Phát triển mạnh bưu chính điện tử đẩy mạnh hiện đại hóa ngành Bưu chính

Nhu cầu sử dụng bưu chính điện tử trong xã hội hiện nay

Việc trao đổi thông tin liên lạc của nhân dân từ lâu đã hình thành thói quen sử dụng thư điện tử (e-mail) thay vì việc viết thư truyền thống trên giấy và gửi qua đường Bưu điện. Các văn bản chỉ đạo của các ban ngành bằng thư điện tử cũng dần được thay thế các công văn trên giấy khi ứng dụng được chữ ký số và dấu điện tử vào các văn bản điện tử. Thư, công văn sử dụng văn bản giấy chuyển phát qua đường Bưu chính đang thưa dần bởi sự thay thế bằng cách thức nhanh chóng hơn. Hiện nay, khách hàng có nhu cầu gia tăng sự hiểu biết về các sản phẩm, dịch vụ mà họ sử dụng thông qua việc sử dụng các phần mềm ứng dụng (Application gọi tắt là App) để có nhiều tiện ích hơn và chủ động hơn trong quá trình quản lý thông tin. Khoảng cách giữa doanh nghiệp cung cấp dịch vụ và khách hàng ngày càng được rút ngắn. Trong hầu hết quá trình cung ứng dịch vụ của doanh nghiệp đều có sự hiện diện của khách hàng. Th g qua các trang Web hay các App của doanh nghiệp bưu chính, khách hàng có thể định vị được hành trình bưu gửi, tra cứu được các bưu cục, tìm hiểu được cước phí, thời gian toàn trình và các thông tin sản phẩm, dịch vụ khác, nhận hóa đơn thanh toán điện tử hay trả tiền thông qua ngân hàng liên kết…

Bưu chính điện tử không còn xa lạ với khách hàng khi khẳng định được vị trí cần thiết và quan trọng trên thị trường dịch vụ bán lẻ trực tuyến với vai trò là hậu cần thương mại điện tử và cung cấp dịch vụ Tài chính bưu chính. Các doanh nghiệp bưu chính trong nước như VietNamPost, VietelPost giữ vị thế cạnh tranh trong môi trường hội nhập với hơn 435 doanh nghiệp bưu chính (95% là doanh nghiệp tư nhân) cạnh tranh hiện nay cũng bởi việc đẩy mạnh hiện đại hóa bưu chính trên các nền tảng công nghệ mới. Với hầu hết các quy trình cung cấp dịch vụ đều được tiêu chuẩn hóa, máy tính hóa, rút ngắn khoảng cách không gian, thời gian, hạn chế những sai sót trong quá trình vận hành và hạn chế rủi ro về các yếu tố vật lý như điều kiện thời tiết, khí hậu hay các thiết bị lạc hậu làm chậm quá trình thực hiện.

Ngày càng có nhiều doanh nghiệp bưu chính tham gia cung cấp dịch vụ tại thị trường Việt Nam. Các doanh nghiệp đang có sự cạnh tranh mạnh mẽ về công nghệ, đưa ra nhiều ứng dụng phù hợp với nhu cầu sử dụng thiết bị hiện đại của khách hàng theo xu thế ứng dụng Internet vạn vật kết nối (Internet of things - IoT) bằng cách tiện ích nhất. Điều này làm cho quá trình hiện đại bưu chính diễn ra nhanh hơn. Các doanh nghiệp bưu chính có lợi thế cạnh tranh bình đẳng, công bằng trên thị trường bằng chính chất lượng dịch vụ. Thị trường dịch vụ công nghệ cao không còn khoảng cách rộng giữa các doanh nghiệp Bưu chính trong và ngoài nước. Điều này, mang lại giá trị cho xã hội là người sử dụng dịch vụ có nhiều lựa chọn hơn khi quyết định nhà cung cấp dịch vụ Bưu chính nào mang lại nhiều lợi ích hơn. 

Quá trình dịch chuyển sang Bưu chính điện tử của doanh nghiệp Bưu chính

Phát triển dịch vụ bưu chính điện tử

Thành quả đáng ghi nhận mang lại lợi ích lớn cho xã hội khi chuyển đổi doanh nghiệp trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 của VietNam Post là tham gia xây dựng Bản đồ số trong Hệ tri thức Việt số hóa, xây dựng hệ thống mã địa chỉ bưu chính tới từng địa chỉ hộ gia đình. Chỉ trong một thời gian rất ngắn, Vietnam Post đã tổ chức thu thập 23,4 triệu địa chỉ trên toàn quốc, đồng thời thực hiện ghép nối các dữ liệu để đưa lên bản đồ, đưa bản đồ vào phục vụ cuộc sống. Việc có sản phẩm bản đồ số do người Việt Nam làm chủ rất quan trọng đối với vấn đề an ninh quốc gia, nhất là chủ quyền trên không gian mạng. 

Trong sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, VietNam Post ngày càng tham gia sâu hơn vào việc cung cấp dịch vụ hành chính công và các giải pháp Chính phủ điện tử; Tham gia một số dự án lớn của Chính phủ như xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về bảo hiểm y tế hộ gia đình (hiện có dữ liệu của 24 triệu hộ gia đình), Cổng thông tin điện tử về mộ liệt sĩ và nghĩa trang liệt sĩ (đã thu thập được hình ảnh, thông tin của hơn 3.000 nghĩa trang liệt sĩ, gần 1 triệu mộ liệt sĩ), Cơ sở dữ liệu về địa chỉ nhân đạo trên toàn quốc (hiện đã cập nhật được gần 20.000 địa chỉ nhân đạo trên toàn quốc), bắt đầu triển khai hệ thống xác thực định danh PostID...

Để tối ưu hóa dịch vụ thương mại điện tử, VietNam Post cũng đưa ra các sản phẩm mới, giành nhiểu ưu đãi cho khách hàng như:

+ Dịch vụ EMS S-COD là dịch vụ EMS thương mại điện tử nhanh: Chuyển phát nhanh kết hợp hình thức phát hàng thu tiền dành riêng cho khách hàng thương mại điện tử của EMS Việt Nam và VietNam Post tại 63 tỉnh, thành trên khắp cả nước. Với giá cước linh hoạt, khách hàng có thể lựa chọn sử dụng dịch vụ EMS S-COD phù hợp nhu cầu theo các nấc trọng lượng, tối thiểu từ 100g. Đặc biệt, đây là dịch vụ có giá cước siêu rẻ đối với bưu gửi trọng lượng đến 250g. Ngoài ra, khách hàng sử dụng dịch vụ EMS S-COD sẽ được miễn cước thu hộ với số tiền dưới 3 triệu đồng. Trên 3 triệu đồng, mức cước thu hộ là 0,5% x số tiền thu hộ.

+ Dịch vụ EMS E-COD là dịch vụ phát hàng thu tiền dành cho khách hàng trực tuyến được hưởng gói cước tiết kiệm của EMS Việt Nam và VietNam Post. Theo đó, cước dịch vụ được áp dụng linh hoạt theo các nấc khối lượng như sau: Bưu gửi đến 500g là 31,500 đồng/bưu gửi (cước nội vùng) và 37.000 đồng/bưu gửi (cước liên vùng); Trên 500g đến 1.000g thu lần lượt là 36.500 đồng và 47.500 đồng; Trên 1.000g – 1500g là 44.500 đồng và 62.000 đồng; Trên 1.500 đến 2.000g có mức cước 49.500 đồng và 74.500 đồng. Với bưu gửi trên 2.000g, khách hàng thanh toán cho mỗi 500g tiếp theo là 5.000 đồng trong nội vùng và 12.000 đồng chuyển phát nhanh liên vùng. Giá cước đã bao gồm thuế giá trị gia tăng 10%, phí xăng dầu trọn gói và miễn thu phụ phí vùng xa. Đặc biệt, khách hàng sử dụng dịch vụ được miễn phí cước thu hộ COD dưới 3 triệu đồng; trên 3 triệu đồng, cước thu hộ sẽ được tính là 0,5 x số tiền thu hộ. 

Phát triển dịch vụ hậu cần thương mại điện tử

Các doanh nghiệp Bưu chính hiện nay như VietNampost, Viettelpost, Giao hàng nhanh, Giao hàng tiết kiệm…đều có xu hướng phát triển thương mại điện tử. Đây là một thị trường màu mỡ vì theo dự đoán, thương mại điện tử có tốc độ tăng trưởng đạt trên 30% và bưu chính cũng sẽ giữ được tốc độ tăng trưởng từ 30-40%. Doanh nghiệp bưu chính tăng cường hợp tác với các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee, Lazada, Sendo… để chuyển phát hàng cho các khách hàng mua - bán hàng qua mạng. 

Đặc biệt, mới đây Vietnam Post còn tung ra các gói dịch vụ nhằm đa dạng hóa nhu cầu của từng tệp khách hàng thương mại điện tử, giúp khách hàng chủ động lựa chọn dịch vụ với chi phí tiết kiệm hơn. Điển hình như gói dịch vụ VP2 - chuyển phát bưu gửi gói nhỏ có khối lượng tối đa đến 5kg khi sản lượng loại bưu gửi này đang có tốc độ gia tăng đột biến. Gói dịch vụ VP2 cung cấp miễn phí chuyển tiếp bưu gửi 1 lần với địa chỉ nhận cùng vùng; miễn phí cước thu hộ COD với bưu gửi có giá trị tối đa 3 triệu đồng; thanh toán tiền thu hộ COD bằng hình thức chuyển khoản qua ngân hàng. Các doanh nghiệp bưu chính cũng mở sàn giao dịch thương mại điện tử như VietNamPost mở sản giao dịch Posmart.vn cung cấp các đặc sản vùng miền trên cả nước. 

Bên cạnh đó, VietNam Post còn mở sàn giao dịch vận tải Smartlog (https:// stx.vn) nhằm tối ưu hóa vận chuyển bưu chính, nâng cao chất lượng chuyển phát. Doanh nghiệp vốn nhà nước có thị phần lớn tiếp theo là Viettel Post cũng chính thức cho ra mắt sàn thương mại điện tử Voso.vn cung cấp các dịch vụ từ thiết yếu đến xa xỉ. Với mong muốn sàn thương mại này sẽ hỗ trợ tối đa người mua và người bán trong lĩnh vực vận chuyển. Người dùng sẽ không còn gặp khó khăn trong khâu vận chuyển khi mua và bán hàng. Trong khi đó, ứng dụng gọi xe MyGo sẽ là kênh tiếp nhận vận chuyển đơn hàng cho khách hàng từ trang thương mại điện tử của Viettel.

Quá trình chuyển phát cũng diễn ra nhanh chóng hơn nhờ các ứng dụng mạng máy tính kết nối online, hệ thống chia chọn tự động, cập nhật thông tin tự động, lắp đặt băng tải đọc mã vạch tự động trên diện rộng, hoặc triển khai robot gắp hàng hóa tự động. Ngoài ra, các doanh nghiệp bưu chính như VietNam Post, Vietel Post cũng có những định hướng đầu tư mạnh mẽ vào logistics để giảm chi phí vận chuyển cho thương mại điện tử như cung cấp các dịch vụ về lưu kho, quản lý đơn hàng, đóng gói, chuyển phát nhằm đưa hàng hóa đến tay khách hàng nhanh hơn với chi phí thấp nhất. Trong cuộc chạy đua của các doanh nghiệp bưu chính giành thị phần, công nghệ được xem là yếu tố then chốt tạo nền tảng kinh doanh nhằm hiện đại hóa mạng lưới.

Thanh toán dịch vụ bưu chính không dùng tiền mặt

Nhiều ứng dụng thanh toán không dùng tiền mặt hữu ích cho khách hàng hiện nay. Xu thế này đang dần dần thay đổi thói quen dùng tiền mặt bấy lâu nay, tạo sự tiện ích cho khách hàng. VietNam Post hiện đang thí điểm triển khai thanh toán bằng VNPAY-QR ở một số điểm bưu cục tại Hà Nội. Với ứng dụng này, khách hàng có thể thanh toán bất kỳ dịch vụ bưu chính nào như:

thanh toán dịch vụ chuyển phát, thanh toán tiền báo chí, thanh toán mua hàng tiêu dùng…. Hiện VNPAY - QR đã kết nối với hơn 40 ngân hàng, ví điện tử nên khách hàng sẽ rất tiện lợi trong thanh toán không dùng tiền mặt. Chỉ cần đăng nhập vào ứng dụng của các ngân hàng hoặc các ví điện tử có liên kết sau đó quét mã VNPAY - QR tại quầy giao dịch của bưu cục, với những khách hàng sử dụng dịch vụ COD có thể thanh toán theo hình thức VNPAY - QR. 

Khi nhận hàng, khách hàng đăng nhập vào ứng dụng ngân hàng hoặc các ví điện tử có liên kết sau đó quét mã VNPAY - QR (của Bưu tá - nhân viên bưu điện) để thanh toán. Việc sử dụng thanh toán qua mã VNPAY - QR sẽ mang lại một trải nghiệm mới, tiện lợi cho khách hàng của Vietnam Post. Đặc biệt, khách hàng sẽ giảm thiểu các rủi ro khi mang nhiều tiền mặt bên mình. Việc quét VNPAY - QR cũng đảm bảo thông tin cá nhân được bảo mật và an toàn.

Thêm nhiều ứng dụng mới cho khách hàng

App My VietNamPost của Bưu điện Việt Nam có thể giúp khách hàng tạo đơn hàng, tính cước, gửi tin nhắn tự động, thống kê đơn hàng, quản lý đơn hàngvà lập khiếu nại về việc phát hàngnhư: Khiếunạinhậpsaithôngtinphát; Bưutákhông thực hiện đúng chú dẫn phát; Bưu tá không liên lạc với người nhận và khiếu nại bưu tá không phát tận tay người nhận. Với các chức năng này, App My Vietnam Post sẽ trở thành một kênh tiếp nhận và xử lí phản ánh của khách hàng kịp thời, hiệu quả, tương tác ngày càng gần hơn với Bưu tá phát.

App Vietel Post của Bưu chính Viettel cũng có những ưu điểm nổi bật như tạo đơn hàng, quản lý đơn hàng và nhận tiền qua tài khoản đăng ký. My ViettelPost tích hợp trí tuệ nhân tạo (AI) có khả năng ghi nhớ thông tin đơn hàng, cập nhật dữ liệu hàng hóa, phân tích các nội dung, sản phẩm mà người dùng quan tâm từ đó tự động đề xuất những gợi ý phù hợp. Ngoài ra, Vietel Post còn cho ra mắt ứng dụng App MyGo: ứng dụng gọi xe và giao hàng công nghệ của Vietel Post. Ứng dụng này cho phép người dùng gọi xe và các dịch vụ vận chuyển khác, bao gồm cả xe tải. MyGo áp dụng nền tảng công nghệ để cung cấp dịch vụ kết nối giữa khách hàng và nhà cung cấp dịch vụ di chuyển, giao hàng cũng như nhiều dịch vụ khác trên phạm vi toàn quốc. Hiện Viettel Post đang phát triển dịch vụ gọi xe công nghệ nhằm tận dụng đội ngũ tài xế hiện có của công ty và đang tuyển nhiều tài xế công nghệ.

Tương tự như vậy, các doanh nghiệp bưu chính khác để giữ chân khách hàng đều cung cấp các app được tải về điện thoại thông minh để sử dụng dịch vụ như App GHN Express của Doanh nghiệp Giao hàng nhanh, App Giaohangtietkiem của doanh nghiệp Giao hàng tiết kiệm…

Một số đề xuất với doanh nghiệp Bưu chính

Nếu như trước đây, dịch vụ Bưu chính phổ cập giúp người dân tiếp cận việc trao đổi thông tin liên lạc bằng thư tay thì ngày nay, dịch vụ bưu chính phổ cập hãy giúp người dân tiếp cận với công nghệ thông tin để sử dụng các ứng dụng công nghệ trong cuộc sống. Công nghệ thông tin đang được ứng dụng ở mọi lĩnh vực, mọi ngành nghề từ các thói quen sinh hoạt hàng ngày đến cách thức để hòa nhập với xã hội. Phổ cập công nghệ thông tin là hoạt động cần thiết hiện nay nhưng chưa được xây dựng thành hệ thống bài bản. Với lợi thế mạng lưới rộng và khả năng tiếp cận người dân cao, các doanh nghiệp Bưu chính nên xây dựng các chương trình phổ cập công nghệ, cung cấp miễn phí cho khách hàng tại các điểm cung cấp dịch vụ như các Bưu cục hay điểm Bưu điện Văn hóa xã. 

Những hướng dẫn này giúp người dân nâng cao trình độ hiểu biết về công nghệ thông tin, hướng đến đối tượng là những người trung và cao tuổi - những người đang gặp khó khăn trong việc bắt nhịp với cuộc sống hiện đại ngay cả ở khu vực thành thị và đại đa số ở các vùng nông thôn. Hiện đại hóa bưu chính xin đừng để bất kỳ khách hàng nào phải ở lại phía sau.

Hiệnnay,cácdoanhnghiệpBưuchínhtrongnướcđềucótrangWebchínhthứcđểgiớithiệuvềdoanhnghiệpvàdịchvụcungcấp.Cácthôngtinhoạtđộngcủadoanhnghiệpđượccậpnhậtthườngxuyênvàliêntục.Tuynhiên,cáctrangWebnàymớichỉsửdụngtiếngViệtnênsẽkhôngtránhkhỏinhữngkhókhănchongườinướcngoàitìmhiểuthôngtinvềdịchvụcũngnhưnhữngchínhsáchvềchiếtkhấu,khuyếnmạihaykhiếunại,bồithường…NhữngkháchhàngngoạiquốccónhucầusửdụngdịchvụbưuchínhtạiViệtNamngàycàngnhiều,nhấtlàđốitượnghọcsinh,sinhviênhaycáclaođộngtrongnhàmáy,khucôngnghiệpđangsinhsốngvàlàmviệcởViệtNambởichínhsáchhộinhập,pháttriểncủaNhànước.Chínhvìvậy,tácgiảcũngđềxuấtcácdoanhnghiệpbưuchínhxâydựngcáctrangWebbằnghaingônngữchínhthứclàTiếngViệtvàTiếngAnhnhằmtạothuậnlợihơnchongườisửdụng.

Với các lợi thế về dịch vụ và công nghệ hiện nay như Phát hàng thu tiền, Thanh toán hóa đơn, dịch vụ trọn gói (Datapost, gói thương mại điện tử…) Tem thư, tem chơi… Các doanh nghiệp bưu chính có thể cung cấp nhiều hơn nữa các dịch vụ gia tăng như hóa đơn thanh toán điện tử (epaybill), tem điện tử (estamp) làm tem chơi và hướng dẫn cách chơi tem, chiếm lĩnh thị trường email theo cách riêng của Bưu chính với mức độ bảo mật cao và an toàn… hay thiết lập các App sử dụng dịch vụ bưu chính, App sử dụng các dịch vụ bưu chính liên kết, App thanh toán đa dịch vụ liên kết với nhiều ngân hàng, …. theo hướng các App dành riêng cho nhân viên, dành riêng  cho khách hàng hay App ứng dụng cho cả nhân viên và khách hàng để dễ quản lý và sử dụng. 

Tài liệu tham khảo

https://khoahoc.tv/buu-chinh-dien-tu-huong-tiep-can-nen-kinh-te-toan-cau-hoa- cua-buu-chinh-viet-nam 

https://www.vnpost.vn/ https://viettelpost.com.vn/ https://giaohangtietkiem.vn/ https://giaohangnhanh.vn/

(Bài đăng ấn phẩm in Tạp chí TT&TT số 17+18 tháng 12/2020)