Ổn định kinh tế vĩ mô để phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội

Theo dự báo của Chính phủ, năm 2022, Việt Nam phải đối mặt với những rủi ro, thách thức cả từ bên ngoài và trong nội tại, nhưng cơ bản thì thách thức sẽ nhiều hơn cơ hội. Trên thế giới, đại dịch COVID-19 vẫn diễn biến phức tạp với sự xuất hiện của các biến chủng mới; kinh tế thế giới phục hồi chưa vững chắc; thị trường tài chính, tiền tệ thế giới có thể biến động phức tạp; xu hướng tăng lãi suất dự kiến được đẩy mạnh tại các nước đang phát triển khi kinh tế phục hồi và mở cửa trở lại;...

Trong nước, chúng ta đã, đang và sẽ tiếp tục phải đối mặt với dịch bệnh COVID-19, trong khi đó, sức chống chịu và nguồn lực của Nhà nước, doanh nghiệp, người dân giảm sút; tác động của thiên tai, biến đổi khí hậu cũng ngày càng nặng nề hơn;...

Áp lực lạm phát trong năm 2022 tiếp tục gia tăng do giá nguyên, nhiên vật liệu trên thế giới, như xăng dầu, than, giá cước vận chuyển tiếp tục tăng cao, việc thực hiện Chương trình phục hồi cùng với việc cơ cấu lại các ngân hàng yếu kém làm tăng cung tiền dẫn đến rủi ro lạm phát nếu không có giải pháp điều hành linh hoạt, kịp thời... Điều này gây sức ép đối với việc bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô.

Các giải pháp để ổn định kinh tế vĩ mô

Trước những khó khăn, thách thức nêu trên, Chính phủ đã sẵn sàng các phương án ứng phó hiệu quả với các biến động, đưa kinh tế đất nước vững vàng vượt qua sóng to, gió lớn. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, chúng ta xác định khó khăn, thách thức nhiều hơn cơ hội để nỗ lực nhiều hơn, quyết tâm cao hơn, cố gắng, quyết liệt hơn. Xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ, phát huy tinh thần tự lực, tự cường, tự vươn lên từ bàn tay khối óc, khung trời, cửa biển, không trông chờ ỷ lại một cách thụ động để phấn đấu hoàn thành cao nhất các mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.

Với tinh thần ấy, triển khai Kết luận số 24-KL/TW, ngày 30/12/2021, của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 43/2022/NQ-QH15, ngày 11/1/2022, của Quốc hội, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 11/NQ-CP, ngày 30/1/2022, về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/NQ-QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình, bám sát yêu cầu về kiên trì giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, năng lực cạnh tranh, tính tự chủ, khả năng chống chịu, thích ứng của nền kinh tế, đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trước mắt và lâu dài, gắn kết chặt chẽ với Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2021 - 2025, các kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm, Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025, Kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021 - 2025, Kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 và Chương trình phòng, chống dịch COVID-19 (2022 - 2023).

Trên cơ sở đó, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, cơ quan, địa phương liên quan triển khai thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp đặt ra để phát huy hiệu quả của Chương trình nhằm hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế, đưa nền kinh tế đất nước trở lại quỹ đạo tăng trưởng bền vững và không bị lỡ nhịp với quá trình phát triển của kinh tế thế giới; trong đó, tập trung vào các nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu như: mở cửa nền kinh tế gắn với đầu tư nâng cao năng lực y tế, phòng, chống dịch bệnh; bảo đảm an sinh xã hội và hỗ trợ việc làm; hỗ trợ phục hồi doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng; cải cách thể chế, cải cách hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Đồng thời, Nghị quyết số 11/NQ-CP cũng quy định rõ về nguồn lực thực hiện Chương trình, cũng như giao nhiệm vụ cụ thể cho các bộ, cơ quan Trung ương, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền.

Theo đó, về miễn, giảm thuế, phí, lệ phí, Chính phủ quyết định, trong năm 2022, các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất thuế giá trị gia tăng 10% được giảm 2% thuế suất (còn 8%) đối với cơ sở kinh doanh tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp khấu trừ và giảm 20% mức tỷ lệ phần trăm khi thực hiện xuất hóa đơn đối với cơ sở kinh doanh, hộ kinh doanh cá thể tính thuế giá trị gia tăng theo phương pháp tỷ lệ phần trăm trên doanh thu (trừ một số nhóm hàng hóa, dịch vụ, như viễn thông, công nghệ thông tin, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kim loại, sản phẩm từ kim loại đúc sẵn, sản phẩm khai khoáng (không kể khai thác than), than cốc, dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hóa chất, sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt);...

Hỗ trợ lãi suất 2%/năm trong năm 2022 và năm 2023 thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại đối với các khoản vay thương mại cho doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh có khả năng trả nợ, có khả năng phục hồi trong các ngành, lĩnh vực, như: Hàng không, vận tải kho bãi; du lịch, dịch vụ lưu trú, ăn uống, giáo dục và đào tạo; nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản; công nghiệp chế biến, chế tạo (đã bao gồm máy móc, trang thiết bị, thuốc, hóa dược, dược liệu); xuất bản phần mềm; lập trình máy vi tính và hoạt động liên quan; hoạt động dịch vụ thông tin; cho vay cải tạo chung cư cũ, xây dựng nhà ở xã hội, nhà cho công nhân mua, thuê và thuê mua.

Cùng với đó, nghiên cứu giữ ổn định tỷ lệ tối đa vốn ngắn hạn cho vay trung hạn và dài hạn, tính toán hợp lý tỷ lệ dự trữ bắt buộc, thực hiện nghiệp vụ thị trường mở, tái cấp vốn, chỉ đạo các tổ chức tín dụng tiếp tục tiết giảm chi phí hoạt động để phấn đấu giảm lãi suất cho vay khoảng 0,5% đến 1% trong năm 2022 và năm 2023, nhất là đối với lĩnh vực ưu tiên.

Tiếp tục thực hiện cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn, giảm lãi vay và giữ nguyên nhóm nợ đối với khách hàng bị ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19, theo dõi sát diễn biến kinh tế, thị trường tiền tệ để có giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phù hợp, đồng thời bảo đảm an toàn hoạt động của hệ thống các tổ chức tín dụng; tiếp tục nghiên cứu xem xét giảm tiền điện, tiền nước cho doanh nghiệp, người dân; tiếp tục triển khai chính sách tín dụng ưu đãi để hỗ trợ các nhóm yếu thế...

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các cơ quan chức năng, cần điều hành đồng bộ, linh hoạt các công cụ chính sách tiền tệ, phối hợp chặt chẽ với chính sách tài khóa và các chính sách kinh tế vĩ mô khác hỗ trợ tích cực cho quá trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội, nhưng không chủ quan với rủi ro lạm phát, giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng.

Đồng thời, theo dõi chặt chẽ các chỉ số vĩ mô để có giải pháp kịp thời bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, các cân đối lớn, trong đó đặc biệt chú trọng đến chỉ tiêu về lạm phát, nợ xấu; phấn đấu tăng thu, tiết kiệm chi, giảm bội chi để đạt được các chỉ tiêu trong Kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021 - 2025; trường hợp có biến động, rủi ro lớn, kịp thời báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định. Cân đối giải pháp tiền tệ hỗ trợ Chương trình với tổng thể phương án cơ cấu lại các ngân hàng được kiểm soát đặc biệt…

Tại phiên khai mạc kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV vưa qua, Phó Thủ tướng Lê Văn Thành cho biêt, trước diễn biến tình hình trong nước và quốc tế, việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ kế hoạch năm 2022, nhất là mục tiêu tăng trưởng kinh tế từ 6%-6,5% là thách thức rất lớn. Chính phủ quyết tâm tiếp tục xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ, gắn với chủ động, tích cực hội nhập sâu rộng, thực chất, hiệu quả; đồng thời yêu cầu các cấp, các ngành, các địa phương tiếp tục nắm chắc tình hình, quyết liệt thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp tạo chuyển biến mạnh mẽ trong phát triển kinh tế - xã hội.

Phó Thủ tướng Lê Văn Thành nhấn mạnh thời gian tới, chúng ta phải tiếp tục cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng; đẩy mạnh phát triển kinh tế số, kinh tế tuần hoàn; thúc đẩy năng lực sản xuất trong nước. Có ổn định được kinh tế vĩ mô chúng ta mới vượt qua được các khó khăn, thách thức để phục hồi lại nền kinh tế nước nhà.

Tạo nền tảng và điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội các năm tiếp theo

Có thể khẳng định, các giải pháp thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ năm 2022 và Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đã được Chính phủ nêu rõ trong Nghị quyết số 01/NQ-CP về nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu thực hiện kế hoạch kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2022 và Nghị quyết số 11/NQ-CP về Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội và triển khai Nghị quyết số 43/2022/NQ-QH15 của Quốc hội.

Tinh thần chung là Chính phủ sẽ tiếp tục phát huy sức mạnh khối đại đoàn kết toàn dân tộc, nêu cao tinh thần tự lực, tự cường, dựa vào nội lực là chính, ngoại lực là cần thiết, quan trọng để đưa nền kinh tế sớm vượt qua khó khăn, không lỡ nhịp với tiến trình phục hồi kinh tế toàn cầu, đồng thời tạo nền tảng và điều kiện thuận lợi cho phát triển kinh tế - xã hội cho cả giai đoạn 2021 - 2025 và các năm tiếp theo, nâng cao hiệu quả, năng suất lao động, sức cạnh tranh, năng lực nội tại và tính tự chủ trong trung hạn và dài hạn.

Chính phủ yêu cầu, trên cơ sở chỉ đạo của Trung ương, các nghị quyết của Quốc hội, của Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương cần khẩn trương xây dựng, ban hành chương trình, kế hoạch cụ thể để tổ chức triển khai thực hiện kịp thời, hiệu quả, công khai, minh bạch, đúng pháp luật.

"Các bộ, ngành, địa phương phải phát huy cao nhất tính chủ động, vào cuộc từ sớm, từ xa; quản trị tốt rủi ro, sẵn sàng các phương án ứng phó với mọi biến động có thể xảy ra; thực hiện tốt nhất các phần việc thuộc chức năng, nhiệm vụ của mình; phối hợp nhịp nhàng với các cơ quan liên quan sớm phát hiện những khó khăn, vướng mắc để chủ động xử lý theo thẩm quyền hoặc báo cáo, đề xuất giải pháp hợp lý với cấp có thẩm quyền xem xét, giải quyết theo quy định", Thủ tướng  Chính phủ nhấn mạnh.

Một điều quan trọng cần nhấn mạnh là Chính phủ sẽ tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tạo điều kiện tối đa cho các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, đáp ứng sự tin tưởng của Đảng, nhân dân giao phó. Việc phân cấp, phân quyền không thể tách rời công tác kiểm tra, giám sát. Thực tiễn cho thấy, càng phân cấp, phân quyền, càng phải phải tăng cường kiểm tra, giám sát để ngăn chặn tối đa tình trạng lạm dụng việc chung, việc công để mưu lợi ích riêng bất chính…

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, thời gian qua, trên các phương tiện truyền thông đại chúng, công luận, các nhà khoa học, chuyên gia kinh tế trong nước và nước ngoài đều bày tỏ một niềm tin mạnh mẽ vào quá trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội đất nước trong thời gian tới. Tuy nhiên, niềm tin, niềm hy vọng chính đáng ấy chỉ có thể được hiện thực hóa khi tất cả cùng đồng thuận, thống nhất vào cuộc. Mọi quyết sách được Trung ương, Quốc hội, Chính phủ ban hành là điều kiện cần hết sức quan trọng. Điều kiện đủ là phải được thực thi hiệu quả để đưa chính sách, quyết sách vào cuộc sống.