báo chí đổi mới, phát triển

Phát biểu tại Diễn đàn, Quyền Tổng Biên tập báo Nhà báo và Công luận, Trưởng ban tổ chức Diễn đàn, ông Lê Trần Nguyên Huy cho biết, được khởi đầu từ năm 2019, đến nay Diễn đàn đã bước sang mùa thứ 6, là nơi lãnh đạo các cơ quan báo chí, các cơ quan quản lý báo chí… gặp gỡ, chia sẻ về những vấn đề đang là mối quan tâm hàng đầu của các toà soạn, cùng thảo luận, đề xuất các giải pháp giúp các cơ quan báo chí vượt qua thách thức để hoạt động hiệu quả hơn.

Báo chí truyền thống đã, đang chịu sức ép cạnh tranh rất lớn từ truyền thông xã hội. Tuy nhiên, thực tế đời sống báo chí thời gian đã cho thấy báo chí truyền thống không nên và không thể cạnh tranh với mạng xã hội về tốc độ đưa tin. Vì thế, để bảo đảm sự tồn tại, kiến tạo nguồn thu và giữ chân được độc giả, báo chí truyền thống buộc phải tìm những hướng đi mới.

Với báo chí cách mạng Việt Nam, hướng đi đó còn là việc làm thế nào để các cơ quan báo chí tiếp tục khẳng định được dòng thông tin chủ lưu, định hướng, dẫn dắt dư luận và đóng góp được vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, không chỉ để giữ chân độc giả mà còn để củng cố niềm tin của công chúng vào báo chí.

Nhiều ý kiến lãnh đạo cơ quan báo chí, nhà nghiên cứu báo chí đều cho rằng, trên thực tế, báo chí giải pháp không phải khái niệm mới, việc đề cập đến các giải pháp đã xuất hiện trên báo chí thế giới từ rất lâu, nhưng phải đến khoảng hai thập kỷ qua, đặc biệt là trong những năm gần đây, báo chí giải pháp được quan tâm và được nhắc tới ngày càng nhiều hơn trên các nghiên cứu về báo chí truyền thông.

Cũng tại Diễn đàn, ông Nguyễn Hoài Anh, Bí thư Tỉnh uỷ Bình Thuận cho biết, trong thời kỳ khoa học công nghệ phát triển nhanh chóng như hiện nay, những thành tựu của cuộc cách mạng 4.0, nhất là trí tuệ nhân tạo (AI), những ứng dụng của công nghệ số đang đặt ra nhiều vấn đề mới trong hoạt động của báo chí truyền thống, vừa tạo ra nhiều cơ hội, vừa đặt ra nhiều thách thức mà báo chí truyền thống cần giải quyết để từ đó có thích ứng linh hoạt, tiếp tục phát triển.

Đặc biệt, báo chí giải pháp, báo chí xây dựng không chỉ mang đến những phương pháp tiếp cận mới mẻ và tích cực cho báo chí mà còn là cơ hội để các cơ quan báo chí Việt Nam khẳng định vai trò của mình trong việc định hình và thúc đẩy sự phát triển xã hội.

Hơn thế, báo chí giải pháp có thể giúp báo chí chính thống khẳng định vị thế trước sự cạnh tranh mạnh mẽ về thông tin từ mạng xã hội, thể hiện vai trò phụng sự Đảng, Nhà nước và nhân dân.

Báo chí giải pháp: Xu hướng và tiềm năng

Thuyết trình Tổng quan về báo chí xây dựng, báo chí giải pháp để mở đầu phiên thảo luận 1 "Báo chí giải pháp - Xu hướng và tiềm năng", Tổng Biên tập báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh cho biết, thông tin tiêu cực dường như trở thành ADN của báo chí. Theo đó, những bài viết về thảm kịch đối với con người, thiên tai và xung đột toàn cầu đóng vai trò chủ đạo để kích thích mọi người đọc tin mỗi ngày.

Mối quan tâm đến tin tức dựa trên sự sợ hãi lên tới đỉnh điểm vào năm 2020, khi các cơ quan báo chí trên thế giới chứng kiến số lượng trả phí đọc báo điện tử và tiêu dùng nội dung tăng vọt trong đại dịch COVID-19.

Vòng quay tin tức không ngừng nghỉ suốt 24 giờ và người đọc liên tục tiếp cận thông tin tiêu cực. Các thiết bị số đóng vai trò phát tán tin tức tiêu cực từng giây từng phút, khiến công chúng có suy nghĩ rằng chẳng có gì tốt đẹp trên thế giới này. Tuy tin tiêu cực có thể đóng vai trò quan trọng là thông tin, cảnh báo và quy trách nhiệm cho những người nắm giữ quyền lực, nó cũng gây tác động có hại với độc giả, chẳng hạn gây ra sợ hãi, lo lắng, tức giận, hoài nghi, thậm chí lãnh cảm. Hậu quả là độc giả quay lưng với báo chí. Theo báo cáo 2022 của Reuters, tỷ lệ né tránh tin tức ở Brazil và Anh đã tăng gấp đôi kể từ 2017.

Khi mà niềm tin với truyền thông bị xói mòn và tình trạng né tránh tin tức cao chưa từng thấy, các cơ quan báo chí phải tìm hiểu lý do người dùng ồ ạt xa rời tin tức và tìm ra cách thu hút, tương tác và giữ chân độc giả. Tin tức tiêu cực thường bị coi là một trong những nguyên nhân chính, vì vậy, báo chí phải xác định cách thức hoàn thành nhiệm vụ - đưa tin - mà không làm độc giả xa lánh...

Theo ông Lê Quốc Minh, tại Việt Nam, chủ trương “Lấy đẹp dẹp cái xấu” đã được triển khai từ lâu với chương trình “Việc tử tế” của VTV bắt đầu từ 2015, được mọi người rất quan tâm. Hay như báo điện tử VietnamPlus từ nhiều năm trước có trang “Anh hùng nhí” kể chuyện về những em bé với nỗ lực rất lớn vượt lên số phận - nội dung đã nhận được nhiều sự ủng hộ của độc giả cũng như những nhà hảo tâm.

Series “Together We Win - Đoàn kết chiến thắng đại dịch” gồm 7 video của Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) trong thời gian diễn ra đại dịch COVID-19 nhằm khích lệ tinh thần người dân về tinh thần Việt Nam vượt qua những khó khăn của đại dịch, thu hút được sự quan tâm cao của công chúng.

Dẫn chứng thêm ví dụ từ báo Nhân Dân, thời gian vừa qua, ông Lê Quốc Minh chia sẻ, báo đã đẩy mạnh đầu tư và báo chí chuyên sâu với nội dung rất dày dặn từ chính trị, kinh tế và các vấn đề xã hội. Báo xây dựng các trang chuyên đề riêng khi Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có bài phát biểu về “Lý luận, thực tiễn và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam”.

"Báo Nhân Dân có bài phát biểu về tóm tắt ngắn, có hình thức nghe báo, có ý kiến đánh gia của chuyên gia trong ngoài nước về vấn đề này"...

Cũng theo ông Lê Quốc Minh, mới đây, trang tri thức chuyên sâu về Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng - Nhà lãnh đạo có tâm, có tầm của Đảng; trong suốt 1 tuần liền, lượt truy cập của trang này đứng đầu trong các chuyên mục của Báo Nhân Dân.

Đáng chú ý, một dự án mang tính sáng tạo của Báo Nhân Dân là dự án tranh panorama Chiến thắng Điện Biên Phủ đã đoạt giải thưởng "Sản phẩm xuất sắc dành cho độc giả trẻ" và sẽ được trao tại Hội nghị thượng đỉnh các cơ quan báo in Thế giới vào ngày 9/10 ở Vienna (Áo). Bên cạnh đó, Dự án tranh này cũng xuất sắc giành giải Sản phẩm xuất sắc nhất về marketing cho báo in (Best in Newspaper Marketing) trong khuôn khổ Asian Digital Awards, sẽ trao giải tại Singapore vào đầu tháng 11 tới.

Theo Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương Phan Xuân Thuỷ, báo chí giải pháp, báo chí xây dựng, báo chí kiến tạo là những nội dung được công chúng và các cơ quan quản lý Nhà nước đặc biệt quan tâm. Thời gian tới, từ sự định hướng của các cơ quan chỉ đạo báo chí, quản lý báo chí, các cơ quan báo chí cần nâng cao vai trò, phát huy thế mạnh và phát triển báo chí giải pháp, góp phần xây dựng nền báo chí cách mạng Việt Nam ngày càng hiện đại, chuyên nghiệp, nhân văn./.