Thế giới cần thêm hơn 1 triệu nhân sự bán dẫn vào năm 2030

Ngày 12/6, Hội thảo "Virtual Twin - Nền tảng định hình tương lai cho lực lượng lao động bán dẫn Việt Nam" (Virtual Twin - Future Shaping Platforms for Vietnam Semiconductor Workforce) đã diễn ra tại Hà Nội, với sự phối hợp giữa Trung tâm Đổi mới Sáng tạo quốc gia (NIC), Bộ Tài chính, cùng các đối tác Lam Research và Dassault Systèmes. Sự kiện được tổ chức vào thời điểm Việt Nam đang thực hiện mạnh mẽ các chiến lược quốc gia về khoa học, công nghệ, đổi mới và chuyển đổi số (CĐS).

Phát biểu tại hội thảo, ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc NIC, nhấn mạnh sự đồng hành của Lam Research và Dassault Systèmes, hai "đại bàng" công nghệ hàng đầu thế giới, cùng với sự tham gia của các trường đại học, viện nghiên cứu và doanh nghiệp (DN), sẽ đánh dấu một cột mốc nền tảng trong việc phát triển hệ sinh thái đào tạo, chuyển giao kiến ​​thức và làm chủ công nghệ bán dẫn tại Việt Nam.

Theo lãnh đạo NIC, Hội thảo có 3 ý nghĩa quan trọng. Thứ nhất là bước triển khai cụ thể tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Chính phủ trong việc đẩy mạnh khoa học, công nghệ (KH,CN), đổi mới sáng tạo (ĐMST) và CĐS quốc gia mà một trong những đột phá then chốt là phát triển nhân lực chất lượng cao, làm chủ công nghệ lõi, chủ động tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Thứ hai, sự kiện là minh chứng cho mô hình hợp tác ba Nhà “Nhà nước - Nhà trường - Nhà DN” mà ở đây là sự đồng hành trực tiếp của các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Lam Research, Dassault Systèmes và các trường đại học (ĐH) như ĐH Quốc gia Hà Nội, ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, ĐH Giao thông vận tải, ĐH Bách khoa Hà Nội,... cùng với những đại diện cho phía Nhà nước. Đặc biệt, việc Lam Research tài trợ phần mềm Semiverse cho các cơ sở đào tạo qua NIC là hoạt động thiết thực, thể hiện tinh thần trách nhiệm toàn cầu với sự phát triển bền vững.

Thứ ba, công nghệ bản sao số (digital twin) với khả năng mô phỏng môi trường thực trong không gian số, mở ra một phương thức đào tạo hoàn toàn mới trong việc tiết kiệm chi phí, tăng khả năng tiếp cận công nghệ tiên tiến, và rút ngắn khoảng cách giữa lý thuyết và thực hành.

Công nghệ bản sao số được cho là đóng vai trò thiết thực và đột phá, giúp tối ưu chi phí đầu tư, giảm thiểu chi phí vận hành, đồng thời tạo điều kiện tiếp cận các mô hình thiết bị tiên tiến trong môi trường mô phỏng, qua đó nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng kịp thời nhu cầu thực tiễn của DN.

Ba làn sóng chính thúc đẩy sự tăng trưởng của ngành bán dẫn

Sau hai thập kỷ tăng trưởng nhanh và ổn định, ngành công nghiệp bán dẫn toàn cầu năm 2024 tiếp tục tăng tốc, đạt giá trị gần 600 tỷ USD. Theo ông Andrew Goh, Phó Chủ tịch toàn cầu kiêm Tổng giám đốc Lam Research Đông Nam Á; Phó Chủ tịch Hội đồng cố vấn cấp cao của SEMI SEA Lam Research, thị trường bán dẫn toàn cầu dự kiến sẽ đạt con số 1.000 tỷ USD trong khoảng 5 năm tới.

“Đây là một bước nhảy vọt đáng kinh ngạc”, ông Andrew Goh nói và cho rằng sự tăng trưởng này phần lớn đến từ các thiết bị mà chúng ta sử dụng hàng ngày - từ đồng hồ thông minh, điện thoại, đến các con chip trong nhiều sản phẩm khác. “Đây mới chỉ là sự khởi đầu. Tôi tin rằng 6 năm tới sẽ chứng kiến nhu cầu về bán dẫn tăng trưởng vượt bậc, phục vụ cho tất cả các thiết bị mà chúng ta yêu thích”.

Nói về hệ sinh thái bán dẫn tại Việt Nam, ông Andrew Goh cho rằng các lĩnh vực thiết kế vi mạch tích hợp (IC) và lĩnh vực lắp ráp, kiểm thử (assembly and test) đang rất phát triển. Nhưng trong 6 năm tới, Việt Nam cần xác định hướng đi của mình trong hệ sinh thái này.

“Liệu Việt Nam sẽ tập trung vào sản xuất wafer, đóng gói tiên tiến, xếp chồng 3D, hay thậm chí là phát triển chất nền để đáp ứng các thiết kế chip phức tạp hơn?”, ông Andrew Goh đặt câu hỏi. Theo ông, đây là những quyết định quan trọng cần cân nhắc, bởi một số lĩnh vực đã trở nên cạnh tranh gay gắt và Việt Nam cần xác định đâu là điểm mạnh của mình.

Chuyên gia cho rằng hiện nay, có ba làn sóng chính thúc đẩy sự tăng trưởng này: Làn sóng thứ nhất là Internet vạn vật (IoT), mà chúng ta đã bắt đầu trải nghiệm. Làn sóng thứ hai là AI, đang ở giai đoạn khởi đầu nhưng sẽ đóng vai trò chủ đạo trong việc đạt mốc 1.000 tỷ USD.

Làn sóng thứ ba là điện toán lượng tử, với các quốc gia như Hoa Kỳ đang đầu tư mạnh mẽ để chuẩn bị cho tương lai. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất trong hành trình phát triển này là nhân tài. Không chỉ Việt Nam mà cả toàn cầu đều đang thiếu hụt nhân lực trong lĩnh vực kỹ thuật bán dẫn. Trong 5 - 6 năm tới, Đông Nam Á cần đào tạo một lượng lớn nhân sự để hỗ trợ mục tiêu 1.000 tỷ USD của ngành bán dẫn.

Thế giới sẽ cần thêm hơn một triệu nhân sự bán dẫn vào năm 2030

Theo ước tính, thế giới sẽ cần thêm hơn 1 triệu nhân sự vào năm 2030 ở mọi khâu bao gồm thiết kế, sản xuất, lắp ráp, đóng gói và thử nghiệm chip. Ông Vũ Quốc Huy cho rằng với lực lượng lao động dồi dào và trình độ cao, nguồn nhân lực của Việt Nam là lợi thế lớn nhất và nổi bật nhất so với các quốc gia và nền kinh tế khác trên toàn cầu.

Do đó, tập trung đầu tư vào đào tạo và đào tạo lại lực lượng lao động để nhanh chóng gia nhập thị trường lao động là một giải pháp chiến lược và là yếu tố quyết định để nắm bắt cơ hội hợp tác đầu tư, tiếp cận chuyển giao công nghệ và thúc đẩy phát triển kinh tế nhanh chóng và bền vững dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Việt Nam hiện có trên 60 DN thiết kế vi mạch, hơn 6.000 kỹ sư thiết kế, và gần 12 tỷ USD vốn FDI trong lĩnh vực bán dẫn. Những con số này cho thấy tiềm năng rất lớn, nhưng cũng nhấn mạnh một điều: nếu không có nguồn nhân lực đủ mạnh, chúng ta khó có thể vươn lên làm chủ các công đoạn có giá trị cao trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Dưới vai trò là cơ quan thường trực của Chương trình Quốc gia về Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050, NIC, Bộ Tài chính cam kết đồng hành cùng các đối tác trong và ngoài nước để hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030: đào tạo ít nhất 50.000 nhân lực có trình độ ĐH trở lên, 1.300 giảng viên chuyên sâu, và xây dựng phát triển hệ thống trên 20 phòng thí nghiệm cấp quốc gia và cấp cơ sở phục vụ đào tạo và nghiên cứu chuyên ngành bán dẫn.

Đây chính là nền tảng để Việt Nam không chỉ tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành bán dẫn, mà còn từng bước làm chủ và dẫn dắt các công đoạn có giá trị gia tăng cao, hiện thực hóa mục tiêu trở thành cường quốc công nghiệp bán dẫn trong tương lai gần.

Lãnh đạo NIC cho rằng trong bối cảnh đa dạng hóa chuỗi cung ứng và diễn biến địa chính trị phức tạp trên toàn thế giới, Việt Nam đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho các nhà đầu tư vào ngành công nghiệp bán dẫn do: (i) Nguồn nhân lực chất lượng cao với chi phí cạnh tranh; (ii) Đầu tư và nâng cấp mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng; (iii) Cơ chế, chính sách ngày càng cởi mở và minh bạch; (iv) Quyết tâm chính trị cao để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn./.